Wenen opnieuw onaantastbaar rood bastion

Bij de verkiezingen van afgelopen zondag voor de stad Wenen triomfeerden de sociaaldemocraten van de SPÖ. Heinz-Christian Strache, voormalig vicekanselier voor de rechts-populistische FPÖ beleefde een electorale nachtmerrie en eindigt als politieke spotfiguur.

De belangrijkste stad in het land

In Oostenrijk is Wenen de enige stad die er economisch en politiek echt toe doet. Met zijn bevolkingsaantal van 1,9 miljoen maakt Wenen ongeveer een kwart van het totaal aantal inwoners in heel Oostenrijk uit (8,9 miljoen). De stad is een volwaardige bondsstaat in het federale land.

Het Habsburgse rijk is weliswaar al een eeuw in mekaar gezakt, maar de uitstraling van Wenen in vooral Zuid-Oost Europa is nog steeds een factor. Bij internationale rankings qua levenskwaliteit staat Wenen vaak helemaal bovenaan op de lijstjes.

Daarbij speelt de manier waarop de woonmarkt is opgebouwd een grote rol. De stad bezit een vermogen aan eigen woningen voor haar eigen inwoners. Daarmee is sociale huisvesting geen randactiviteit enkel voor wie uit de boot valt, maar een garantie voor woonzekerheid voor brede lagen in de bevolking. Deze politiek remt in grote mate al te grote speculatie af en vormt op zich al een stuk sociale zekerheid.

Splijtzwam migratie

Ondanks de hoge levenskwaliteit heeft ook Wenen met barsten in haar model te kampen. De afgelopen tien jaar groeide de bevolking van 1.700.000 inwoners naar 1.900.000 waarvan ca. 200.000 die niet in Oostenrijk zijn geboren. Het aandeel buitenlanders steeg van 20% naar 30% in de totale stadsbevolking.

De samenstelling van de inwijking is echter afwijkend van steden zoals Brussel of Parijs. Op plaats 1 staan Serviërs met een aandel van 4%. Duitsers klokken af op 2,5% en zijn nog nipt iets omvangrijker dan Turken (2,3%). De golf aan massamigratie sinds 2015 zorgde er dan weer voor dat Syriërs vanuit het niets ondertussen al op 1,5% zitten. Afgelopen zomer kreeg Wenen te kampen met etnische opstoten toen gevechten uitbraken tussen Turkse nationalisten en Koerden.

Verpulvering FPÖ

De vorige verkiezingen in Wenen vonden plaats in oktober 2015, toen honderdduizenden migranten het land doorkruisten op weg naar het beloofde Duitsland. In dit klimaat van verbijstering schoot de FPÖ van Heinz-Christian Strache naar 30%. De rood-groene stadsregering kon ternauwernood haar meerderheid redden.

Vijf jaar later liggen de kaarten anders. Strache is sinds zijn gedwongen vertrek uit de regering-Kurz een politieke outcast. Afgelopen zondag was hij kandidaat met een eigen scheurlijst, die op een schamele 4% landde. Zijn oude FPÖ verloor maar liefst 22% en dook naar 8%. Rood-groen ging vooruit en beide partijen samen kregen 55% van de stemmen. Opvallend: de conservatieve ÖVP van premier Kurz verdubbelde naar 18%. Toch is het verre van zeker dat burgemeester Ludwig van de sociaaldemocraten weer de groenen erbij pakt. Het is mogelijk dat hij kiest voor de liberalen van de Neos. De groenen voerden campagne voor een grotendeels verkeersvrije stad en voor het ontwapenen van een deel van de politie.

Met zijn persoonlijke verkiezingstriomf (43%) is de Weense burgermeester eensklaps een te duchten machtsfactor geworden in een land waar Sebastian Kurz in nationale peilingen al lange tijd ook steevast boven de 40% hangt. Toch lijken Oostenrijkers los daarvan ook nog gevoel voor humor te hebben: de bierpartij haalde in de Weense stembusgang van zondag vanuit het niets 2% van de stemmen. In haar campagne gooide ze de Weense kiezers het knipoogje toe, dat ze voor bezopen zaken enkel professionelen van de bierpartij mogen vertrouwen.