Het hellend vlak van de censuur

Het hellend vlak van de censuur staat op het punt de samenleving totaal te ontwrichten.  De démarche van Eurocommissaris Thierry Breton ten aanzien van Elon Musk (vóór het interview met Trump waarschuwde Breton dat de Europese regels over gevaarlijke inhoud) is daar maar een kleine uiting van. Grote mediabedrijven worden in een keurslijf van censuurregels gedwongen zowel in Europa als over de plas.

De roep om sancties om ‘fake news’ te bestrijden neemt overal toe. In het Verenigd Koninkrijk worden mensen vervolgd omdat ze op Facebook onwaarheden durven te schrijven. Bij ons wordt de strafrechter gevraagd om een balorige schrijver van de lat te geven. Niet dat we ook maar een millimeter met zijn scheldproza akkoord gaan. Maar de vrijheid van het woord geldt ook voor zij waarmee we het niet eens zijn.

De strijd om censuurrecht barst uit zijn voegen. Wie bepaalt wat fake news is en wat niet, heeft de sleutel in handen om politiek andersdenkenden uit te schakelen. Hun geschriften te verbieden. Hen in een (verdom)hoek te zetten. Want wat die andersdenkenden denken, dat is moreel totaal verwerpelijk. Het is dus perfect legitiem om mechanismen van censuur en uitsluiting tegen hen op te zetten en daadwerkelijk te gebruiken.

Commerciële bedrijven hebben geld geroken. Wie de waarheid mag bepalen en wie de censuur aanstuurt, kan invloed uitoefenen op hele markten en horden consumenten. Factchecken is een nieuwe bron van inkomsten geworden. De polarisatie in de samenleving wordt opgepookt en uitvergroot tot we een gigantische clash krijgen tussen zij die uitgesloten worden en zij die de censuurknop bedienen.

Vrije meningsuiting

De historische dag waarop de vrije meningsuiting behoorlijk brutaal op de helling werd gezet, is 24 februari 2020. De gemengde commissie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en China rondden die dag het onderzoek naar corona in Wuhan af. Het loont de moeite om dat rapport nog eens te lezen.

De 16 China-gerelateerde onderzoekers, aangevuld met 9 wetenschappers gelast door de WHO, waren bepaald enthousiast over de manier waarop China corona had aangepakt. Zoals de Chinezen meestal enthousiast zijn over het eigen beleid. Met maatregelen van isolatie, lockdowns, het beperken van de economische activiteiten en het maatschappelijk leven. Een enorm succes want op het ogenblik waarop de commissie aan de slag was, gingen de cijfers in dalende lijn.  Dus moesten die maatregelen wel geholpen hebben.

Dat respiratoire virussen altijd na enkele weken in dalende lijn gaan, is toen aan de aandacht van de juichende Chinezen ontsnapt. De Chinese communistische politiek verdraagt immers geen kritiek en al evenmin nuance.  De Chinezen waren er naar eigen zeggen in geslaagd de hele bevolking achter de maatregelen te krijgen. De ‘opvoeding’ van het publiek was de key-succes-factor van het beleid.  Dus moest de hele wereld ook ‘opgevoed’ worden om die fantastische coronamaatregelen te slikken.

Mediabedrijven

In de dagen en weken die daarop volgden werd de Chinese aanbeveling wereldwijd in de praktijk gebracht. Met tussenkomst van onder andere de UNO werd gevraagd aan allerlei mediabedrijven – inbegrepen de wetenschappelijke tijdschriften – om zich voor 100 procent achter de succesvolle Chinese coronamaatregelen te scharen. Alles wat tegen de standpunten van de Chinezen en de WHO inging, moest worden geweerd. Alleen dan konden de maatregelen succesvol zijn.

Wie het aandurfde om kritiek uit te oefenen ondergroef die strategie en werd meteen de verantwoordelijkheid toegedicht voor de doden die daardoor zouden vallen.  Net dat verwijt kregen onder andere de Zweden op hun brood. Wetenschappers die een kritisch geluid lieten horen, zoals Nobelprijswinnaar Michael Levitt en Stanford-professor John Ioannidis, werden geweerd uit wetenschappelijke tijdschriften en van de sociale media. Ze werden in de pers met pek en veren bekleed en uitgespuwd. Zo werd ‘wetenschappelijke consensus’ gecreëerd.

Want wie wil nu zo vilain zijn om niet enthousiast mee te werken aan maatregelen die het aantal doden in China deden dalen tot nul. Hele structuren werden opgezet om de wereld te zuiveren van onzuivere gedachten over het virus. Tot en met de massale inzet van ‘factcheckers’. Vaak snotneuzen die nog op de schoolbanken zaten of journalisten met nul wetenschappelijke kennis, die de opdracht hadden het overheidsnaratief tot dogmatische waarheid te verheffen. In de reglementen van Facebook en YouTube kwam letterlijk te staan dat alleen de informatie van overheidswege de waarheid was.

Sociale media

Dat niet alle landen dezelfde informatie brachten, kon niet deren. Berichten werden weggehaald van sociale media. Mensen werden geschorst, gesanctioneerd of uitgesloten. Er kamen, onder andere in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, instructies van overheidswege over welke berichten moesten worden geweerd.

Herkent u diezelfde mechanismen vandaag? Eenmaal geproefd van de macht is het moeilijk om daarvan afscheid te nemen. Corona wordt vervangen door racisme, door gendergelijkheid, door klimaat, de sociale gelijkheid, de strijd van de Palestijnen en welk ander hoger doel ook.

De mechanismen uit de coronatijd om binnen die nieuwe kaders ‘fake news’ te bestrijden, worden gewoon verder gebruikt: de verspreiding van angst en overdrijving, leugens zelfs, om het hogere doel te ondersteunen. De creatie van goede en slechte kampen. De goede en foute kant van de geschiedenis. Wie in het foute kamp zit, wordt gewoonweg uitgescholden. Wie iets aan te merken heeft over kilmaatmaatregelen is… extreemrechts.

Die factcheckers zijn na corona niet ontslagen. Ze werken harder dan ooit voort en krijgen trouwens in toenemende mate belastinggeld. Een fantastische nieuwe inkomstenbron voor de media met nieuwe groeimogelijkheden. Dus moet de polarisatie aangezwengeld worden. Dat brengt op. De beperking van de mensenrechten, van het recht op vrij spreken, wordt dus ook gecommercialiseerd en gepolitiseerd. Weldra wordt er gevochten om het recht te mogen censureren en de waarheid te mogen bepalen.

Dat is spelen met de mensenrechten en de democratie.