Eén jaar oorlog met de Europese moreel verheven politiek

Eén jaar duurt de oorlog in Oekraïne nu. Een jaar dat de waanzin van een stellingenoorlog iets meer dan honderd jaar later opnieuw in Europa bracht. Met dat verschil dat die honderd jaar tussenin voor zwaardere en gesofisticeerde wapens zorgde. Niemand in Oekraïne is nog veilig. Maar het cynisme is even groot als toen.

Na een jaar zit het conflict vast. Oekraïne en Rusland denken beiden nog te kunnen winnen. Wat heet dan winnen? Toch zien waarnemers het winnen van deze of gene op dit moment als het minst aannemelijke scenario. Maar zo lang de beide partijen menen te kunnen winnen, kan er van een onderhandeling geen sprake zijn. Zo blijft de oorlog duren. Ten koste van vele slachtoffers.

Vloek aan den oorlog

Want net zoals in WOI denken strategen aan beide zijden dat ze de tactiek hebben om het verschil te maken en de linies van de anderen te doorbreken. Dan volgen uitvallen en wekenlange veldslagen, vaak in en rond steden. Die worden dan beslecht in het voordeel van Rusland of Oekraïne. In de hoop dat enkele weken later niet hetzelfde zich afspeelt met een andere afloop.

Voor wie de oorlogskerkhoven in de Westhoek kent, doet het pijn aan de ogen. Hetzelfde scenario speelt zich ongeveer opnieuw af. Net zoals toen is een pleidooi voor vrede genoeg om voor verrader te worden uitgescholden. De nuance is in de eerste weken van de oorlog al gesneuveld.

Red het arme Oekraïne

En ja, het ‘arme kleine Oekraïne’ moet geholpen worden. Het land is ongevraagd binnengevallen door een naburige grootmacht met imperialistische politieke ideeën. Ze niet helpen in hun rechtvaardige oorlog zou getuigen van weigeren van hulp aan iemand in nood. Toch?

Toch is er ook hier een kleine minderheid die het blijft opnemen voor de visie van Rusland. Al is er van een echt debat geen sprake. Op politiek vlak wordt dat subtieler gespeeld. Het Westen levert wapens aan Oekraïne ‘om zich te verdedigen’. Er wordt geaarzeld om hen echt zware slagkracht te geven om de Russen uit het land te jagen. ‘Het Westen is niet uit op een escalatie van het conflict.’ Klinkt het dan.

Genoeg om de oorlog te verlengen

Die redenering zorgt er voor dat dit conflict blijft duren. Oekraïne krijgt genoeg wapens om niet onder de voet gelopen te worden, maar niet genoeg om het conflict te beëindigen. Ergens is het een begrijpelijke politieke optie, maar het getuigt ook van een onvoorstelbaar cynisme. Met een aanslepend conflict en vele doden tot gevolg. Hoe past dat in het Europese humanistische plaatje?

Laat ons ook niet vergeten dat de slappe houding van het Westen mee dit conflict mogelijk gemaakt heeft. Toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde was de reactie van Europa ronduit flauw. Ze wilden Rusland niet bruuskeren, het conflict niet laten escaleren, de goede banden met Rusland niet opblazen. Maar het zette ook niet aan het denken.

Slappe westerlingen

Poetin zag dat hij gelijk had, het Westen was door de eigen morele verwaandheid in slaap gewiegd en een lijdend voorwerp van wereldpolitiek geworden. Een vuist maken zat er niet meer in. Op tafel slaan al zeker niet. De economie kwam op de eerste plaats, kiezers baden graag in luxe. Maar Rusland misrekende zich in de westerse reactie op de inval in Oekraïne. Een inval die Europa zich tot een dag voordien niet eens kon inbeelden. Zo vast zaten ze in hun eigen denkbeelden.

Het gevolg van dat halfslachtige en weke Europese beleid is dat Europa nu een rol speelt in het bestendigen van de oorlog en geen rol meer heeft in het stoppen ervan. Het geeft te weinig wapens aan Oekraïne om de oorlog te winnen, maar te veel om de mogelijkheid te behouden om te onderhandelen tussen Rusland en Oekraïne. Daarnaast kwamen er economische maatregelen. Maar die slagen er niet in om de Russische economie te doen instorten. In een multipolaire wereld staan andere grote landen klaar om dat gat te vullen. India, China of Zuid-Afrika bijvoorbeeld.

Limieten aan morele verhevenheid

Europa is op zijn eigen limieten gelopen. Gedreven door zijn hoge morele politieke idealen, voerde het een ondoordachte, wereldvreemde politiek waarbij niemand iets wint en iedereen verliest: de Oekraïners, de Europeanen, zelfs de Russen. Als cynisch hoogtepunt moet het nu toekijken hoe bedenkelijke regimes als China of Turkije zich op het wereldtoneel hijsen als ‘verzoener’, als bemiddelaar of ‘vredebrenger’. Er mag dan niets zo cynisch zijn als buitenlandse politiek, maar ook dat heeft best een grens.

Na een jaar oorlog in Europa. Staat Europa erbij, kijkt het ernaar en worstelt het met de eigen morele principes. Maar één jaar oorlog in Europa toont vooral dat die morele principes de toets met de realiteit niet doorstaan. Tijd om die te herijken.