Heilig Hart als remedie tegen ‘onmenselijke’ algoritmes

Paus Franciscus heeft een nieuwe encycliek geschreven: Dilexit Nos (Hij hield van ons), gepubliceerd op 24 oktober. De vierde in zijn elfjarige pontificaat. Volgens de paus lijkt deze wereld haar hart te hebben verloren.

Een encycliek is een pauselijke brief over geloofszaken voor de christenen wereldwijd. De naam van de encycliek zijn de beginwoorden. Het meest in het oog springend bij deze nieuwe encycliek is dat de paus expliciet een beroep doet op ‘Het Heilig Hart van Jezus’. Dat klinkt als een beroep doen op een spiritualiteit uit het museum. Her en der in Vlaanderen staat er nog een Heilig-Hartbeeld. Een beeld van Jezus waarop op zijn borst een hart te zien is, vaak met een doornenkroon rond. Uw ouders, grootouders of overgrootouders waren misschien bij de plaatselijke Bond van het Heilig Hart.

Oppervlakkigheid

Het beeld van het bloedende hart kreeg wereldwijd bekendheid door de verschijningen in Paray-le-Monial, in Frankrijk, in de zeventiende eeuw. Het 350-jarig jubileum daarvan wordt gevierd tot juni 2025. De devotie werd zeer populair, maar in de tweede helft van de twintigste eeuw geraakte die geleidelijk in onbruik.

Waarom grijpt paus Franciscus daarnaar terug? De encycliek Dilexit Nos wil een antwoord bieden op verschillende uitdagingen van de moderne wereld, waaronder technologische dominantie, consumentisme en de oppervlakkigheid van de hedendaagse maatschappij. In de encycliek klinkt scherpe kritiek op de hedendaagse wereld.

Koude wereld

Volgens paus Franciscus is de wereld koud geworden. Zeker in een tijd waarin mensen meer en meer afhankelijk worden van ‘onmenselijke’ technologie zoals algoritmes en artificiële intelligentie. Zo raken ze vervreemd van hun innerlijke menselijkheid. Volgens Franciscus is de kern van ons menszijn niet te vinden in die algoritmen, maar in jeugdherinneringen, poëzie en literatuur. Precies wat aan die technologie ontsnapt en volgens de encycliek er tegengesteld aan is.

Om christenen aan te zetten de tegenbeweging te maken, nodigt de paus katholieken uit om zich te wenden tot het Heilig Hart van Jezus als een manier om opnieuw verbinding te maken met de ‘Incarnatie’. Hij roept op om zo terug te gaan naar de kern van het christelijke geloof: liefde en naastenliefde. Niet enkel als een persoonlijke spirituele oefening, maar ook als een manier om de samenleving te hervormen.

Ook in de kerk

Het beroep op het Heilig Hart moet voor de paus ook een oproep zijn tot een ‘retour du coeur’ in de kerk zelf. Daar wordt te veel de nadruk gelegd op het verstand ten nadele van het hart. De paus wil niet dat er wordt neergekeken op volksdevotie. Die moet een plaats hebben in de kerk, maar ook de kerk zit volgens de paus te veel opgesloten in seculiere denkwijzen en verplichte programma’s, reorganisaties en projecten die niets of weinig met het evangelie te maken hebben.

Zo leest de encycliek ook als een oproep om uit de kerk te komen en mensen in nood op te zoeken. Zoals hij zei tijdens zijn bezoek aan België: ‘Een aalmoes geven aan iemand is niet genoeg. Je moet die mens ook aankijken en aanraken. Die als mens erkennen.’ Een terugkeer naar het hart en de naastenliefde.