‘Ge zoudt er soms ne schup in geven’

Vooraleer we onze eerste vraag zelfs maar konden stellen klaagde Guido Moons al vol vuur het gebrek aan kinderpsychiatrische instellingen in Vlaanderen aan. De bijna ex-voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) ademt het adagium ‘Vlaamse Beweging = sociale beweging’ als het ware uit. De man lijkt en is de vleesgeworden vriendelijkheid maar als hij op onrecht stoot, eist de verontwaardiging de hoofdrol op. Zijn zware stem krijgt dan iets van die van een predikende missionaris. Wel een van de soort die predikt waar het ook echt in gelooft.

Hoe Moons bij die psychiatrische instellingen komt? Het begint rond 11 juli. Vlaams minister van Begroting Philippe Muyters vond dat Vlaanderen te veel katten zelf te geselen heeft om het zich te kunnen veroorloven veel federale begrotingsgaten  te vullen.

Guido Moons: ‘Muyters heeft natuurlijk overschot van gelijk. Gent telt één instelling voor jeugdpsychiatrie met een wachtlijst van een tot anderhalf jaar. Ik ben leraar in het bijzonder secundair onderwijs en word veel met die problematiek geconfronteerd. Mensen met zwaar gehandicapte kinderen kunnen nergens naartoe. Ook sociaaleconomisch moet Vlaanderen alle zeilen bijzetten. Ik woon tegen de Gentse kanaalzone. De mensen hier werken bij manier van spreken ofwel bij Sidmar Zelzate, Arcelor Mittal heet dat nu, of Volvo Gent. Toen Kris Peeters in Zweden de CEO van Volvo ontmoette, kaartte die als eerste punt de problematiek van de hoge loonkost aan. Ik mag er niet aan denken dat zoiets leidt tot de sluiting van Volvo Gent. Herinner je je Ford Genk, Opel Antwerpen, Volkswagen Vorst? Wel, dan vind ik het terecht dat minister Muyters de boot afhoudt.’

‘Er werd gal gespuwd toen N-VA die nieuwe studie over de transfers bekendmaakte. Misschien was die studie niet handig, misschien wel, dat laat ik over aan N-VA, maar de transfers zijn er. Wij zijn daar niet tegen, als ze eindig zijn in de tijd, doorzichtig en resultaatgeboden. ‘

Zo komen we toch uit bij de Vlaamse Beweging, waarin Moons al een heel volwassen leven zeer actief is. Woordvoerder van het Taal Aktie Komitee, lid van het IJzerbedevaartcomité en daarna bestuurslid en tweemaal voorzitter van de VVB.

Guido Moons: ‘Ik moest in 2000 onverwacht Ivan Mertens opvolgen toen die ontslag nam als voorzitter en bleef het tot 2004. In 2010 werd ik verkozen voor een tweede mandaat en dat loopt af op 5 oktober 2013. De VVB zat toen in een turbulente periode en ik denk dat ze mij als voorzitter wilden om de rust te doen weerkeren.’

Guido Moons is het prototype van de Vlaamse militant die de taal spreekt die het zogenaamde voetvolk graag hoort. Het is een bijzondere vaststelling dat Moons in de levendige groep die de Vlaamse Beweging toch altijd was en blijft, respect afdwong bij zowat iedereen en zijn vereniging ongecontesteerd kon leiden. Had hij zelf niet beslist om er een punt achter te zetten, niemand zou om zijn vervanging hebben gevraagd.

Nu we toch aanbeland zijn bij de man die zowat de oerflamingant moet zijn, gebruiken we die kans graag om hem te confronteren met de klassieke clichés over flaminganten, Vlaamse Bewegers, Vlaams-nationalisten, kortom de caractériels volgens Karel De Gucht.

Doorbraak: Hoe ziet een typische flamingant er vandaag uit?

Moons: ‘Die is politiek en maatschappelijk gevoelig, bezig met de toekomst van Vlaanderen en dus met meer dan zijn eigen persoonlijk welzijn. Hij of zij steekt een groot deel van de vrije tijd in dat ideaal van het vrije Vlaanderen. Vroeger deden flaminganten dat vooral in het rijke verenigingsleven. Nu verschuift dat engagement dikwijls naar het klavier van de pc of tablet, via Facebook, Twitter enzovoort. Maar ook vandaag rekenen wij met de VVB nog op de inzet via afdelingen, bijvoorbeeld om handtekeningen te ronselen voor de Europese handtekeningencampagne voor zelfbeschikkingsrecht die nu volop loopt.’

Zijn Vlaamsgezinden dwarsliggers?

‘Ja, ze gaan graag in tegen het gezag. Aangezien ze heel erg overtuigd zijn van hun zaak en zien dat het establishment tegenwerkt, groeit er bij elke Vlaamse Beweger een gezonde afkeer tegen het automatisch aanvaarden van gezag.’

De Vlaamse Beweger is dus een ‘moeilijke mens’.

