AGE OF RAGE: de geschiedenis leert nooit genoeg

Een briljante vondst, de titel van de nieuwe productie van Ivo van Hove, directeur en regisseur van Internationaal Theater Amsterdam [ITA], vertrekkend van de Ilias van Homeros. Ruwweg vertaald betekent Age of Rage ‘Tijd voor strijd’. Want woede en alle agressieve emoties zitten samengeperst in de eerste zin van de Ilias: ‘Wie van de goden ontstak tussen beiden de bittere strijd?’

Het herhalen van het kwaad

Dat woede, woestheid, agressiviteit en meer van dat optreden tijdens de eerste leeftijd is normaal. Het maakt deel uit van de evolutie van karakter en persoonlijkheid. Bij de eerste anders dan bij de tweede, want een karakter heb je en een persoonlijkheid krijg je.
Maar de ene kan niet zonder de andere. Ze beïnvloeden elkaar voortdurend, onder druk van maatschappelijke gebeurtenissen. Kwestie is daar zelf greep op te houden. Alleen dan kan ambras, liggend tussen ruzie en oorlog, vermeden worden. Die voortdurende mislukkingen – het herhalen van het gedane kwaad – maken de essentie uit van Age of Rage. Anders gezegd: de geschiedenis leert veel, maar blijkbaar nooit genoeg.

Het beginnende begin

Om dat tekort aan te klagen, begint de voorstelling met de moeder van alle oorlogen van de Westerse beschaving: De Trojaanse. Aansluitend op de oorlogen, voortkomend uit de oer-oorlog. Vergelijkbaar daarmee zijn de twee grote oorlogen van de 20ste eeuw. Zonder de Eerste Wereldoorlog zou er geen Tweede zijn geweest. En alle Europese conflicten sinds 1945 zijn gevolgen van de valse vrede van de Conferentie van Potsdam.

De kern en de materie

Ivo van Hove en zijn artistiek team hebben die hedendaagse conflicten links laten liggen, om terug te keren naar de Trojaanse oorlog. Om klaar en helder te zeggen: dáár is de mislukking van de vorming van de Verenigde Staten van Europa begonnen.
Maar wat is de kern van de conflicten en de materie van de bron?

Volgens Van Hove… ‘is het een verhaal van jarenlange oorlog en de gevolgen daarvan, die als een onuitroeibare kanker diep en langdurig in families en de samenleving doorwerken. Maar ook een verhaal over geweld vandaag en de radicalisering. We zien hoe leiders oog in oog met grote problemen eerder tot moord en wraak komen dan tot overleg overgaan. … Een duister, groots en universeel verhaal.’

Schaking als katalysator  

De voorgeschiedenis is de schaking van de echtgenote van de Spartaanse koning, Helena, door de Trojaanse koningszoon Paris naar Troje ontvoerd.
Dat deze misdaad de aanleiding van de Trojaanse oorlog is, klopt slechts ten dele. De amoureuze affaire is er om het verhaal op literair gebied gebak en bestek te geven. Er bestond al langer een conflict tussen de Griekse steden en Troje. Het speelde zich voornamelijk af op economisch vlak.

De schaking is de katalysator die een jarenlange opgekropte woede en gekrenkte trots tot uitbarsting brengt. Hoe vaak ontstaan er niet conflicten tussen een koppel wegens bedrog, maar valt de echte reden te zoeken in de bijkomende factoren, met als belangrijkste geld en bezit?

Van burenruzie tot wereldoorlog

Aansluitend bij de Trojaanse oorlog – dat slechts het voorspel van de voorstelling is – hebben de dramaturg en de verwante artistieke medewerkers er andere conflicten aan toegevoegd. Geplukt uit de stukken van twee klassieke treurspeldichters Aischylos en Euripides. Hun spelen zijn vervolgstukken op het Trojaanse drama. Want met het einde van de Trojaanse oorlog begint pas de strijd.

Dus hebben de regisseur en zijn hofleden duchtig geplukt uit Ifigeneia in Aulis, Trojaanse vrouwen, Elektra, Agamemnon en Orestes. Dusdanig dat ze een doorlopend verhaal vormen. Gevolg: psychologisch zal de vingerafdruk van Ivo van Hove als vanouds te zien zijn. Hij zwaait niet met het vingertje, maar het blijft opgestoken, van de eerste paukenslag tot de laatste spot.

Godenrijk & Bouwheren

Bekijken we de promoteksten, dan stijgt een gevoel van vreugde op. De hele spelersgroep van ITA is een godenrijk. Een aantal onder hen werd gevraagd een stap vooruit te zetten en de theatrale wapens om te gorden. Een greep: Achraf Koutet, Majd Mardo, Gijs Scholten van Aschat, Chris Nietvelt, Héléne Devos, Hans Kesting, Aus Greidanus jr. en Maria Kraakman.
Wat de bouwheren betreft. Naast de meermaals genoemde regisseur is zijn vaste scenograaf, Jan Versweyveld, verantwoordelijk voor het decor en de technische attracties. Wim Vandekeybus is de choreograaf en de muziekuitvoering wordt verzorgd door Bl!ndman.

Rabozaal en De Singel

De productie vaart onder de vlag van het Holland Festival en de vennoten in deze reis naar het begin van onze beschaving zijn Bl!ndman en La Vilette, Paris.
De voorstelling heeft plaats in de heerlijkste locatie van de Amsterdamse stadsschouwburg, de Rabozaal. De lengte in uren, minuten en seconden staat nog niet vast. Die hangt af hoe de regisseur en zijn team de try-outs – die momenteel plaatsvinden – ervaren. De première is voorzien voor zondag 20 juni.
In het najaar passeert Age of Rage Antwerpen en houdt van 7 t/m 10 oktober halt in De Singel. Er zijn nog kaarten beschikbaar. Als u er vlug bij bent.