Jazz we can (4)

De editie van 2019 van Gent Jazz was de meest succesvolle. Het weer viel mee, de artiesten hadden er zin in, de sponsors wreven zich de handen en de marktverkopers bakten en tapten zich het zweet en het vet in. Daarenboven, het publiek vond het allemaal goed, beter, best. Nooit voordien daagden zoveel toeschouwers op. Daar zorgde niet enkel de professionele promo voor maar ook de mond-aan-mond  reclame.

De Brit zond zijn kat

De ene tegenslag, het forfait van Sting, kon aan het uitstekend humeur van het hele gebeuren niets veranderen. De Brit zond zijn kat in de vorm een koele en ultrakorte e-mail, nauwelijks een uur voor hij en zijn hofhouding verwacht werden. ‘Op doktersbevel huisarrest.’  Zo luidde de mededeling niet maar hij lijkt er wel sterk op. Een aardige kost minder maar een nog grotere meer. De toeschouwers krijgen hun ticket voor de hele dag terugbetaald, maar de overige geprogrammeerde groepen moeten wel betaald worden. Het is te hopen dat een aantal bezoekers hun medeleven met de organisator betuigen en niet de richting uitvaren van een terugvordering. Dan blijft de schade beperkt.

Maar schade is er wel. Morele, voor de managing van Sting en in mindere mate voor de organisator. Die heeft een zekere kapitaalwaarde. Groepen die niet opdagen doen geen deugd aan het imago van de organiserende instelling. Het feit blijft hangen in een donkere kamer van het geheugen. Wordt er bij een volgende editie uitgepakt met een topvedette, zal er toch een paar gram twijfel zijn… tot be or not te be.

Kleine, lichte muziekstukken

De slotdag van Gent Jazz 2019 dan weer was een topgebeuren. John Zorn heeft zich in het rijtje geschaard van Beethoven, Bartok en Ligetti, wat het maken van Bagatelles — kleine, lichte muziekstukken — betreft, lees ik in de festivalkrant, maar ze zijn mijn vriend voor het leven Satie vergeten. Hij noemde ze geen ‘bagatelles’ maar Gymnopedies en Gnossennies, wat het best vertaald kan worden als gymnastiek en turnoefeningen [voor de vingers]. Een beperkt aantal bestaan er van, maar vermoedelijk waren er veel meer. Erik Satie, met een ‘ k’  ja, improviseerde tegen de sterren op en waar een piano stond, sloeg hij aan het vingerswingen.

Enfin, de ‘Bagatelles’ van John Zorn mogen er wezen. Zeer grappig, speels, verrassend, afwisselend qua stijl en vorm, met het opzoeken en vaak overschrijden van de zuivere betekenis van beide woorden. Wat leidt tot verbazing en enthousiasme bij het publiek. Als meervoudige kronkelende rotondes in ’s mans geest ontstaan, zijn ze op papier labyrinten. De muzikanten weten echter hun weg te vinden, al houden ze de schijn op echte van valse uitgangen te onderscheiden.

De ‘Bagatelles’ heeft John Zorn over vier klassen verdeeld. En zoals ze tussen halverwege de middag en middernacht, met een flinke pauze tussendoor gebracht werden, zat er telkens a method in the madness in.

De eerste klas had / heeft een introducerend niveau, zijn opwarmertjes. De tweede heeft een wild, opzwepend niveau, zet aan tot revolutie met voor- en tegenstanders onder het publiek. En soms heeft de voorstander enige aarzeling, terwijl de tegenstander zich gesterkt voelt. Met andere woorden, de tegenstander wordt tijdelijk voorstander en omgekeerd.

De derde klas paart romantiek aan amoureuze passie, heeft een kampvuurgehalte voor de intelligente avonturier die zelfs in Die Kunst der Fuge  en de Goldberg Varations  van Bach — en zeker in de pianosonates van Beethoven — jazz [improvisaties tussen de beide handen] ontdekt.

Experiment is het sleutelwoord van de vierde klas. Gewaagd maar geslaagd. Een aantal ouderen onder het publiek hadden hun twijfels, terwijl de jongere generatie duidelijk liefhebber zonder voorbehoud was.
Maar toch bleef iedereen keurig luisteren, beseffend dat dit een legendarische afsluiter van een magisch concert was.

Een concert dat niet meer te beluisteren valt, want John Zorn verbiedt opnames. En hij houdt / hield de presentatie in eigen hand. Eenmaal het podium ingepalmd is, is het zijn universum, tot de laatste noot.

De verkassing

Tot slot… een vaststelling. Alle generaties waren aanwezig op de Bijloke-site. Maar heel wat van de oudere aanwezigen waren gedurende jaren vaste bezoekers van Bij Sint-Jacobs [nu Walter De Buckplein geheten], het hart van de jaarlijkse Gentse Feesten en waar de hergeboorte ervan begon. Ze verkasten naar Gent Jazz.

Of hoe mensen ook wat hun muziekwaardering en sfeergehalte aangaat, evolueren. Het behoort blijkbaar tot de noodzakelijke en toereikende voorwaarde om te komen tot een stijlvol leven, waarin men niet alleen kan proeven maar ook eten van de kunst, in zijn vele normen en vormen.