God take the Queen

De Britten hebben de smaak van het referendum duidelijk te pakken. Een tijdje geleden konden de Schotten zich uitspreken over onafhankelijkheid in een referendum. Over een twee maanden mogen alle Britten zich in een referendum uitspreken over het blijven in of verlaten van de Europese Unie. En als het aan een aantal republikeinen ligt, komt er ook een referendum over het afschaffen van de monarchie.

Republic, een burgerbeweging met 5000 leden en de steun van nog zo’n 35.000 supporters, wil de monarchie afgeschaft zien bij de dood van de Queen. Die Queen, Elizabeth II, zit al bijna 63 jaar op de Britse troon. Ze is ook nog niet van plan die af te staan en zal dus aanblijven tot ze sterft. Aangezien ze vandaag (21 april) 90 jaar wordt, mag met alle respect aangenomen worden dat dat in de relatief nabije toekomst zal gebeuren. Dat is dan volgens Republic het uitgelezen moment om de monarchie te vervangen door een republiek met een verkozen president als staatshoofd.

De beweging presenteert zich als volkomen partijonafhankelijk en wil alle Britse republikeinen verzamelen, ongeacht hun overtuiging, geloof of afkomst. Ze voeren acties om hun boodschap bij de bevolking te brengen en om het draagvlak voor een republiek te vergroten. Tegelijk lobbyen ze ook in het parlement en informeren parlementsleden over wetsvoorstellen die met het koningshuis en de invloed ervan te maken hebben. Ze volgen het doen en laten van het koningshuis en van de Queen met een scherpe, kritische blik en helpen zelfs bij het opstellen van parlementaire vragen hieromtrent.

Controversieel

De beweging wordt geleid als een bedrijf, met een raad van bestuur, een directie en een heuse CEO. Die functie wordt bekleed door Graham Smith, een 42-jarige journalist en activist, die regelmatig in de media verschijnt met zijn kritiek op het Britse koningshuis en op monarchieën in het algemeen. Hij schuwt daarbij de controverse niet. Zo schreef hij een brief aan prins William en Kate met de vraag om de koning van Bahrein van de lijst van genodigden voor hun trouwfeest te halen. Smith hekelde het feit dat veel staatshoofden van democratische westerse landen niet uitgenodigd waren en dictators als de koning van Bahrein wel. Een voorbeeld van de verdraaide blik die de monarchie heeft op de wereld, aldus nog Smith. Hij zorgde ook voor heel wat ophef omdat hij op de BBC zijn beklag deed over de volgens hem totaal overdreven media-aandacht voor de geboorte van het eerste kind van Kate en William. Dat interview gebeurde live net voor het prinsenkoppel zijn kind aan de wereld toonde, wat voor een waterval aan klachten aan het adres van de BBC zorgde.

Op de vooravond van de 90^ste verjaardag van de Queen, lanceert Republic dus de wens om een referendum te organiseren om de monarchie te vervangen door een republiek. In de krant The Independent zegt Smith dat het moment tussen de dood van de Queen en de troonsbestijging van haar opvolger hem het meest geschikt lijkt. ‘Het zal voor de meeste Britten de eerste keer zijn dat ze een wissel van staatshoofd meemaken. De vorige wordt gewoon vervangen zonder dat burgers daar iets in te zeggen hebben. Het lijkt ons een ideaal moment om te zeggen: “hey, dit is de 21^ste eeuw en wij zouden graag onze zeg hebben in wie we als staatshoofd willen”‘ aldus Smith.

Nog niet voor morgen

De kans dat het referendum er komt, is wellicht erg klein. Ondanks de eigen lof van de beweging, blijft de steun voor het koningshuis in Groot-Brittannië bijzonder groot. En als de Queen sterft, zal die steun alleen maar groter worden, zoals dat gaat op zulke emotionele momenten. Maar er is daar toch op zijn minst al een beweging die echt werk wil maken van het afschaffen van de monarchie en het democratisch verkiezen van een staatshoofd. Dat lijkt in België nog zeer verre toekomstmuziek. Tenzij het land gesplitst wordt, natuurlijk. Want laten we toch alvast afspreken dat in een onafhankelijk Vlaanderen geen plaats is voor een niet-verkozen staatshoofd.