Het bevrijde Vlaanderen

Michel was het beu dat rechtmatige Vlaamse eisen haast systematisch in rechtse of zelfs extreemrechtse hoek werden gesitueerd. Om die banvloek op te heffen nam hij zijn adressenboekje en belde en mailde rond om, in de schaduw van het Gravenkasteel – zoals ze het slot in Gent noemen – progressieve en onafhankelijke intellectuelen samen te brengen. Algauw werd de Gravensteengroep het progressieve geweten van de Vlaamse Beweging. En met mensen als Jean-Pierre Rondas (ex-Klara), Etienne Vermeersch (volgens de Knack-lezers de grootste intellectueel van Vlaanderen), de eeuwige linkse flamingant Ludo Abicht, gevierd filmmaker Jan Verheyen of de jonge spring-in-het-veld Tinneke Beeckman (filosofe aan de VUB) wisten heel wat media niet goed hoe omspringen. Die figuren en hun discours kon inderdaad niet ‘rechts’ wordengenoemd . De Gravensteengroep valt buiten alle clichés en journalisten noch politici vonden een etiket om op de groep te kleven. Missie geslaagd?
Vooral met zijn gefundeerde analyses – ondertussen tien ‘manifesten’ gepubliceerd in diverse kranten – valt de Groep op. Ook hier weinig clichés en nog minder geroep. Maar met veel bijval. Het eerste manifest werd op het internet ondertekend door maar liefst 14 000 Vlamingen.

Die manifesten en andere teksten zijn nu gebundeld in Land op de tweesprong. Manifesten ter ontgrendeling van Vlaanderen. ‘Ontgrendeling’ is het sleutelwoord van het boek. Dat analyseert tot op het bot het functioneren van de Belgische staat, dat met allerlei grendels een democratische Vlaamse meerderheid gebonden houdt aan een staat waar ze geen stem meer heeft. Die grendels moeten sneuvelen, ze zijn het symbool van het democratische deficit. Willen de Franstaligen daaraan meewerken, zoveel te beter. Maar als het moét, dan maar een toekomst zónder hen. Etienne Vermeersch noemt dat het ‘bevrijde Vlaanderen’ (p. 11): autonomie kan maar bereikt worden als Vlaanderen ontgrendeld raakt, bevrijd uit een ‘parlementair-democratisch systeem’ waar men sinds 1970 is ‘beginnen morrelen, via vergrendeling middels speciale meerderheden die de Vlaamse meerderheid moesten neutraliseren’ (Rondas, p. 13).
Het mooi uitgegeven boek bevat niet alleen de tien manifesten – het jongste verscheen net voor de boekvoorstelling in het Vlaams Parlement – maar ook dertig prachtige foto’s van VUB-prof en fotograaf Johan Swinnen. Tussendoor vindt de lezer dertien essays van verschillende Gravensteengroep-leden over de meest diverse onderwerpen en een opmerkelijk interview met ABVV-voorman Karel Gacoms. De essays behandelen de onafgewerkte defederalisering van Ontwikkelingssamenwerking, de anomalie van de federale culturele instellingen, de vergrendeling – met onder meer het gevierde essay ‘Grendel is een monster in Beowulf’ van Rondas – de belgitude onder de BV’s, de angst voor de vrijheid … Alle samen maken ze Land op de splitsing niet alleen een makkelijk leesbaar boek, maar vooral een ‘argumentenboek’. Wie op zoek is naar argumenten om zijn/haar discours aan familietafel of toog te versterken, vindt er hier in élk essay (en manifest) voldoende. En nu kan niemand nog verwijten dat het van al dan niet simpele, achterlijke, rechtse of egoïstische (schrap wat niet past) nationalisten komt. Bien au contraire, om het met de taal van de vergrendelende minderheid te zeggen.

[kadertje meer lezen]
Gravensteengroep, Land op de splitsing. Manifesten ter ontgrendeling van Vlaanderen. Pelckmans, 182 blz., €24,50, isbn 978 90 2896 734 2. Het boek is te verkrijgen in de webwinkel van Doorbraak.
[Vijf handjes]