Economie trekt aan, donderwolken blijven

Februari is traditioneel de maand waarop de Nationale Bank van België, een van de laatste instituten met een ongecontesteerd imago, haar jaarverslag publiceert. Elk jaar levert het dan ook interessante lectuur op. Over de stand van het land, de conditie van de overheidsfinanciën en het beleid van de regering.

In het recentste rapport lezen we veel positieve noten over het economisch beleid. Wanneer het over de overheidskas gaat, reikt de Nationale Bank redenen aan om heel ongerust, en na meer dan twee jaar Zweedse coalitie misschien zelfs boos, te worden.

Jobs, jobs, jobs: de groeimotor slaat aan

Volgens de Nationale Bank werpt het hervormingsbeleid haar vruchten af. De economische groei wordt opnieuw bewerkstelligd. Met een jobcreatie van 59.000 banen, hoofzakelijk in de privésector, mag 2016 inderdaad een ‘grand cru’ worden genoemd. Dat de economie op een ander ritme aantrekt dan in andere Europese landen, hoeft daarom geen noodsignaal te zijn. Het is boeiender te ontdekken welke factoren de aangroei van het bbp net stimuleren. Voor België viel op dat de groei voor een belangrijk deel bestaat uit de toename van de netto-uitvoer en een stijging in de categorie ‘investeringen’. Het aandeel van de overheidsconsumptie in de groei was dan weer bijzonder klein. Opvallend, want in gidsland Duitsland was die categorie veel groter, en de groei van de netto-export dan weer eerder beperkt.

Deze evoluties komen niet uit de lucht vallen. Elders in het rapport bleek dat de winstmarges van onze bedrijven opnieuw in de lift zitten, wat de investeringen doet toenemen. De groei was in 2016 volgens de Nationale Bank ook arbeidsintensiever dan de jaren daarvoor, en leverde dus relatief meer jobs op.

Tot slot bleek er ook in de ‘zachtere categorieën’ goed nieuws: zo is de inkomensongelijkheid in België de voorbije tien jaar licht teruggelopen, terwijl de gemiddelde inkomensongelijkheid binnen het clubje van de Europese lidstaten net de omgekeerde beweging maakte.

Na de zonneschijn, de donderwolken 

Tot daar het goede nieuws. Het meest deprimerende deel uit het 275 pagina’s tellende rapport is ongetwijfeld hoofdstuk vijf: Overheidsfinanciën, waar de lezer door enkele dreigende donderwolken wordt verwelkomd. De vier tussentitels lezen als donderslagen. De toestand van de Belgische overheidsfinanciën is verslechterd. Donderslag één. De ontvangsten zijn verder gedaald. Donderslag twee. De daling van de uitgaven is tot stilstand gekomen. Donderslag drie. De opwaartse tendens van de schuldgraad is nog niet omgebogen. Donderslag vier.

Aangezien de Belgische belastingdruk met 51% niet verder de hoogte in mag worden gejaagd, is het in de eerste plaats belangrijk om onze uitgaven te rationaliseren om ze onder controle te houden. Deze uitgaven bedroegen in 2000, na acht jaar Dehaene, 42,4% van het bbp. In 2012, dus na de Paarse ontsporing en de economische crisis, waren de uitgaven gestegen tot liefst 52,2%. Sindsdien merken we dat de overheid er maar niet in slaagt om die overheidsuitgaven echt onder controle te krijgen. Tussen 2012 en 2015 daalden de uitgaven van 52,2% naar 50,9%, het voorbije jaar stegen ze opnieuw licht naar 51%.

Het wordt echter nog veel problematischer. Omdat de inkomsten van de overheid de voorbije jaren sneller daalden dan de inkomsten, is het primair saldo van de overheid in 2016 voor het eerst sinds 2012 negatief. De overheid maakte het voorbije jaar dus verlies. En dat is nog voor de rente werd betaald!

Het is daarbij net die rente die als een molensteen rond de nek van onze Belgische welvaartsstaat hangt. Vandaag zijn die rentelasten nog historisch laag, maar de rente, die de voorbije maanden al steeg van 0,091 tot 1%, zal op termijn enkel toenemen. Ook hier kunnen we er een concreet cijfer opplakken: waar de overheid in 2000 nog 6,7% van het bbp uitgaf aan rente-afbetalingen, was dat in 2016 nog slechts 2,7% van het bbp. Wat een luxe, zullen we achteraf zeggen.

Conclusie: nu de jobmotor is aangeslagen, moet de absolute prioriteit van onze overheid het doen dalen van de schuldgraad zijn. Dat zijn we aan de jonge generatie verplicht. Hopelijk blijft het dan bij wat donderslagen en kunnen we de bliksemflitsen afwenden. Als de moed het geweld echt overwint, moet dit in verkiezingsjaren de doelstelling zijn.

Wim Soons is Nationaal voorzitter van JONGCD&V
Pieter-Jan Crombez is Nationaal Bureaulid van JONGCD&V

Foto (c) CD&V