Er is iets rot in Spanje

De rechter van het Spaanse Hooggerechtshof Pablo Llarena heeft besloten om de Europese arrestatiebevelen die rechter Carmen Lamela had uitgevaardigd tegen president Carlos Puigdemont en directeuren Toni Comín Meritxell Serret en Clara Ponsati in te trekken. Let wel, enkel het Europese. Als Puigdemont in Spanje opduikt, wordt hij onmiddellijk aangehouden. De beschuldigingen van ‘opruiing’, ‘rebellie’ en misbruik van belastinggeld, blijven overeind.

Het probleem zit net in de omstreden aanklacht voor ‘opruiing’ en ‘rebellie’. De Spaanse rechter vreest, heeft goede aanwijzingen of is gewaarschuwd, dat het Spaanse uitleveringsverzoek in België door de rechter zal geweigerd worden. De Belgische advocaten hebben maandag 4 december drie uur gepleit. Een van hun kernpunten is dat de feiten waarvan Puigdemont en de anderen beschuldigd zijn en waarvoor uitlevering gevraagd is, in België niet strafbaar zijn. Daarnaast bepleiten de advocaten dat bij uitlevering aan Spanje de fundamentele rechten zoals in het Europese Verdrag van Rechten van de Mens opgenoemd in gevaar zijn. Ook de duidelijke schendingen van de democratische rechtstaat in Spanje namen ze mee in hun betoog. (Een Engelstalig overzicht daarvan kan u op Vilaweb.net vinden).

Vermijding

Spanje wil dus duidelijk het gevaar – en de blaam – ontlopen dat Puigdemont niet uitgeleverd wordt en het land voor heel Europa, en heel de wereld, te kijk staat. Dat een rechter in België zegt dat bij uitlevering aan Spanje de mensenrechten in gevaar zijn, zou grote politiek gevolgen kunnen hebben. Het zou kunnen gezien worden als een impliciete veroordeling van zowel de Spaanse Cataloniëpolitiek als van de Spaanse rechtstaat. Zo ver wil Spanje het niet laten komen. Het zou ook een echt probleem zijn voor wie ‘de rechtstaat’ als centrale argument in de discussie gebruikt, zoals de CD&V.

De intrekking van het internationale aanhoudingsbevel is een zoveelste stap in een proces. Sinds het referendum op 1 oktober woedt er in Europa een interessant debat over de rol van de wet en de grondwet in de politieke strijd voor de onafhankelijkheid van Catalonië. Volgens de christendemocraten en pro-Spanjegroepen, hadden de Catalanen zich maar aan de wet moeten houden en moeten ze nu de consequenties dragen. Wie de Catalaanse zaak genegen is, wijst op de groteske aanklachten (zoals ‘opruiing’ en ‘rebellie’), het politieke geweld, de bedenkelijke wetten in Spanje, zoals de muilbandwet Ley Mordaza, en de verwevenheid tussen het gerecht en de Partido Popular van Rajoy. Ondertussen stellen professoren, zoals Jan Ghysels, Marcel Mateu, Matthias Storme of Veerle Wouters en Hendrik Vuye dat Spanje de grondwet misbruikt én dat Spanje zich niet houdt aan internationale rechten en verdragen die boven de grondwet staan.

Politiek probleem

Een bijzonder interessant debat. Het gaat helaas voorbij aan de kern van de zaak: Catalonië is een politiek probleem, dat politiek moet opgelost worden. Politici moeten/mogen daarbij creatief zijn. Dat is in het verleden in België ook al gebeurd, niet altijd met een goed gevolg, maar we sluiten elkaar niet op. De realiteit is dat Spanje zich verschuilt achter een hele hoop juridische argumenten om vooral niet politiek niet te moeten onderhandelen.

Een ander politiek probleem is de Europese politieke loyauteit aan de Spaanse machthebbers. Dat is zeer zichtbaar in de EVP-familie. Maandag 27 november organiseerde Doorbraak samen met denktank Libera! en KVHV-Gent een debat tussen Sander Loones (N-VA) en Peter Van Rompuy (CD&V) over Catalonië. Van Rompuy, van de CD&V die zich in Vlaanderen als dé partij van het middenveld positioneert, kwam er maar niet toe om de opsluiting te veroordelen van de twee Jordi’s. Die zitten nu al een maand in de cel. Jordi Cuixart en Jordi Sànchez’s zijn voorzitter van Omnium en ANC, twee grote Catalaanse middenveldorganisaties die de drijvende kracht zijn achter publieke acties voor onafhankelijkheid. Ze worden beschuldigd van ‘opruiing’ specifiek voor 20 en 21 september, de dagen van twee grote betogingen in Barcelona. Alsof in Vlaanderen Peter Wouters, als voorzitter van beweging.net achter de tralies zou moeten omdat hij een politieke staking en betoging georganiseerd heeft. Ik vergelijk maar. Volgens de Belgische wet kan dat niet? Wel ik mag het hopen. Waarom verdedigt de CD&V dat dan als het in Spanje wel kan? Ik begrijp dat echt niet.

Europees probleem

In Europa in de cel zitten omdat je betogingen hebt georganiseerd? Het kan dus. De EU reageert niet. In Catalonië en elders in Europa groeit de verontwaardiging over de houding van de EU over het gedrag van Spanje in Catalonië. Naast de twee Jordi’s zitten er nog twee Catalaanse ministers in de cel en zijn er 795 mensen aangeklaagd en 24 gearresteerd. Hun enige misdaad was dat ze openlijk deelnamen aan politieke acties of een stembureau hebben opengehouden.

Noem het de ironie van het lot dat we een Belgische (al dan niet politiek) rechter nodig hadden om de Europese politici met de neus op de feiten te drukken: er is iets rot in de Spaanse staat. Ze slaken een zucht van verlichting dat de Belgische uitspraak er niet zal komen, geloof me, Maar het intrekken van het Europees aanhoudingsmandaat is een Spaanse schuldbekentenis. Om Puigdemont in Spanje van ‘rebellie’ te kunnen blijven beschuldigen, mag hij daar in België niet voor beschuldigd worden, want dat kan hier niet.

Donderdag 7 december willen de Catalanen Brussel de grootste betoging van het jaar cadeau doen. Ze hebben weer een extra argument om de EU ter hulp te vragen. Ze hebben voor de betoging in Brussel een extra slogan: ‘Hoe lang nog Junker, Tusk, Merkel, Macron, Tajani en Beke, zullen jullie ons geduld op de proef stellen?’