Het ene parlement is het andere niet

‘Er is iets aan het rotten in dit land’, zo hertaalt Tom Lanoye de wereldbekende oneliner ‘There’s something rotten in the state of Denmark’ in zijn voorts magistrale Hamlet vs Hamlet (ga dat zien, nu het nog kan!) Er rot entwat in meerdere landen. In Spanje bijvoorbeeld, waar het federale parlement – hoe kan het ook anders – het referendum dat het Catalaanse parlement plande, naar de papiermand verwees.

Met 299 stemmen tegen 47 moesten de catalanisten dinsdag het onderspit delven. Wel kregen ze de steun van de gematigde en radicale Baskische nationalisten.

Soit. Spanje zegt dus ‘neen’ tegen het Catalaanse parlement. Veel ophef maakte dit niet in onze pers. Niet verwonderlijk, het is ook geen nieuws. Het tegendeel, dàt zou pas ‘nieuws’ zijn.

In navolging van Brits premier David Cameron over Schotland, noemde Spaans ambtsgenoot Mariano Rajoy de eventuele onafhankelijkheid van Catalonië ‘een economische ramp’, voor zowel Spanje als Catalonië. Na de stemming in de Spaanse Cortes noemde de Spaanse eerste minister het referendum – mocht het alsnog worden georganiseerd – ‘illegaal’. Referenda over ‘nationale aangelegenheden’ moeten federaal, niet regionaal worden gehouden, volgens de Spaanse grondwet. In eenklank met zijn Europese geloofsgenoot Herman Van Rompuy stelde de Spaanse eerste minister ook dat hij zich niet alleen geen Spanje zonder Catalonië kan voorstellen, maar ook ‘geen Catalonië zonder Europa’. De impliciete dreiging dat een afgescheurde staat – zoals Schotland – niet automatisch lid zou worden van de EU, zou dan het ultieme afschrikmiddel moeten zijn om de Catalanen in España una, grande y libre te houden.

Op Artur Mas, minister-president van de autonome regio Catalonië, maakte die boodschap, noch de stemming in de Cortes, ook maar enige indruk. Hij blijft vastberaden, zo stelde hij afgelopen dinsdag nog: Catalonië is een natie en heeft het recht zelf te kiezen voor zijn soevereiniteit. Of niet. Want in de meeste peilingen gaan beide kampen gelijk op. (Een recente peiling van een Catalaanse krant geeft echter 46,9% voor de autonomisten en 39,1% voor de tegenstanders.) 

De Catalaanse regering en parlement blijven dus bij hun plan om op 9 november een soevereiniteitsreferendum te houden. Ook al heeft de Catalaanse Generalitat niet de toelating gekregen om zo’n referendum te organiseren. ‘De Catalaanse instellingen zullen alle mogelijke legale middelen onderzoeken om de cvolksraadpleging te laten doorgaan’, stelde Mas. Volgens het Catalaanse parlement is het momentumin zicht – niet het ideale moment om de beweging naar onafhankelijkheid te stoppen. Maar ook Rajoy liet al weten alle mogelijke rechterlijke stappen te zetten om de catalanisten te beletten hun plannen door te zetten.

De legalist in Mas erkent echter de onafhankelijke rechterlijke macht, en zal zich ook neerleggen bij een eventueel rechterlijk verbod. Maar dan worden de regionale verkiezingen van 2016 het impliciete referendum. Waarmee hij impliciet te kennen geeft met zijn liberaal-centristische partij CiU (in feite een kartel van liberale en christendemocratische gematigde nationalisten) een separatistische koers te willen varen. Dat gebeurt dan meteen voor het eerst.

Heet van de naald echter – 10 april ’s avonds – is de oproep van Artur Mas aan Mariano Rajoy: ‘noem me een plaats en een moment om te praten en stel me een grondwetsherziening voor’. Door te onderhandelen, hoopt Mas uit de mede door hem zelf gecreëerde patstelling te komen. Hij pakt hiermee Rajoy op zijn eigen woorden, die tijdens het parlementair debat een nieuwe staatshervorming voorstelde. De unitair-conservatieve Partido Popular is niet onder de indruk. Mas moet zelf een voorstel doen om de staat te hervormen. Het welles-nietesspelletje houdt niet op.

Het belooft nog een warme zomer te worden, aan de Costa Brava.