Hooggespannen verwachtingen: Gent Festival en OdeGand

De verwachtingen staan hooggespannen. Wie de omzendbrieven en de brochures naarstig bekijkt valt het op dat beide initiatieven van een uitzonderlijke kwaliteit zijn. Beter dan de vorige edities.

Machtswisseling

De reden! Een drietal jaren geleden is er een machtswisseling geweest, op vrij grote schaal. Met veel enthousiasme is een welhaast uitsluitend vrouwelijke ploeg aan het werk geschoten. Maar het is niet omdat met één mond gesproken wordt men op één lijn zit. De programmering was daardoor een compromis. Op een bepaald moment neemt men beslissingen omdat de tijd dringt en conflicten vermeden willen worden. Het resultaat was een ratjetoe.

Een paar nieuwe medewerkers daarenboven die niet de juiste keuze bleken. Niet dat ze ongeschikt waren. Klikt het echter niet, rammelt dat de deur uit.

Totale zeggingskracht

Gedurende de voorbije twee jaar is de top herschikt. Veerle Simoens heeft alle macht naar zich toe getrokken. De totale zeggingskracht over de organisatie en programmatie veroverd. Dat lijkt dictatoriaal en is het ook. Wat niet wil zeggen dat dit fout is. Juist door een inname van beide stoelen heeft directeur Ivo van Hove van Toneelgroep Amsterdam het beste theatergezelschap van de wereld gemaakt.
Door zich te omringen met mensen die onvoorwaardelijk in haar geloven viel bij Veerle Simoens een last van de schouders. Zij kon zich voor de nieuwe editie van Gent Festival en OdeGand volledig richten op de programmatie en slechts met een half oog naar de organisatie kijken. Niet dat ze niet luistert naar adviezen van medewerkers. Ze hoeft voor het oplossen van problemen zich evenwel geen zorgen te maken. Een tip, een vingerwijzing en hup, het komt voor mekaar. Alles wat met kunst te maken heeft moet een democratisch hart hebben en een dictatoriale ziel.

Bach is Zeus

Goed, hoe vertaalt zich dat in de programmatie? Wel, met concerten en kunstenaars uit het muziekgenre van een hoger niveau. De voorbije jaren was er één uitschieter, dit jaar meerdere. Zeggen dat er solisten en groepen aangesleept werden om de gaten te vullen is een belachelijke belediging.

De 61ste editie vaart onder het begrip macht. Hoe beter te beginnen dan met de componist die de Zeus van de muziekkunst is, Johann Sebastian Bach. Zijn ‘Hohe Messe’ heeft een koninklijke ondertoon die protestantse én katholieke invloeden vermengt ten bate van de hemelse status. Voor de uitvoering (maandag 17 september) tekent het Amsterdams Baroque Orchestra & Choir, o.l.v. Ton Koopman. De eigen stempel van Koopman valt niet op te maken aan een eigen invulling van de compositie maar halen wat in het bot ervan zit, het merg.

Enfant terrible

Julia Wesely / Gent Festival

Patricia Kopatchinskaja, enfant terrible van de vioolwereld

We kunnen hier niet elk concert en uitvoerder fileren, een paar is voldoende om de lezer zelf te laten zoeken naar wat het bot inhoudt. Bovendien zal het tweede voorbeeld mijn visie op het inhoudelijke van deze editie bevestigen. Patricia Kopatchinskaja wordt het ‘enfant terrible’ van de vioolwereld genoemd. Die eretitel verdien je niet door braaf met de strijkstok de partituur te volgen. Zij heeft een haast seksuele verhouding met haar instrument en de componist. Die driehoeksverhouding levert nieuwe inzichten op composities op. Zelf zegt zij in een interview voor de brochure ‘waarvan de betekenis nog niet bekend is’. Dat lijkt me wat te hoog gegrepen. We zullen dit maar interpreteren als over-enthousiasme van de geïnterviewde of een slordige vertaling van de interviewer. Enfin, haar ontdekkingsreis (dinsdag 18 september) is geen verblijf in een pretpark maar een uitstap in bekend maar – volgens haar – onvoldoende ontgonnen gebied. De moeite waard, lijkt me, om haar vioolspel als toeschouwer te lezen met het oog en het oor, én haar machtsspel te ruiken.

Solsleutel en baton

Nu we toch goed op dreef zijn, vooruit, een derde kijk op een ander concert en zijn uitvoerders op een verhoog gezet. De dirigent Esa-Pekka Salonen komt met de zevende symfonie van Anton Bruckner en Opus 4, Verklärte Nacht, van Arnold Schönberg.

De symfonie van Bruckner is een muzikaal pathetisch machtsvertoon. Opus 4 van Schönberg dan weer is een palet van emoties loepzuiver instrumentaal hertaalt, zonder schuiver in de partituur. De opus is de perfectie genaderd zoals Ludwig Wittgenstein het denken over de betekenis van de taalwoorden afzonderlijk en in combinatie verwoordt.

De sterkte van beide composities liggen in de macht van – bij wijze van spreken – de solsleutel, verklaart door de baton. Als hofhouding om dat duidelijk te maken sleept de dirigent de muzikanten van de Philharmonia Orchestra London achter zich aan. 

Machtig volksfeest

Het ronduit volkomen geslaagd maandprogramma – met slechts één vederlichte toets (DISTORTION, a Hymn to Liberty, 20 september, helaas uitverkocht) wordt voorafgegaan door een groot volksfeest voor de betere bourgeoisie, OdeGand op zaterdag 15 september. Op allerlei locaties worden concerten gegeven van kwaliteit en toch met een speels karakter.

Ieder zijn meug, maar ik kijk uit naar een selectie van liederen uit de sprookjesachtige symfonische suite Peer Gyntvan Edvard Grieg in een uitvoering door het Symfonieorkest Vlaanderen. Sopraan Liesbeth Devos moet de slagaders van de toeschouwers versterken en de herseninhoud extra laten kronkelen.

OdeGand is een lichtvoetige maar verfijnde muzikale wandeling, die zijn hoogtepunt bereikt met het vuurwerk vanop de Sint-Michielsbrug, en dit voor een paar duizend toeschouwers op de kaden van de oude binnenhaven en in bootjes op de Leie. Dit machtig stadsfestival van één dag op en langs het Gentse water benadert het carnaval van Venetië op het Canal Grande.

GENT FESTIVAL VAN VLAANDEREN & ODEGAND
tickets > [email protected] – Sint-Baafsplein 17 – 9000 Gent  of online
info programma en data > www.gentfestival.be en www.odegand.gent