Kan iemand de Heilige Geest de weg naar Vlaanderen tonen?

Wat herdenken christenen op Pinksteren? Weet u dat? Na de Hemelvaart van Jezus zaten de Apostelen volgens Handelingen (een boek in het Nieuwe Testament) bang en met de deuren op slot ