Een rondje van de koning

Je kan zo enkele carrousels van de Belgische politiek opnoemen: de hervorming van het onderwijs, de verkorting van de zomervakantie, de vermogensbelasting, rekeningrijden, Brussel, hervorming van Justitie, de ceremoniële monarchie … Ze spelen een etmaal ‘verhaal van de dag’ om daarna snel opnieuw, niemand weet hoelang, stof te vergaren. Een dag een grote steekvlam, met water- en oliedragers, veel gepalaver maar er verandert niets. Dat resultaat zal er – misschien – ooit komen, maar wie weet wanneer.

De Zevende Dag

Zo was de troonsopvolging In Nederland een aanleiding om met de Vlaamse partijen in De Zevende Dag (5 mei 2013) te debatteren over de monarchie in ons land. De standpunten zijn gekend. Vlaams Belang is ronduit republikeins, N-VA ook, maar wat voorzichtiger en alle traditionele partijen zijn het eens: ze willen liever een ceremonieel koningschap. Iemand waarmee je eens kan buitenkomen, maar zich voor de rest niet met de echt belangrijke zaken moeit. Iemand die zich dus zeker niet politiek mengt. Zoals wel vaker op nieuwsarme zondagen pimpte de VRT dit non-debat prompt op tot ‘verhaal van de dag’. Zelf nieuws maken is altijd handig: je hebt de beelden en maakt nog wat publiciteit voor je eigen programma. De kijker moet volgen, want er wordt nieuws gemaakt!

Wat was het resultaat van dat debat en die als nieuws verkochte eensgezindheid? Niets, want aan de andere kant van de taalgrens is er ook een consensus. Ze zijn er wat de monarchie betreft ‘demandeur de rien’. Nu ja, officieel toch. Want het gonst ondertussen van een nieuwe monarchiehype: Albert II is 79 en wil ermee stoppen. Dát zien ze in Francofonië dan weer niet zitten. Toch niet voor de verkiezingen van 2014. Want dan moet de (moeilijke) afwikkeling van die verkiezingen gebeuren door een onervaren vorst, Filip I de Belgique.

Dat het geloof in Filip niet groot is, dat is geen verhaal van de dag waard. Maar dat de Franstaligen vermoeden dat het in 2014 opnieuw van dattum zal zijn bij de regeringsvorming, zegt veel. En tegelijk is ook aangetoond dat Albert II een trouwe bondgenoot is van de traditionele partijen. De schimmige rol die hij speelt bij het tot stand komen van een regering is in deze tijd een democratie onwaardig. De Nederlandse regeringsvorming (die ook niet eenvoudig was) heeft bewezen dat politici dat ook onderling kunnen regelen. Zonder koning die de politieke spelletjes van deze of gene meespeelt.

Het spel dat de Franstaligen spelen, is eigenlijk eenvoudig. Ze beseffen maar al te goed dat de achterkamertjespolitiek, perfect afgeschermd door het ‘colloque singulier’, verbonden is met de kern van het Belgische politieke systeem. De trouw van de Franstaligen geldt niet zozeer de koning, wel het land. Louis Michel (MR) gaf dat treffend weer op de webstek van Knack (10 mei 2013): ‘Het wijzigen van de rol van de koning zet de toekomst van België op het spel. Beter dan de monarchie bestaat niet voor België.’ Beter kunnen wij dat niet samenvatten. En hij vult aan: ‘Ik ben een loyale, trouwe, geëngageerde aanhanger van koning Albert. Morgen zal ik een loyale en geëngageerde aanhanger van prins Filip zijn.’ Politiek kan simpel zijn. Diezelfde redenering zorgt ervoor dat de PS, die overduidelijk naar links opschuift, een vurig verdediger is van afkomst als criterium voor opvolging van het staatshoofd. In politiek bepaalt soms de ideologie, maar bepalen meestal de omstandigheden het partijstandpunt.

Oranjegekte
De draai van de carrousel hebben we dus te danken aan de troonopvolging in Nederland. Je kan na dat schouwspel enkel concluderen dat een goed geregisseerde troonsopvolging de massa op de been kan brengen, mensen kan beroeren, zelfs ontroeren. Het heeft mij verbaasd hoe enkele van de mij bekende fervente republikeinen bleken te smelten bij zoveel koekjesdozenmonarchie. Wel moderne, toegegeven. Het republikeins gedachtengoed bleek plots te vluchten voor ‘een monarchie die wel dicht bij het volk staat’ of ‘zo spontane, zo echte monarchen’. Sommige republikeinen spraken al van ‘onze rechtmatige vorst’, die van Oranje dus. Zo blijkt niet alleen de trouw aan de monarchie, maar ook de ontrouw aan de republikeinse gedachte soms bepaald door ideologie, maar meestal door de omstandigheden.