Hoe kouder de winter, hoe warmer de winter

We beleven een perfecte storm met de energiecrisis en de inflatiecrisis. Die storm is perfect door eerdere politieke beslissingen. De gevolgen voor mens en samenleving zullen groot zijn. En elke electorale onderbouw voor klimaatmaatregelen zal verdwijnen.

Dikketruienwinter

Sinds 16 februari 2005 is er elk jaar in Vlaanderen ‘Dikketruiendag’. Dat is de dag dat het Kyotoprotocol in werking trad. Het protocol dat de uitstoot van broeikasgassen met 5,2% moest verminderen. Op Dikketruiendag werd, één dag maar, de verwarming op scholen en overheidsgebouwen enkele graden lager gezet. Niet om te besparen, maar om aandacht te vragen en te sensibiliseren voor de klimaatverandering. De dikke trui staat symbool voor de kleine inspanning die iedereen thuis, op school of op het werk kan doen om de broeikasgassen zo snel mogelijk te verminderen.

Volgende winter wordt een Dikketruienwinter. In overheidsgebouwen zal het maximum 19°C zijn. Dikketruientemperatuur. De trui zal zo symbool zijn van de storm waarin we terecht gekomen zijn. Symbool van de politieke onmacht of van de prijs die de bevolking moet betalen voor ondoordachte voluntaristische politiek.

Koude klassen/bureaus

Ook op menige personeelsvergadering op school klonk al dat er geen investeringen in materiaal mogelijk zijn dit jaar. Het budget gaat grotendeels naar verwarming. Veel scholen stoken op gas. Daarbij komt dat veel schoolgebouwen oud zijn, slecht geïsoleerd en soms heeft de verwarming enkel een aan/uit knop. We betalen voor de nalatigheid, voor de voorbije decennia slecht bestuur. Een beter onderhoud van schoolgebouwen en infrastructuur had nu veel kunnen opleveren.

Het is een voorbeeld van de perfecte storm waarin we ons bevinden. ‘Perfecte storm’ is een term uit de economie en betekent dat verschillende gebeurtenissen samenvallen die elk een negatief effect hebben. Hoge energieprijzen, inflatie en een overheid die niets kan doen. Covid was al de crisis teveel. De crisis die we ons niet konden veroorloven. We maakten toen al extra schulden aan een tempo dat zeer ongezond is.

Iemand moet de crisis betalen

Nu komt daar de energiecrisis bovenop. Na jarenlang onderinvesteren, te hoge begrotingstekorten en dus een te hoge staatsschuld. Het zou misdadig zijn om nog eens de schuldopbouw te versnellen, terwijl de rente begint te stijgen. Maar dat is wat er gebeurt. Booswichten verwijzen dan naar de inflatie. Die maakt geld minder waard en dus verkleint op die manier de schuld. Zo heeft elke crisis profeten die pleiten voor meer schulden. Helaas volgt de Belgische politiek altijd net die profeten.

Het is het culminatiepunt van politieke voluntaristische besluiten. Zijn we vergeten dat het politici waren die onze energie in Franse handen lieten vallen. Die de kerncentrales in Franse handen speelden. Ook toen al werden daar bedenkingen over gemaakt.

Groene stroom is duur

Misschien zijn we vergeten hoe gul de overheid is voor producenten van groene stroom. Met groenestroomcertificaten die dan maar betaald worden door de burger via heffingen op de elektriciteitsfactuur. We geven miljoenen uit aan groene stroom, enkelen worden daar beter van. Maar we komen nog niet in de buurt van de droom van volledig hernieuwbare energie. In 2021 kwam 7,3% van de energie van offshore windmolens, 4,3% van windmolens op land, 5,1% van zonnepanelen, en 2,2% van biogas. Nucleair was goed voor 52, 4%, gas voor 24,8% (www.Energie-Vergelijker.be/blog/energiemix-in-belgie/). In vergelijking met 2020 is het aandeel nucleair in de mix gestegen. Ook het aandeel van de windmolens stijgt lichtjes.

Is het een goed idee om in deze tijd alle nucleaire energie te vervangen door gas? Tja, gas bepaalt nu al de prijs van onze elektriciteit. De prijszetting van de elektriciteit – dat blijkt een aparte vorm van hogere wiskunde te zijn – werd aan de noden van de groene stroom aangepast. Gas moet groene stroomdallen opvangen. Om dat rendabel te maken werd de prijs van het gas normerend voor de prijs van de elektriciteit. Vandaar de overwinsten want nucleair of wind zijn niet duurder, ze krijgen een hogere prijs voor iets dat even duur blijft. En ze noemen dat vrije markt. Dat is het gevolg van voluntaristische politiek. Het idee dat de realiteit de politiek moet volgen.

Het einde van de klimaatpolitiek

Vele politieke beslissingen maken die perfecte storm mogelijk. Nog niet zo lang geleden werd huisverwarming met ‘mazout’ verboden in Vlaanderen. Vanaf 2023 zal verwarmen op gas in een nieuwbouw verboden worden. Bij burgers ontstaat de indruk dat de overheid de keuze ontneemt en ze zo in de armen gedreven worden van geldwolven en uitzuigers. Een houtkachel is nog net niet verboden… politici raden het wel af in de media, want het is slecht voor het milieu. Alsof iemand dat advies zal volgen als het straks echt koud wordt.

Ook hier is perceptie realiteit. De oorzaak van de hoge rekeningen zal voor velen de klimaatpolitiek zijn. Groene jongens beseffen maar beter dat deze crisis de bodem wegslaat onder het geloof in klimaatmaatregelen. Elke electorale aantrekkingskracht verdwijnt van het klimaatthema. Enkel een harde kern blijft over. Dat zijn die overtuigden die ervoor pleiten om gas niet te subsidiëren omdat burgers moeten leren minder te verbruiken.

Warmte of brood?

Geen mazout, geen hout, duur gas, dure elektriciteit… het wordt gezien als oorzaak van het kwaad en ingegeven door klimaatpolitiek. En ook hier is perceptie realiteit. De politiek is te voortvarend geweest. Het is voluntaristische politiek die niet bestand blijkt tegen de realiteit. Maar blijkbaar is de realiteit ontkennen interessanter dan onze levensstijl te redden. We zitten vast en er blijkt geen uitgang te zijn.

De enige boodschap die we krijgen van de politici is dat we moeten leren om minder te verbruiken. ‘De goedkoopste energie is de energie die je niet gebruikt’. De overheid die de crisis aanwendt om … ja om wat eigenlijk? We zullen straks toch niet verwonderd zijn als er mensen op straat komen omdat ze moeten kiezen tussen verwarming of brood?

Warme winter

Niet iedereen woont in een goed geïsoleerde, energieneutrale loft. Wandel eens rond in enkele steden of gemeenten. Neem de trein en kijk uit het raam. Er zijn nog veel oude huizen, bewoond door wie geen geld heeft voor isolatie of zonnepanelen, laat staan een warmtepomp. Als er nog isolatie, zonnepanelen of warmtepompen te vinden zijn voor de winter of aan een betaalbare prijs.

Een perfecte storm dus. Het lijkt wel of elke gebeurtenis het enkel erger maakt. En de winter is nog niet begonnen. Het enige wat we kunnen doen is de storm uitzitten en dan de schade opmeten. Die schade zal aanzienlijk zijn, voor gezinnen, het geloof in de samenleving en het vertrouwen in de politiek. Hoe kouder de winter, hoe warmer de winter.