Jamais avec les Bataves

Het moest de overname van het jaar worden, maar het werd een flop. De gesprekken tussen BPost en PostNL liepen helemaal in het honderd nadat gewezen minister van overheidsbedrijven (en thans terug topman van de Mutualités socialistes) Jean-Pascal Labille op RTBF uit de biecht klapte. Labille sprak over een mogelijke verkoop van een deel van het overheidsbelang in BPost, wat inderdaad op tafel lag tijdens de gesprekken met PostNL. Mogelijk kreeg Labille zijn informatie van Francoise Masai: de voorzitster van de Raad van Bestuur bij BPost, die een hardnekkig PS-etiket heeft. Het fusieakkoord van meer dan 60 bladzijden belandde na de communicatie van Labille in de prullenbak.

De torpedo van Labille lijkt heel doelbewust afgevuurd. In het huidige stakingsklimaat is de kleinste vonk genoeg om het kot bij BPost in brand te zetten. Het lijkt er zelfs op dat Labille de hele overname onderuit wou halen. Het PS-kopstuk gooide zijn informatie in de ether op een cruciaal moment in het onderhandelingsproces, dat al geruime tijd aan de gang was. Net dat weekend gingen de gesprekken hun laatste fase in. Bpost had beloofd voor de beursopening op maandagochtend te communiceren. Zover kwam het niet. Labille blijft zijn PS-overtuigingen trouw: liever een kwetsbaar Belgisch staatsbedrijf dan een sterk internationaal bedrijf met wat bewegingsvrijheid op de concurrentiële markt. Geen deal met Nederland. 

‘Non’ tegen KLM 

De affaire Labille roept herinneringen op aan de lijdensweg van Sabena. De PS heeft zich niet éénmaal, maar decennia lang verzet tegen een samenwerking tussen Sabena en de Nederlandse luchtvaartmaatschappij KLM. In 1975 hadden verschillende luchtvaartmaatschappijen het al moeilijk om na de oliecrisis het hoofd boven water te houden. Binnen de regering Tindemans rijpte het plan om Sabena te fuseren met KLM en Luxair. Zweden, Denemarken en Noorwegen hadden het België, Nederland en Luxemburg voorgedaan met de succesvolle fusiegroep SAS. De Waalse politiek – en ook in de jaren ’70 betekende dat: de PS – stelde echter een veto tegen de oprichting van Beneluxair. De Nederlanders zouden de Franstaligen marginaliseren binnen de nieuwe maatschappij. 

In de moeilijke jaren 1980 ging Sabena opnieuw diep in het rood. Voorzitter Carlos Van Rafelghem, een Vlaming met CVP-etiket, drong bij de regering Martens aan op vergaande samenwerking met de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij. PS-chef Guy ‘Dieu’ Spitaels liet echter snel weten dat daar geen sprake van kon zijn. Volgens Spitaels, en met hem de volledige PS, moest Sabena eerst partners zoeken in het zuiden: Air France, of desnoods Swissair of Austrian Airlines. In intieme kring gaf het PS-kopstuk grif toe dat hij een vernederlandsing van de Société Anonyme Belge d’Exploitation de la Navigation Aérienne absoluut wou vermijden. Liever failliet dan ‘Hollands’.

Begin jaren 1990 kreeg Sabena voor het eerst een ervaren manager die zijn sporen had verdiend in de privésector. Pierre Godefroid maakte nuchter de balans en besloot dat Sabena nood had aan buitenlandse partnerschappen. De voorkeurspartner was Air France, maar de Volksunie wou absoluut ook KLM betrekken. Opnieuw was het de PS die daar een stokje voor stak. Net als enkele jaren daarvoor voelde Spitaels geen enkele aandrang om zijn verzet te motiveren. Wie toch vroeg naar een reden voor de afkeer voor Nederlanders, werd door Dieu ruw toegesnauwd. Uiteindelijk werd Sabena voor de helft verkocht aan de Zwitsers, om enkele jaren nadien roemloos ten onder te gaan. 

De Franstalige socialisten hadden natuurlijk hun redenen. Ze huiverden bij de gedachte dat er in de Raad van Bestuur van Sabena weleens Nederlands gesproken zou kunnen worden. Bovendien spraken de Nederlanders niet alleen een vies taaltje: ze hadden ook nog eens gevaarlijke ideeën over efficiëntie en een moderne bedrijfscultuur. KLM kreeg dan wel subsidies van de Nederlandse overheid: het was wel een professioneel gerund bedrijf dat beslist komaf zou maken met het geritsel, de vriendjespolitiek en de corruptie van Sabena. Dat konden de kameraden van de PS natuurlijk niet hebben. 

Kroonjuwelen naar Parijs

Het verzet tegen KLM is slechts het meest bekende voorbeeld van de Waalse afkeer voor economische allianties met Nederland. Het zag er in de jaren 1990 bijvoorbeeld lang naar uit dat de Koninklijke Hoogovens een bod zouden uitbrengen op Cockerill Sambre, maar dat stuitte op veel verzet bij de Waalse overheid (= de PS). ING greep begin jaren 1990 naast een overname van BBL én een samenwerking met De Post, ook toen door Waalse weerstand. Toen ABN-Amro plannen maakte om de Generale Bank over te nemen, trok Le Soir alle registers open: ‘een agressie tegen België’ en ‘de Hollandse vos die te allen prijze wil binnendringen in de kippenren’. ‘Jamais avec les Bataves‘ riep Albert Frère toen de Nederlanders op zijn Groep Brussel Lambert aasden.

Niet dat de Franstalige partijen de economische kroonjuwelen absoluut in Belgische handen hebben willen houden. Integendeel. Met enthousiaste medewerking of aanmoediging van de PS is België in economische termen een Frans wingewest geworden. Een ontstellende reeks Belgische bedrijven zagen zo hun hoofdzetel verhuizen naar Parijs: Electrabel, Fortis, de Generale Maatschappeij, Luminus, Quick, Petrofina, Royale Belge, Cobepa, Tractebel, Cockerill… In enkele jaren heeft België zich laten annexeren door de Franse haute finance, niet ondanks maar dankzij de Franstalige partijen, met op kop de Parti Socialiste, waar ze als vanouds kwispelen voor la douce France. De Franstaligen draaien het hoofd altijd naar Frankrijk – dat betekent ook dat ze steevast hun gat keren naar Nederland.

Vlaanderen wordt economisch gegijzeld door Wallonië. De Waalse syndicaten leggen het land zoveel mogelijk plat en de Waalse machthebbers saboteren een rationale economische politiek. Als onze Franstalige vrienden al een economisch instinct hebben, dan is het sterk cultureel gekleurd. Nederlanders zijn voor veel Franstaligen nog erger dan Vlamingen, want Nederlanders blijven hun taal spreken – zelfs als beleefde mensen al lang overgeschakeld zijn naar een beschaafde wereldtaal. Met dat soort mensen wil je toch niet fusioneren, hoeveel jobs dat ook oplevert, hoezeer dat ook je bedrijf versterkt voor de toekomst. Straks bewijst BPost nog dat een grondige modernisering het begin kan zijn van een internationaal succesverhaal…

Oh ja, voor wie er nog aan twijfelde: op maandag, nadat de mislukking van de fusie al bekend was, brak in het verdeelcentrum van Nijvel alsnog een staking uit tegen de fusie.