Het kwaad van het profitariaat

De top van de Open VLD heeft door middel van een foefje, waardoor het lijkt of de partij en zijn gefortuneerden een goed doel nastreven. In extreme mate zelfs. Jonge, beginnende beeldende kunstenaars zouden door hun wetsvoorstel moreel en financieel een duwtje in de rug krijgen. Een subsidie is het niet, dat is een aangebrand woord in tijden van besparingen, al is het dat in wezen wel.

Het voorstel is van de hand van Christian Leysen (Open VLD) en Benoît Piedboeuf van zijn Waalse zusterpartij MR. In werkelijkheid is het voorstel een manier om de rijken nog rijker te maken dan ze al zijn. Daar houdt het niet mee op. Als extraatje hoeven ze door de truc, verpakt als wet, geen cent op te hoesten om te profiteren van versgebakken moderne kunst.

Wie dacht dat met het goede doel voor de rijken en het duwtje voor de arme kunstenaar het voorstel kant en klaar is, er geen extraatjes meer bijkomen, vergist zich schromelijk. De rijken mogen de kost van de aankoop over een periode van 10 jaar aftrekken van het bedrag dat ze als belasting aan de staat betalen. De btw is in principe niet aftrekbaar, volgens het voorstel van beide heren. Socrates etc. verslikte zich haast toen hij dat voorstel ten gronde las. ‘In principe’ wil altijd zeggen dat er mettertijd een mouw aangepast wordt. Een mouw die prima past bij de vestimentaire uitrusting van de rijke.

Wie betaalt dus hun aankoop om hun bedrijfsomgeving, zoals ze het voorstellen, een aangenaam werkkader te bezorgen? Zij die zich de aanschaf van een kunstwerk niet kunnen permitteren. U, beste lezer, en Socrates etc.

Met dit voorstel wordt andermaal aangetoond dat de Open VLD geen spatje liberalisme meer in het lijf heeft. Het hedendaagse liberalisme heeft de drie pijlers waarop het is gegrondvest – vrijheid, gelijkheid en broederschap – zo zwaar beschadigd dat zijn laatste uur geslagen is. Na het communisme, het christelijke gedachtegoed, het socialisme te hebben verslagen is het nu de beurt aan het liberalisme.

De Open VLD is toch een liberale partij, zal u, geachte en iets minder geachte lezer, opwerpen. Neen, het is dat niet. Het liberalisme is in Europa, met ons dierbaar vaderland op kop, over een periode van 75 jaar, geëvolueerd naar kapitalisme in zijn zuiverste vorm. De liberale politici hebben dat zelf gefikst, al willen ze het niet gezegd hebben. Aan kapitalisme kleeft eenzelfde geurtje bij veel mensen als aan kunst. En laat nu net die twee clubs elkaar te hebben gevonden. De kapitalistische club iets gretiger dan de artistieke.

Zo is het de hele geschiedenis door geweest. De lagere klasse kan zich een poster van een schilderij permitteren. De klasse die net genoeg verdient om niet te creperen een ingelijste poster in een galerie, de bemiddelden kunnen door een befaamd vervalser een kopie van een geliefd werk laten fabriceren. De middenstand een zeefdruk, maar het echte, het originele werk van waarde is voor kapitalisten á la die twee rakkers van de Open VLD. Socrates etc. kent heel wat artiesten die een bloedhekel hebben aan de kopers van hun werk, maar het kapitalisme is nu eenmaal de enige mercantiele vorm die resteert waar groot profijt uit te halen valt.

Het kapitalisme bloeit als nooit tevoren. Het is te merken aan de indrukwekkende gebouwen die bedrijven optrekken. Ze kosten een pak geld. Het juiste interieur hoort erbij. Geen brol van de Weba of Ikea maar van designwinkels die zich specialiseren in vormgeving van een hogere orde. De Dagobert Ducks van het huidig kapitalisme kunnen het zich permitteren de prijs van de kunstwerken gelijke pas te laten houden met de kost van hun kathedralen. Kapitalist Leysen mag dan wel van zijn kansel schreeuwen dat kunst niet altijd zijn waarde behoudt, er risico aan verbonden is, in waarde kan dalen. Dat klopt, maar verlies maakt hij er niet door. Het beste bewijs zit hem in een voorbeeld.

Toen Socrates etc. eind 1972 bij de directeur van een Antwerpse bank, gevestigd in het Osterriethhuis, om sponsoring voor de 1ste Nacht van de Poëzie bedelde, kreeg hij met een wegwerpgebaar nul op het rekest. Toen hij wees op de vele schilderijen van schilders die de wanden van zijn bureau sierden, antwoordde de man dat de werken weliswaar recent waren, maar al lager door kenners werden geprijsd dan de som die de bank er voor had betaald.

‘Waarom dan de aanschaf?’ vroeg Socrates etc.

‘Omdat,’ zei de man, ‘de waarde van enkele werken op een paar jaar zo hoog gestegen is dat het ruimschoots de aankoopsom van alle werken overtreft. Met het aankopen van beeldende kunst is er zo goed als geen risico aan verbonden, zolang je maar breed inkoopt. Poëzie sponsoren is ook geen risico, simpelweg omdat het dwaas is, daar er geen profijt uit te halen valt. Wie literatuur sponsort doet het niet uit mercantiele overweging, maar zuiver uit sympathie. Voor de Poëzie… of voor de organisator.’

En Socrates etc. kon gaan.

Het wetsvoorstel van Christian Leysen en Benoît Piedboeuf is een zoveelste vorm van ‘Het Kwaad van het Profitariaat.’

Heel wat inboorlingen vinden subsidie en kunst decadent, maar niet iedereen denkt daar zo over. Vooral niet beide kwajongens met hun wetsvoorstel, en hun vriendjes bij de Open VLD. Een partij die een van de volgende dagen een nieuwe voorzitter kiest. Van die gelegenheid zou het bestuur de naam van de partij conform moeten maken met het gedachtegoed, wil het geloofwaardig blijven: Open VKD.

Het ontcijferen van de drie letters is een makkie.