Genoeg crèches voor wie wil of te weinig voor wie moet?

Uitgedrukt in staatsschuld per inwoner is België koploper in Europa. Toch lijkt er nog veel budget voor nieuw beleid. Maar moeten eerst niet de bestaande problemen aangepakt worden? Dé vraag wordt niet gesteld: hoe organiseer je een solidaire samenleving in budgettair moeilijke tijden?

Het politiek debat is al even het noorden kwijt. Politici hebben geen kompas meer en gaan alle richtingen tegelijk uit. Het resultaat is dat ze nergens geraken. Ze trappelen ter plaatse en missen elk overzicht en vooral visie op kerntaken en -noden. Het debat over welke maatschappij we willen zijn, wordt niet gevoerd.

Meer en verplicht

Wat te denken over het idee van Vooruit om kinderen een minimum van 130 dagen verplicht naar de crèche te sturen? Gratis, dat is duidelijk. Over die verplichting blazen ze warm en koud. Het moet dienen om de ontwikkelingskansen te verhogen. Lees: eigenlijk is het voor kinderen met een migratieachtergrond, maar dat durven ze niet te luid te zeggen. Kostprijs: 2 miljard. Te halen via extra belastingen.

Het is eigenaardig dat er nog partijen zijn die vinden dat de overheid nog meer moet doen. Want wat ze vandaag doet, doet ze niet goed. Ook de Vlaamse overheid schiet tekort. Neem nu diezelfde crèches. Hoeveel ouders in Vlaanderen moeten – onbetaald – verlof nemen, of vakantie regelen in de familie, inclusief grootouders, om kleine kinderen op te vangen waarvoor geen plaats is? Er zijn op dit moment te weinig plaatsen in crèches. Dat terwijl er ook meer kinderen per verzorgende zijn dan elders in Europa. Ook de kwaliteitscontrole van die kinderopvang door de overheid was in het verleden ondermaats. Misschien moet de Vlaamse overheid prioriteit maken van genoeg plaats in crèches voor wie wil, in plaats van te weinig plaats voor wie moet.

Er zijn nog 15.918 wachtenden voor u

Maar vooral, er is, ook in Vlaanderen, geen geld voor leuke projecten. We zitten met wachtlijsten in zowat elke tak van verzorging. Jongeren met mentale problemen? Gelieve drie jaar te wachten. Wie vandaag psychologische of psychiatrische ondersteuning nodig heeft, mag rekenen op een gemiddelde wachttijd van zes maanden. Voor buitengewoon onderwijs bestaan lange wachtlijsten. Maar er bestaan ook wachtlijsten tot 2,5 jaar om de juiste attesten te kunnen krijgen om naar het buitengewoon onderwijs te kunnen. De aangekondigde 600 nieuwe plaatsen zullen die maar beperkt wegwerken.

Wie een sociale woning zoekt, komt terecht op een wachtlijst. Het aantal personen met een handicap dat wacht op meer ondersteuning in 2021 is 15.918. Dat zijn er 605 minder dan vorig jaar… Aan dat tempo is de wachtlijst over 26 jaar weggewerkt!

Wat willen we?

We doen met onze opsomming ongetwijfeld enkele wachtlijsten oneer aan. Maar ze zijn een echt probleem en dat voert ons naar een belangrijke discussie. Wat voor samenleving willen we zijn en wat is de rol van de overheid daarin? Maar dat soort vragen wordt door politici te weinig beantwoord. Ze gaan liever in op heel concrete punten, om daarmee te scoren en te werven. Net omdat ze geen breed beeld meer hebben schiet dat alle kanten op.

Je kan niet én gratis maaltijden op school voor elk kind, én verplichte crèche, én kindergeld én schooltoelage én de wachtlijsten wegwerken. Politiek is de kunst van keuzes maken. Liefst bewuste keuzes met een maatschappijvisie én een langetermijnvisie.

De verzorgingsstaat

Een eeuw geleden was er een kleine overheid. Om de bestaande nood te lenigen ontstonden congregaties van religieuzen. Van bejaardenzorg tot onderwijs. Gaandeweg heeft de overheid dat overgenomen en de meeste congregaties staan op verdwijnen. We mogen fier zijn op de verzorgingsstaat die onze voorouders hebben uitgebouwd, met bloed, zweet tranen en veel overgave.

Maar hoe geef je een zorgzame overheid door aan je nakomelingen? Dat kan enkel als je op tijd je kerntaken bepaalt. Als je een antwoord formuleert op de vraag wat is een verantwoordelijkheid van de overheid en wat is de verantwoordelijkheid van de burger. Hoe dirigistisch mag die verzorgingsstaat zijn? Hoe verzoen je vrijheid met de taak van de overheid, of is het beschermen van die vrijheid dé taak van de overheid en hoe doe je dat?

De zwakken steunen

We hebben als samenleving een verantwoordelijkheid naar de zwaksten in onze samenleving. Maar hoe definiëren we die ‘zwaksten’? Wat is onze verantwoordelijkheid? Dat moet duidelijk zijn om op een ernstige manier te kunnen besparen. Enkel als je weet welke maatschappij je wil zijn, kan je keuzes maken die consistent en breed gedragen zijn. Die toekomstvast zijn.

Dan vervallen we niet in een emotionele discussie over een verplichte crèche terwijl er ellenlange wachtlijsten zijn. Politiek is prioriteiten stellen. Niet met leuke voorstellen scoren en de basisdiscussie ontwijken.

Er is maar één vraag voor de volgende verkiezingsdebatten: hoe wil u besparen en de welvaart en het welzijn overeind houden? De rest is leuk, maar doet niet echt terzake.