Huizen met kleine vensters

Hij moet nu – maandagochtend – in de lucht hangen, ergens halfweg Venetië. Enkele weken geleden ontmoette ik hem in een café in de late uurtjes. Het gesprek was veelbelovend maar door de drukte bleef het oppervlakkig. Gisteren werd daar in de Antwerpse Cinéma Zuid aan verholpen. Voor een kleine groep perslui gaf Bülent Öztürk er tekst en uitleg bij de avant-première van ‘Houses with small windows’. Achter de indrukwekkende karakterkop gaat een zeer minzame en bescheiden regisseur schuil, die de volgende dagen geprogrammeerd staat met zijn nieuwe kortspeelfilm op het filmfestival van de Italiaanse Gondelstad. Venetië, dat is een A-festival, dat is wereldtop. Een film die daar op het programma komt, doorstond een zware selectie. Uit zo’n drieduizend inzendingen stelt de jury een affiche van dertien samen. Öztürk presteerde het om bij de selectie te zitten.

Zijn kortfilm gaat over een eremoord in het verre oosten van Turkije, in Koerdisch gebied. Een overspelige vrouw wordt door haar broers vermoord en een meisje uit de familie van de overspelige man dient als zoenoffer voor de clan van de bedrogen echtgenoot. De moeder van de regisseur werd als kind zelf slachtoffer van zo’n ‘ruiloperatie’. In amper een kwartier tijd slaagt regisseur Öztürk er in om de adem van de kijker af te snijden. Na het laatste beeld, bleef het een tijd stil in de zaal. Aarzelend volgde het applaus, dat haast respectloos klonk omdat het de sfeer van diepe emotionaliteit doorbrak. De beelden beklijven en zetten zich vast in het geheugen. Via de onstellende problematiek van de eremoorden – zo’n 5000 per jaar in de wereld, als we ons beperken tot de officiële aangiften, en de jongste vijf jaar ook zeventien (!) in ons land – belicht Öztürk een samenleving waar het individu helemaal ondergeschikt blijft aan de groep. De tegenstelling met onze samenleving, waar de pendel doorsloeg naar het ander uiterste met het individuele belang als maat van alle dingen, kan niet groter zijn. Het leert meteen hoe immens de mentale kloof is die nieuwkomers in onze maatschappij moeten overbruggen.   

Bülent Öztürk koos niet toevallig Antwerpen uit voor de avant-première voor het besloten gezelschap. (Festivals – zeker als ze van het niveau zijn als dat van Venetië – staan er op dat zij de echte publiekspremière mogen brengen.) Hij presenteert zich nadrukkelijk als Antwerpenaar en Vlaamse Koerd. Öztürk, toen nog student, vluchtte in 1995 naar hier en studeerde af aan het RITS in Brussel. Deze prent is zijn derde kortspeelfilm. In een mooi-exotisch Nederlands dankte Öztürk Antwerpen, ‘de stad waar ik veel van heb gekregen. Ik werd hier heel goed ontvangen. Mijn ondergrond zit in Koerdistan maar als ik door Antwerpen fiets, dan voel ik me verbonden. Hier wordt zo veel geïnvesteerd in cultuur, in de samenleving, in de democratie. Ik kan me mijn leven niet meer voorstellen zonder Antwerpen.’ Hij verklaarde nadrukkelijk blij te zijn in Venetië Vlaanderen te mogen vertegenwoordigen.

Na de voorstelling ging Öztürk wat dieper in op de redenen van die eremoorden’cultuur’, die meer voorkomt in de verre oost-Turkse gebieden waar veel Koerden wonen. ‘Mijn volk werd altijd economisch achteruitgesteld, cultureel onderdrukt, in de contacten met de buitenwereld beperkt en kreeg weinig scholing en al zeker niet in de eigen taal. Zo hebben wij zelfs geen begin van verlichting gekend, want die achterstelling traumatiseerde onze samenleving echt.’ De huizen hebben er kleine vensters. Bülent Öztürk blijft een grote betrokkenheid voelen met het Koerdische volk, wat wellicht zijn openheid voor Vlaanderen verklaart.

Wie de kans krijgt om het pakkende ‘House with small windows’ te zien, mag die niet laten liggen. Ze biedt zich aan op het filmfestival van Gent en daarna in Antwerpen, waar het districtsbestuur de prent van zijn inwoner bij een breed publiek wil promoten.

NASCHRIFT:

Persbericht van het Vlaams Audiovisueel Fonds:

BRUSSEL/VENETIE, 7 september 2013. De korte film Houses With Small Windowsvan de Vlaams-Koerdische regisseur Bülent Öztürk heeft vanavond de Prijs voor de Beste Europese Kortfilm gewonnen op het Internationaal Filmfestival van Venetië. Door de prijs is de film ook automatisch genomineerd voor de Europese Filmprijzen die jaarlijks door door de European Film Academy (EFA) worden uitgereikt.

(De hele tekst van het persbericht.)

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>