Het verdeelde Europa en de Russische Beer

Europa vormt nauwelijks de buitenste rand van Eurazië met Rusland als enige grootmacht. Geen enkel Europees land is in staat die macht het hoofd te bieden en een gezamenlijke EU-verdediging lijkt geenszins voor morgen. Duitsland komt daarvoor misschien nog het meest in aanmerking maar sedert de in de 19de eeuw op gang gekomen Drang nach Osten ligt dit in Berlijn en elders nog altijd zeer gevoelig.

De geschiedenis bewijst dat een machtsvacuüm zich, hoe dan ook, opvult. Als sterkste mogendheid heeft Rusland Europa dus voor het grijpen.

President Poetin laat over zijn visie geen twijfel bestaan. Als adjunct-burgemeester van Sint-Petersburg zette hij die uiteen tijdens een aldaar in 1994 door de Hamburgse ‘Körber Stiftung‘ georganiseerd debat. Hij verklaarde toen onomwonden dat de wereld de belangen van de grote Russische natie moet eerbiedigen en dat Rusland gerechtigd is alle Russen waar ook ter wereld te beschermen. Wie Rus is, dat bepaalt Rusland zelf. De legitieme rechten en verantwoordelijkheden van soevereine staten tellen niet mee. Integendeel, ondermijnt Rusland vaak het gezag van hun regering om ze daarna voor de gevolgen van die destabilisatie verantwoordelijk te stellen. Oekraïne is daarvan een goed voorbeeld.

De Poetin-doctrine bedreigt echter niet alleen de buren van Rusland en heel Europa maar gans de de na 1945 gevestigde wereldorde die grenswijzingen door militair ingrijpen uitsluit.

Het enige tegengewicht in Europa blijft vooralsnog de NAVO onder wiens vleugels en grotendeels ten koste van de Amerikaanse belastingsbetaler, West-Europa geen bezetting door de USSR heeft gekend en rustig het einde van de Koude Oorlog heeft afgewacht.

Tweeslachtige EU

De houding van verschillende EU-bondgenoten ten aanzien van Rusland en de kwestie-Oekraïne is op zijn minst tweeslachtig.

Frankrijk levert Rusland in oktober 2014 een Mistral-fregat ongeacht het drama met het Maleisische lijnvliegtuig MH17. Russische zeelui worden momenteel in Frankrijk opgeleid om het schip te hanteren. Een tweede Mistral-contract is al getekend.

Duitsland bouwde onlangs in Rusland een militaire installatie waar inmiddels al 50 000 man werden opgeleid. Het is ook betrokken bij de aanleg van de ‘Nord Stream’- pijplijn die Oekraïne omzeilt om Noord-Europa van Russisch gas te voorzien.

Italië wil met de ‘South Stream’-pijplijn hetzelfde doen voor Zuid-Europa. De grote promotor daarvan is de huidige Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken die momenteel als de meest waarschijnlijke opvolgster wordt getipt van Catherine Ashton de Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid.

Europa zou aldus voor gas uit het Oosten volledig op Rusland zijn aangewezen

In het Verenigd Koninkrijk zit veel geld van de Russische oligarchie in London City en Britse parlementsleden beweren dat hun regering Rusland nog steeds wapens levert.

Nederland is tot het neerschieten van lijnvlucht MH17 steeds goede maatjes geweest met Rusland. De oliebelangen van Shell zijn daar beslist niet vreemd aan.

Washington wil zekerheid

Daarom wil Washington, alvorens andermaal in een eventuele vredesoperatie in Europa te investeren, desnoods met alle middelen, zeker zijn van de houding van zijn Europese bondgenoten ten aanzien van Rusland en met name de rol van dat land in de kwestie-Oekraïne. De duidelijkheid in dat opzicht is ver te zoeken met als een van de meest spectaculaire gevolgen de spijtige uitwijzing van de CIA-topman in Berlijn. De VS is overigens niet meer de grootmacht van weleer en de bescherming van Europa allicht niet meer hun eerste doelwit.

Vele Europese landen drijven bovendien gewoon handel met Rusland waar een groeiend deel van de bevolking net als de adel onder de tsaren en de nomenklatoera in de Sovjet-Unie zich alles kunnen veroorloven, terwijl armen vaak hun eten uit de vuilnisbakken moeten halen.

Zo voert België en voornamelijk Vlaanderen grote hoeveelheden fruit en drank en voorheen ook veel varkensvlees naar Rusland uit. Die vleesinvoer uit de EU is nu verboden onder het voorwendsel dat er in Litouwen en Polen varkenspest heerst. Qua invoer uit Rusland is opmerkelijk dat 80% van de ruwe diamant in Antwerpen uit Rusland komt.

Hoe dan ook is Rusland er in geslaagd verdeeldheid te zaaien tussen de EU en de VS en binnen de Unie zelf. De ramp met het MH17-vliegtuig in Oekraïne leek aanvankelijk die banden weer aan te halen maar het effect ervan blijkt weinig duurzaam te zijn. Zelfs Nederland begint zich ondanks alles ietwat gematigder over het drama uit te laten.

In elk geval heeft de ramp niet geleid tot een forser buitenlands EU-beleid inclusief de nodige militaire macht, om de Unie in staat te stellen zelfstandig voor haar eigen belangen op te komen. Dit sluit geen pragmatische partnerschappen met bijvoorbeeld Rusland uit maar wel ondergeschiktheid. Rusland staat immers voor een regime zonder noemenswaardige volksvertegenwoordiging, rechtsstaat, mensenrechten, persvrijheid …

Zopas hebben de VS en de EU nieuwe, ietwat strengere sancties tegen Rusland genomen. Vooral de EU wil kennelijk de kool en de geit sparen met ‘des compromis à la belge’. Zo blijft bijvoorbeeld de levering van twee Mistral-fregatten buiten schot.

President Poetin blijkt helemaal niet onder de indruk en blijft de rebellen in Oost-Oekraïne raketten leveren

Afwachten of het vooralsnog onwaarschijnlijk wegvallen van binnenlandse steun, meer effect sorteert.

Foto: (c) Reporters