‘Ook wel. Vele mensen zijn natuurlijk gewoon meelopers. De Vlaamse Beweger onderscheidt zich daarvan en wordt dan snel een moeilijke mens genoemd. Je kan het ook rechtlijnig noemen. Vergeet niet dat ons verhaal er een van bevrijding is en vrijheid is iets wat de meeste flaminganten ook nadrukkelijk persoonlijk opeisen. Onafhankelijkheid is niet iets wat ze alleen voor Vlaanderen nastreven maar velen willen dat ook zelf zijn.’

Vlaamse Bewegers zouden beroepsbetogers en vlaggenzwaaiers zijn.

‘Onze vlaggenacties bij de Ronde van Vlaanderen zijn een echt succes. Het is al jarenlang een VVB-project dat heel wat losmaakt bij de mensen. Ik heb ook te veel betoogd om dat middel nu af te vallen. Maar betogen is pas een troefkaart als die op het juiste moment wordt bovengehaald. We moeten in alle omstandigheden opletten voor de beeldvorming tegenover de buitenwereld. Ik begrijp het ongeduld van militanten die wel eens vragen “durven we niet meer naar buiten komen?” Ik denk dat we dat moeten blijven doen maar op de juiste manier en op het juiste ogenblik. Een verkeerd ingeschatte betoging blijft een godsgeschenk voor de tegenstanders.’

Zijn ze veeleisend, niet in staat tot compromissen?

‘Mensen die zich vanuit een persoonlijke keuze inzetten voor een ideaal, willen dat graag zo zuiver mogelijk gerealiseerd zien. Wij worden zo vaak geconfronteerd met verbroken beloftes en het geruststellende “nu zijn we er”, terwijl de realiteit er daarna heel anders uitziet. Dan verlies je het geloof in tussenoplossingen. Het woord compromis is in België verworden tot een scheldwoord. Denk aan het essay van Jean-Pierre Rondas die het over rotte compromissen heeft. Als het woord zo dikwijls een onfatsoenlijk akkoord moet verstoppen, dan word je achterdochtig over het concept “compromis” zelf. Het Belgische establishment profiteerde zo veel van de Vlaamse compromisbereidheid, dat die bereidheid werd uitgehold, althans bij Vlaamsgezinden.’

Is de flamingant verzuurd?

‘Ik zal enkel naar mezelf kijken. Ik moet er soms voor opletten om niet verzuurd te geraken. Om het in het Gents te zeggen: “Ge zoudt er soms ne schup in geven”. Als ik bijvoorbeeld aan Brussel-Halle-Vilvoorde denk en de straffe taal die werd gebruikt door politici die nu hun akkoord geven aan de regeling van Di Rupo, ja dan begrijp ik dat mensen verzuurd kunnen geraken. Wie bedrogen wordt, zal daar niet vrolijker van worden. Maar al begrijp ik de verzuring van sommige mensen, het is en blijft contraproductief. Als we geen positieve boodschap brengen dan kunnen we geen breder publiek aanspreken.’

Dus is de Vlaamsgezinde achterdochtig?

‘Zeer zeker. De slechte ervaringen maken dat de flamingant heel erg op z’n hoede blijft. En toch moeten we de politici in de Wetstraat, weliswaar met een kritische ingesteldheid, krediet blijven geven want de enige weg om dingen echt te realiseren gaat over de politiek.’

Nog één: Vlaamse Bewegers zijn roepers en brullers.

‘Met kretologie als “België barst” bereik je niets. Dat is dikwijls veeleer een uiting van zwakheid en machteloosheid. Ik denk dat wij als Vlaamse Beweging mensen middelen moeten geven om na te denken. Het helpt ook absoluut niet om anderen de huid vol te schelden of te roepen dat het verraders zijn. Daarmee kan je wel eens stoom aflaten maar het dient geen constructief doel. Maar voor alle duidelijkheid, in alle kampen zitten roepers en verstandige mensen. De indruk die wel eens wordt gewekt dat Vlaamse Bewegers daar specialist in zouden zijn, klopt natuurlijk niet. Als je ziet met welke boertigheid tegenstanders ons soms aanpakken, dan weet je wel beter.’

Is de Vlaams-nationalist onrealistisch?

‘Neen, een zaak is maar verloren als je ze zelf opgeeft. Velen zeggen dat de Vlaamse onafhankelijkheid niet meer is dan een droom. Als je dat aanvaardt, stop er dan maar mee. Ons project van Vlaamse onafhankelijkheid is geen extreem project; vele volkeren zijn ons vooraf gegaan, dikwijls in veel hopelozer omstandigheden. Wat wij willen voor de Vlamingen is toch maar gewoon wat bijvoorbeeld de Denen al lang hebben met Denemarken?’

Het zijn dromers, toch?

‘Ja, dat moet je blijven doen in je leven. De emotie drijft en dat aspect mag niet worden vergeten. We zijn geen machines. De rationele Vlaamse Beweging is nodig, laat daar geen misverstanden over bestaan. Als we met dossiers op de proppen komen, dan moeten die juist en onderbouwd zijn. Maar naast die rationele aanpak moet er plaats blijven voor eerlijke verontwaardiging en dat is een emotie.’