Een Europese islam? Die bestaat al

Na de terreuraanslagen klinkt alweer de roep om een ‘Europese islam’. Die moet de obstakels opruimen die de integratie van moslims in onze samenleving in de weg staan. Maar hoe ziet zo’n ‘Europese islam’ eruit? Dat blijft koffiedik kijken. Alleszins zal die voorrang moeten geven aan de westerse waarden en zich neerleggen bij de scheiding van kerk en staat, de gelijkheid van man en vrouw, de vrije meningsuiting en zo meer. Dat betekent dat de sharia wordt afgeserveerd en dat de gelovige voortaan het door God gedicteerde Boek met een rode viltstift bij de hand dient te lezen. Kortom een ‘Europese islam’ dat wordt een islam light en een Koran à la carte. Dat lijkt me net iets meer dan de doorsnee moslimmaag verdragen kan. En ja, hier of daar zal wel een geïntegreerde imam te vinden zijn die – zeker met een ruime subsidiëring in het vooruitzicht – bereid is een eindje in dat verhaal mee te gaan. Maar ver zal dat niet zijn, en lang zal het niet duren vooraleer de eerste dreigmail de brave man op andere gedachten brengt.

Wat meer is, er bestaat al zoiets als een ‘Europese islam’, al beantwoordt die niet echt aan bovenstaande verwachtingen. Ik heb het over The Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE) met hoofdkwartier in Brussel. Die organisatie pretendeert alle Europese moslims te vertegenwoordigen en beschikt over een Europees netwerk met hoogopgeleide kaders en ruime financiële middelen. L’Union des organisations islamiques de France (UOIF), Die Islamische Gemeinschaft in Deutschland (IGD) en The Muslim Association of Britain (MAB) maken er deel van uit.* En al komen ze daar niet openlijk voor uit, al die organisaties hebben banden met de Moslimbroederschap. Dat kan je nalezen bij Lorenzo Vidino( foto) in zijn stevig onderbouwde studie The New Muslim Brotherhood in the West, gepubliceerd door Columbia University Press (2010).

De lezer mag zich de Moslimbroederschap niet voorstellen als een partij waarvan je een lidkaart kunt kopen. Het is niet eens een politieke beweging in de gebruikelijke betekenis. De Broederschap is meer een verzamelnaam voor de aanhangers van het gedachtegoed van Hassan al-Banna en Said Qutb, de Egyptische grondleggers van de politieke islam of het islamisme. Het was Hassan al-Banna (1906-1949) die in 1928 de Moslimbroederschap oprichtte, met als doel de islamitische normen en waarden in ere te herstellen via onderwijs en liefdadigheidswerk. Op politiek gebied keerde de Broederschap zich tegen de Britse aanwezigheid in Egypte en de oprichting van de staat Israël.

Said Qutb (1906-1966) was de ideoloog van de Broederschap en auteur van een twintigtal boeken – waaronder Mijlpalen, het invloedrijke manifest van de politieke islam – diehem tot de intellectuele peetvader van al Qaida en het jihadisme maken. Hij wordt ook wel eens ‘de filosoof van het terrorisme’ genoemd. Qutb was virulent antiwesters. Opmerkelijk is dat hij radicaliseerde na een verblijf in de Verenigde Staten (1948-1950), waar de ‘losse seksuele zeden’ van de Amerikaanse vrouwen hem een trauma bezorgden.

De Moslimbroeders zijn stevig verankerd in Europa, waar velen van hen een toevlucht zochten voor de vervolgingen in eigen land. Zo de vader van de bekende islamfilosoof Tariq Ramadan, Said Ramadan, die in Zwitserland het Centre islamique de Genève oprichtte. Tariq Ramadan – overigens de kleinzoon van Hassan al-Banna – wordt vaak opgevoerd als bruggenbouwer en wegbereider voor een ‘Europese islam’. Maar zijn belangrijkste wapenfeit tot nog toe was zijn campagne om in Genève de opvoering te verhinderen van een toneelstuk van Voltaire, Le Fanatisme ou Mahomet le Prophète (1736). De stad ging door de knieën en Voltaire verdween van de affiche want ‘islamofoob’.

Het politieke discours van de Moslimbroeders munt uit in dubbelzinnigheid. Publiekelijk bewijzen ze lippendienst aan de democratie en de mensenrechten, maar bij nader toezien aanvaarden ze die enkel voor zover ze verzoenbaar zijn met de sharia. Hun interpretatie van vrouwenrechten verschilt fundamenteel van de westerse. En wat homoseksualiteit betreft: Rani Ramadan, broer van Tariq, bestempelde aids zonder meer als een straf van God. Europa is voor de Broeders dar al-dawa, het land van de prediking, waar ze hun versie van de islam vrij mogen verkondigen en ongehinderd de bevolking kunnen islamiseren. Na 9/11 begonnen ze het beeld te verspreiden – daarin meteen bijgetreden door onze opiniemakers en intellectuelen – van een ‘belegerde’ islam, slachtoffer van het Westen.

De Moslimbroeders zijn niet rechtstreeks verantwoordelijk voor het ontstaan van de terreur-archipel in het Brusselse, maar hun discours voedt de radicalisering wel. Politiek spelen ze het spel bijzonder handig. Tariq Ramadan, volgens sommigen ‘de ambassadeur van de Broederschap’, roept de Europese moslims op zich maatschappelijk te engageren. Maar de onderliggende bedoeling is niet de integratie te bevorderen, maar wel de politieke impact van de islam te vergroten. Ook samenwerking met de christelijke gemeenschap staat op de agenda. Zo proberen ze aan de godsdienstvrijheid een maximale invulling te geven, er een recht van te maken waaraan andere rechten – bijvoorbeeld de vrije meningsuiting – ondergeschikt zijn.

Voor de Broeders is Europa moreel failliet. De Europese geseculariseerde elite verloochent het christendom en propageert morele laksheid. Dat Europa is gedoemd ten onder te gaan. Maar voor de islam is er in Europa een grote toekomst weggelegd. Door de demografische evolutie en het almaar toenemende gewicht van de moslimdiaspora zijn er grote maatschappelijke en godsdienstige veranderingen op til. Die kans willen de Moslimbroeders niet laten liggen.

Ach, die ‘Europese’ of ‘Belgische’ islam waar politici als Wouter Beke het over hebben, is niet meer dan een illusie, een luchtspiegeling die de publieke opinie moet paaien.

o-o-o-o-o

* Een van de medestichters van de genoemde UOIF, en nog altijd bestuurslid, Ahmed Jaballah verklaarde bijvoorbeeld: ‘De UOIF is een tweetrapsraket. De eerste trap is democratisch, en de tweede zal een islamitische maatschappij in omloop brengen.’ [nvdr]