Ik vraag het aan

Wie kan koud blijven bij de honderden doden die aanspoelen op Lampedusa, de Spaanse kusten of de Griekse kusten? Niemand toch? Mannen en vrouwen soms met kinderen, op de vlucht en op zoek naar een beter leven. Geleid door een droom van een Europa als land van melk en honing. Dat de realiteit in Europa vaak een stuk prozaïscher is, slaat dat droombeeld op voorhand niet aan stukken.

Mensensmokkel

Gehaaide groepen mensensmokkelaars doen er alles aan om die droom levend te houden. Ze verkopen die mooie droom aan een hoge prijs. Hele families leggen vaak samen om een iemand in Europa te krijgen. Hun familiale reddingsboei. De druk op die ene ‘uitverkorene’ om te slagen is dan ook immens. De medemenselijkheid van de mensensmokkelaars is omgekeerd evenredig. Bij gevaar wordt iedereen uit de boot gezet, ondanks storm wordt afgevaren, mensen worden gedropt eens de som is geïnd. Mensensmokkel is een droomfabriek die al te vaak nachtmerries produceert. ZeDe smokkelaars cashen op de miserie en innen rente op valse hoop. De strijd tegen die mensensmokkel moet een Europese prioriteit worden.

Ondertussen onderzoeken wij in Europa ons geweten. Falen we? In medemenselijkheid misschien wel: we dumpen de dode aangespoelden in een massagraf zonder veel plichtplegingen. Als teken van ons beschavingspeil kan dat tellen. Sluiten we ons op in een ‘Fort Europa’? Lees: waar wij in welstand leven en die niet willen delen met de rest van de wereld. Misschien is dat ook wel wat kort door de bocht. Laat ons eens alles op een rijtje zetten.

Terminologie

Ten eerste is er een verschil tussen vluchtelingen, asielzoekers en migranten. In het hedendaagse debat wordt dat al snel vergeten. Asiel geven we omdat we een beschaafd land zijn en we de conventie van Genève hebben ondertekend. Dat wil zeggen dat wij mensen opvangen die op de vlucht zijn, die asiel aanvragen omdat ze in hun land van oorsprong vrezen te worden vervolgd om hun ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of politieke overtuiging. Om misbruiken te voorkomen wordt elke aanvraag onderzocht. Zolang het onderzoek loopt, mag de kandidaat-vluchteling of asielzoeker in België verblijven. Als de bevoegde instanties erkennen dat er een gegronde vrees voor vervolging bestaat, krijgt een asielzoeker het statuut van vluchteling. In het andere geval, ontvangt de aanvrager een bevel om het grondgebied te verlaten. Blijft die toch in het land, dan is dat illegaal.

Een migrant verlaat meestal zijn land omdat hij denkt zijn economische situatie ergens anders te kunnen verbeteren. Hij kan zijn migratie rustig voorbereiden en neemt zijn beslissing zonder dwang. De migrant kiest vrij het land waarin hij wenst te werken. Het probleem is dat er velen proberen te migreren door asiel aan te vragen. Dat maakt het allemaal niet makkelijker voor wie dat moet onderzoeken.

Hoe penibel de situatie in sommige landen ook is, Europa kan niet die vele ‘gelukszoekers’ bieden wat ze zoeken. Europa kan dat hoogstwaarschijnlijk ook niet aan. Maar dat wil niet zeggen dat we daarom de ogen moeten sluiten en de blik afwenden van de ellende in de wereld. We moeten stappen zetten die het leven van de gewone man draaglijker maken. vele ngo’s zijn daar in de praktijk mee bezig, gesteund door overheden. Maar er kan meer worden gedaan.

Migratie

Het debat over hoe dat met migranten en vluchtelingen allemaal moet worden geregeld, welke keuzes moeten worden gemaakt, wordt vaak vergiftigd door mensen die eigenlijk opkomen voor ‘open grenzen’. We zijn wereldburgers in een wereld zonder grenzen, u kent dat wel. Een mooi ideaal, maar zoals idealen vaak stuiten ze op de realiteit. De vraag is of zo’n opengrenzenwereld niet net is waar grote internationale kapitalistische groepen voor strijden. Vraag maar aan de textielarbeiders van Bangladesh of de Nepalese bouwvakkers in Qatar wat daar de voordelen van zijn. Wat wel klopt, is dat die ‘lobby’ vaak de pijnpunten van ons systeem, onze wetgeving blootlegt. Die is niet zonder fouten, zeker in het verleden niet.

Welke menselijke houding moet Europa innemen tegenover de stroom vluchtelingen en migranten? Hoe staan we tegen armoede (en geweld) elders in de wereld? Hoe moet ons land daarmee omgaan? Wat willen wij als maatschappij van deze mensen? Wat hebben zij ons te bieden? Benieuwd of deze vragen ook aan bod kunnen komen in de komende ‘moeder aller verkiezingen’. Ik hoop het, want het zijn belangrijke vragen voor de toekomst van ons land en ons continent. Zelfs van de wereld.