Het Vlaanderen dat wij willen

Neem nu die affaire met de Sinksenfoor in Antwerpen. Ik ben geen fervente kermisklant noch jurist, maar als gewone burger frons ik de wenkbrauwen bij wat daar gebeurt. Die kermis vindt al sinds 1969 plaats op de gedempte Zuiderdokken. Maar nu in 2013 beslist een rechter dat de kermis te veel geluidsoverlast geeft. Op een klacht van enkele buurtbewoners die al een tijdje procederen. Ik begrijp dat niet. Als die kermis daar sinds 1969 elk jaar staat, dan weet je dat toch als je daar gaat wonen, dat beperkt toch je rechten niet?

Klagers tegen klagers

Wat is het gevolg? Een verhuizing van de kermis naar de Scheldekaaien. De mensen die daar wonen … trekken naar de rechter, net als de foorkramers. En als straks de Sinksenfoor niet zou kunnen doorgaan, verdronken in het moeras van rechtsprocedures, dan zal iemand wel de stad of de klagers of de klagers tegen de klagers in gebreke stellen. Uiteindelijk zijn we allemaal met elkaar in proces ter verdediging van onze heilige rechten.

De Sinksenfoor is geen alleenstaand geval. Crèches moeten verhuizen en speelpleinen gesloten wegens klachten van buurtbewoners over het lawaai dat kinderen maken. Buiten spelende kinderen, dat is nog erger, onverdraagbaar in een woonwijk. Het recht op rust, weet u wel. We willen werk in eigen streek, maar tegen elke uitbreiding van een industriegebied, bouw van een weg, nieuwe (sociale) woonwijk of gevangenis is er wel een buurtcomité dat met allerhande procedures minstens voor jaren vertraging of uitstel zorgt. En alles valt stil. Vlaanderen is op die manier geen samenleving meer, maar een archipel van eigenbelangen. Een soort middeleeuwse wereld van ommuurde burchten ter verdediging van de eigen rechten.

Hoe is het zo ver kunnen komen? Er moeten regels en procedures zijn zodat niet de eerste de beste moderne baron met te veel geld overal zijn zin doet zonder rekening te houden met de plaatselijke bevolking. Akkoord. Maar naast het eigenbelang van het individu en zijn rechten is er ook het algemeen belang, de rechten van de anderen. Dat is een argument waarvoor je dezer dagen wordt weggelachen. Het individuele belang lijkt altijd voor het algemeen belang te moeten gaan en zo kan je niet samenleven.

Er is nog een probleem. Door jaren wanbeleid in de ruimtelijke ordening is Vlaanderen heel gevoelig voor gelijkaardige bouwdossiers. Vorige generaties politici hebben in hun laksheid en cliëntelisme de open ruimte verkwanseld. Vlaanderen is het lelijkste land ter wereld. Die hele ruimtelijke wanorde heeft er mee voor gezorgd dat we nu als tegenstanders tegenover elkaar staan bij de minste aanpassing die er wordt gepland. Het is altijd in iemands achtertuin.

Eenden

En tussen al die ruimtelijke wanorde en de eigen rechten heeft ook de natuur haar rechten. Onder het motto dat dit in ieders belang is, lijken die alle rechten te boven te gaan. Neem nu wat er in de Doelse polders gebeurt. Ik heb het niet over de hemeltergende besluiteloosheid van de politici en het gedoemde dorp dat zou moeten verdwijnen voor de uitbreiding van de haven. Het algemeen belang van de economie volgens de een, willekeur en grootheidswaanzin volgens de ander. Doel verdeelt elke politieke partij tussen Waasland en Antwerpen, op Groen na dan.

Maar er is een nevendossier. Want als een gevolg van die geplande havenuitbreiding moeten mensen plaats maken voor vogels. Mensen worden onteigend en hun eigendom afgebroken om – zeg maar grofweg – de eenden te kunnen laten broeden. Daar staat mijn verstand bij stil. Is daar echt geen andere oplossing mogelijk?

Maatschappelijk debat

Neen, zo werkt het niet. Dit is niet het Vlaanderen waar wij van dromen. Hoe moet het anders? De Vlaamse regering stelt nieuwe procedures op. Makkelijker voor bedrijven, minder administratie, minder bureaucratie. Een mooi begin. Daarnaast moeten mensen zich informeren. In onze informatiemaatschappij zijn alle gewestplannen en ruimtelijke ordeningsplannen terug te vinden op het internet. Maar vooral is er maatschappelijk debat nodig. Over ruimte, rechten en procedures. Samenleven is beseffen dat onze rechten altijd begrensd zijn door de rechten van de ander. Er is een maatschappelijk debat nodig in Vlaanderen over waar die grenzen liggen. Vlaanderen heeft niet even veel plaats als Finland of Canada (maar weet u dat de huizen daar kleiner zijn?).