Het nut van de IJzerbedevaart/Vlaamse Beweging

Al was het voor sommigen wel nog eens een goede reden om de hele ontmythologisering van de Vlaamse Beweging dunnetjes over te doen. U kent waarschijnlijk het verhaal van de Gebroeders van Raemdonck en hun Waalse kameraad. Terwijl in dat debat al zo goed als alles is gezegd. Wat doet het ertoe? De verhalen hebben hun kracht gehad als motivatie voor generaties en waren een illustratie bij het Vlaming zijn in België in een tijd die we ons zelfs niet meer kunnen voorstellen.
Herdenken
Het comité richt zich nu meer op wat ontstaan is als een ‘nevenactiviteit’. Maar versta ons niet verkeerd. Wat het bedevaartcomité doet in de herdenking van de (Vlaamse) soldaten is goed werk. Ze zingen een andere stem in het vaak militaristische verhaal van heldendom, grote generaals en heroïsche veldslagen. In Diksmuide is het perspectief anders, vanuit het leed van de gewone soldaten. Nu is dat aanvaard, maar vele jaren geleden was dat niet evident. Diksmuide heeft daar zeker nog een rol te spelen. Ze hebben ook een rol te spelen om het Vlaamse-Belgische verhaal te vertellen. De Eerste Wereldoorlog werd niet enkel door de Commonwealt-troepen bevochten rond Ieper. Van Nieuwpoort tot Ieper lag het Belgisch leger. Ook daar is veel over te vertellen. Vlaanderen mag niet enkel het verhaal van Ieper vertellen, ook dat van Diksmuide, Nieuwpoort, de Reigersvliet, Oud-Stuivekenskerke en de dodengang moet worden verteld. Liefst zonder de militaristische heroïsche franje.
De bron
De IJzerbedevaart communiceerde dat ze ’terugkeren naar de bron’: een pacifistische dodenherdenking. Alsof de Frontbeweging, die de motor was achter de eerste herdenkingen, geen Vlaamse eisen had en van meet af aan de herdenking van de gesneuvelden, de ‘IJzersymbolen’, niet heeft gebruikt om haar politieke eisen kracht bij te zetten. Waar is die hele ontmythologisering anders voor nodig? Alsof er geen AVV-VVK op de heldenhuldezerken stond, en geen blauwvoet. Alsof ‘hier ons bloed, wanneer ons recht’ nooit een slogan is geweest van die frontbeweging.
Opvallend in het hele verhaal is wel hoe de media gewoon geknipt en geplakt hebben uit de perstekst. Zonder enig voorbehoud, zonder enige achtergrond kopieerden ze de argumentatie van het IJzerbedevaartcomité. Op de persconferentie was er één journalist die de namen vroeg van wie achter de tafel zat. Een journalist die dus met heel wat bagage richting Diksmuide was getrokken.
Vlaamse Beweging
Het is toch bijzonder dat het comité uit de Vlaamse Beweging stapt, net als de politieke tak ervan dominant dreigt te worden in het Vlaamse politieke landschap. Het roept toch vragen op. Diksmuide heeft jaren geleden al gekozen voor de toren, het museum, de herdenking van 100 jaar WO I zonder ‘de besmetting’ met enige politieke boodschap, tenzij dan die van vrede, vrijheid en verdraagzaamheid. Zo algemeen, dat je er wel moet achterstaan.
De harde reactie van Van Cauwelaert van Knack tegenover de Vlaamse Beweging is verwonderlijk. Hij verdedigde de uitstap van het Comité uit de Vlaamse Beweging door te wijzen op haar irrelevantie in de politiek vandaag. Ergens heeft hij gelijk. Ja, er zijn onderdelen van de Vlaamse Beweging die ‘kamperen op hun grote gelijk’. Alsof dat in andere bewegingen niet zo is. Ja, Vlaanderen heeft een eigen parlement waar de politieke eisen aan bod komen. Maar dat neemt niet weg dat de Vlaamse Beweging als middenveld nog veel werk heeft. Wie neemt het voortouw in het middenveld om te ageren tegen de Di Rupo-akkoorden? De Vlaamse Beweging blijft proberen om burgers en opniemakers ervan te overtuigen dat de zesde staatshervorming nefast is, een stap terug in plaats van vooruit. De boodschap is moeilijk maar nodig. Dat is niet kamperen op het grote gelijk. Het is een maatschappelijke rol vervullen, een plaats opnemen in het publieke debat. Al wordt die plaats ons niet altijd gegund.
De teloorgang van de IJzerbedevaart geeft niet aan dat de Vlaamse Beweging is voorbijgestreefd of niet meer nodig is. Het geeft aan hoe het Bedevaartcomité de trein van de moderne Vlaamse Beweging heeft gemist.