Het nieuwe Heilige Boek

Het hoge woord is er uit. De N-VA is een extreemrechtse partij. Zeg dat Dirk Jacobs het gezegd heeft. Jacobs is een socioloog van de ULB die zich in het onderwijsdebat wel eens wil laten opmerken door standpunten die mijlenver staan van de werkvloer en, ik oefen me nu in de kunst van het understatement, eerder links van het midden te situeren zijn.

Jacobs vond de N-VA tot nu niet extreemrechts maar onze partij is de Rubicon overgestoken. Net nu het Vlaams Belang ons wil wegzetten als een bende softies krijgen we de hele linkse wind pal op de kop, want Jacobs is niet de enige die de mening is toegedaan dat de N-VA helemaal overstag aan het gaan is. Volgens sp.a-voorzitter John Crombez stelt Bart De Wever zowaar een einde ‘aan het respecteren van menselijke waardigheid op internationaal niveau’.

En wat is nu die scherpe steen des aanstoots die maakt dat de hogepriesters van het politieke fatsoen ons in de ban van hun Kerk van Weldenkendheid slaan? ‘Het in vraag stellen van de Conventie van Genève is een aanval in regel tegen de fundamentele rechten en de rechtsstaat als onderdeel van de democratie’, verklaart Jacobs zijn gewijzigd inzicht voor La Libre.

Dat de Koran als door Allah rechtstreeks gedicteerd Heilig Boek eeuwige geldigheid verdient, dat wisten we al. (Hoewel, er is die groeiende groep verlichte moslims die er op wijzen dat zelfs dat boek in zijn specifieke historische en geografische context moet worden gelezen en geïnterpreteerd.) Dat de Koran nu blijkbaar concurrentie krijgt van de Conventie van Genève wordt als maar duidelijker.

Bart De Wever stelde niet eens voor die aan de wilgen te hangen maar er over na te denken of ze geen actualisering verdient. Maar dat is dus dat ene woord teveel want de Heilige Conventie hoort in Stenen Gebeiteld de Eeuwigheid in te Gaan.

Ze dateert van 1951, die Conventie. Dat jaar introduceerde Groot-Brittannië het eerste zebrapad en legde de jonge Boudewijn de eed af als koning der Belgen. Lang geleden dus. Ook in 1951 werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal opgericht door de Benelux-landen, West-Duitsland, Frankrijk en Italië. Dat was nog een Europa met actieve grenscontroles. Wie dat jaar werd geboren, bereikt volgend jaar de officiële pensioenleeftijd. In 2016 zal ook de Conventie van Genève de gezegende ouderdom van 65 jaar hebben bereikt.

Tijden veranderen, situaties evolueren, dus ook het kader waarbinnen Conventies worden uitgedokterd. Vandaar dat er in 1967 een protocol aan het Verdrag werd toegevoegd, toen overigens niet op initiatief van BDW. Maar vanaf nu mag daar niet meer over worden nagedacht op straffe van uitsluiting uit de kring van beschaafde mensen? Zijn de transportmogelijkheden sedertdien niet enorm toegenomen? Negeren we de sociale media, die maken dat rechtstreeks contact tussen ver van elkaar gelegen landen één vingertoets inspanning vraagt? Daarmee en soortgelijke ontwikkelingen hebben die Conventiebakkers van 1951 rekening gehouden?

De N-VA-voorzitter zet die Conventie dus, terecht, niet blindweg op de helling. Enkele jaren geleden verdedigde hij overigens in een debat met Filip Dewinter, die vluchtelingen blijkbaar graag automatisch in gesloten instellingen wil plaatsen. ‘Niet met ons’, reageerde De Wever toen en daar komt hij nu ook niet op terug. De humanitaire beginselen die zeggen dat mensen in nood moeten worden geholpen, vormen voor de N-VA uiteraard het uitgangspunt.

Maar mag er ook eens doorgedacht worden over dingen? ‘De voorstellen van Bart De Wever zijn niet realistisch’, wist Kris Peeters (CD&V). Klopt natuurlijk. De Wevers speech voor de Gentse studenten politicologie was dat ook geen verkiezingstoespraak maar een moment waarop een politicus eens verder kijkt dat de mogelijkheden van de dag. Zoals elke langere termijngedachte is ook het idee om die Conventie te herijken niet realistisch vandaag. Politici mogen al eens breder nadenken toch?

Meer nog. Ze zouden dat meer moeten doen. Onlangs merkte ik op in de samengestelde Kamercommissie Binnen- en Buitenlandse zaken: ‘Ik stel me trouwens elke dag meer de vraag waar het verschil ligt tussen wat de oppositie als alternatief voorlegt en een puur opengrenzenbeleid.’

Daarvan was geen sprake, kreeg ik als verbolgen repliek. Ook John Crombez ontkent die toer op te gaan. ‘Niemand wil ongecontroleerde migratie. Wij ook niet’, reageerde hij op De Wever. Terecht, er bestaat nu eenmaal zoiets als draagkracht.

In zijn overigens interessante openingstoespraak van het academische jaar zegt de Leuvens rector Rik Torfs onder meer: ‘Solidariteit is, wanneer mensen in nood verkeren, onvoorwaardelijk. Als je zelf enigszins kan zwemmen, schiet je iedere drenkeling ter hulp, wie hij of zij ook is. Je gaat geenszins na, alvorens tot de actie over te gaan, of het toevallig niet je schoonmoeder is die in het water ligt te spartelen.’

Torfs is een bijzonder verstandige man en zijn speech zoals gezegd boeiend. Toch laat hij zich in deze passage betrappen op een essentiële tegenspraak. Solidariteit zou onvoorwaardelijk zijn als mensen zich in nood bevinden. Maar alleen wie ‘enigszins kan zwemmen’ moet zich in het water smijten als een drenkeling kopje onder dreigt te gaan. Tot zo ver de geproclameerde ‘onvoorwaardelijkheid’.

Overigens kan ook van wie wel kan zwemmen volgens de algemeen geldende beginselen maar verwacht worden ter hulp te snellen als de eigen veiligheid eerst verzekerd blijkt. Wie hulpeloos is, kan zelf niet helpen. Wie dat principe negeert, is een held en heldendom mogen we niet van gewone mensen verwachten.

Onze opnamecapaciteit is dus begrensd, daarover bestaat eensgezindheid, formeel zelfs ter linkerzijde. Maar de Conventie van Genève houdt daar geen rekening mee. Die kijkt uitsluitend naar de kant van waar de vluchtelingen komen. Als morgen enkele honderden miljoenen Afrikanen naar Europa vluchten voor oorlog en geweld, moeten we volgens Genève onze grenzen voor hen allen blijven openen. Wie zegt dat Genève onder alle omstandigheden ongewijzigd moet toegepast worden, pleit er gewoon voor om geen rekening te houden met de factor opnamecapaciteit.

Het zou nuttig zijn als de linkerzijde zich uit die contradictie zou werken. Onvoorwaardelijk achter de huidige versie van Genève-1951 blijven staan én beweren grenzen te stellen aan de instroom kan niet samen. Het is één van beide. Het is natuurlijk comfortabeler om goedkope verwijten te sturen naar het adres van De Wever, maar ooit komt de dag dat het antwoord niet langer kan worden ontweken. Ik ben benieuwd, al vrees ik nog wel even op dat antwoord te moeten blijven wachten.

Foto: Op 28 juli 1951, in het Palais des Nations, in Genève, ondertekenden de eerste twaalf landen de Conventie betreffende de status van de vluchtelingen. (c) UN.org