Het circus loopt leeg

Michel I wilde een historische regering zijn, en slaagt daarin met verve, door zo ongeveer niets te bereiken in de langste verkiezingsvrije periode in mijn politiek bewuste leven (pakweg twee decennia). Michel II is er nog maar één dag en is nu al even historisch als de eerste minderheidsregering in het politiek bewuste leven van de gemiddelde Belg (pakweg vier decennia).

Marrakesh-gezwets

De afgelopen weken stonden bol van de grote woorden over een redelijk irrelevant pact. Ook de pagina’s hier liepen over van de opinies — nagenoeg allemaal contra — en over de villeine commentaren, ad hominems en scheldtirades op asociale media spreken we ons dan nog niet uit. De feiten werden totaal ondergeschikt gemaakt aan de politieke overtuiging, in plaats van de politieke overtuiging te baseren op de feiten. Ook op deze pagina’s maakten enkele auteurs zich daaraan schuldig, al ga ik steeds uit van ieders beste bedoelingen: niet alleen de liefde maakt blind, ideologie — als een maatschappelijk veruitwendigde vorm van liefde misschien — kan vaak ook een brilletje gebruiken.

Hetzelfde geldt trouwens evenzeer aan linkse zijde. Hier wordt van de weeromstuit het pact soms bezongen als het antwoord op alle migratieproblemen. Dat is het allerminst, en er staan een aantal dingen in waar links zich best tegen zou verzetten. Zoals zo vaak — denk aan het terugsturen van vluchtelingen naar martelregimes — schrijft links zich in in de framing van de antimigrantenlobby, met hier en daar een klein accent wat dan wordt voorgesteld als het grote verschil.

De inhoud van dit pact, waar veel goede dingen in staan maar ook wel wat bedenkelijke, is op geen enkel moment relevant geweest in de afgelopen weken. De rechtse campagne stond bol van de halve en hele leugens, de linkse reactie blonk uit in haar leegheid.

Eigen belang eerst

Heel deze discussie — en het is niet omdat een analyse gedeeld wordt door alle commentatoren dat ze niet klopt — draait enkel en alleen om de electorale koorts die begonnen is na 14 oktober. Bij N-VA begon het paniekvoetbal, de andere regeringspartijen zagen een opportuniteit om zich te onderscheiden van die partij, de oppositie rook bloed. Allemaal begonnen ze zich te positioneren voor de verkiezingscampagne.

De anti-Marrakeshcampagne was eerder al begonnen, uiteraard. Vuye & Wouters maakten zich al bedenkingen in het voorjaar, vanuit respectabel grondwettelijke en conservatieve hoek. Ergens in september begonnen de anti-Marrakeshstukken te verschijnen op Doorbraak en in andere media, de roeptoeters op asociale media vonden een nieuwe cause célèbre en de ultra- tot extreemrechtse regeringen in Oost-Europa en Oostenrijk werden een na te volgen voorbeeld. Men vraagt zich haast af of er iets gecoördineerd aan was… cui bono? Dat zal de toekomst uitmaken.

En toen viel de regering.

Schijn van principes

Dat er over Marrakesh gediscussieerd kan worden, staat buiten kijf. Dat de bedenkingen die sommigen er bij hebben oprecht zijn en beantwoord moeten worden, staat ook niet ter discussie. Helaas, er is niet gediscussieerd de voorbije weken. De loopgraven in asociale media werden linea recta doorgetrokken tot in het parlement en de regering. Enige ruimte voor discussie werd vakkundig dichtgenageld langs links en langs rechts. Het totale falen van een staatssecretaris die meer geïnteresseerd is in sociale media dan sociale cohesie moest verborgen worden achter een schijn van principes. Het goudhaantje mocht geen pluimen verliezen.

Ik ben progressief, ik geloof dat problemen als migratie, maar bijvoorbeeld ook klimaat, alleen aangepakt kunnen worden door internationale samenwerking. Zij die Marrakesh nu afschieten, lezen het pact door hun ideologische bril, in sommige gevallen ter kwader trouw misschien, maar pleiten vooral tégen enige oplossing. Onze grenzen sluiten is fysiek niet haalbaar en moreel verwerpelijk. Net zoals onze grenzen volledig openen — iets waar ik in dit land, en in Europa, nog geen enkele politicus voor heb horen pleiten, in tegenstelling tot wat de hysterische ‘open-grenzenlobby’-term doet vermoeden — sociaal niet haalbaar is en moreel twijfelachtig (nee, beide voorstellen zijn niet elkaars morele equivalent).

In come the clowns…

Onze huidige generatie politici kent inderdaad de kunst van het compromis niet, maar dat is nog niet het ergste. Onze huidige generatie politici kent de kunst van de discussie niet. Links en rechts zetten zich vast in de loopgraven en gaan het gesprek niet meer aan. Dat gesprek is moeilijk. Dat gesprek is pijnlijk. Dat gesprek leidt niet altijd tot een compromis. Maar je bent wel verkozen om het te voeren.

En toen viel de regering. Want we roepen liever naar elkaar dan te praten en te luisteren.

Het circus is in de stad, hier komen de clowns. Het parlement in Brussel de ring, haar banken leeg, de bange brakke man met hoge hoed machteloos. De clowns vullen de kamer met geluid en furie, zonder enige betekenis. En Van Grieken grinnikt in de coulissen, de grootste verwezenlijking van De Wever, een rokende puinhoop.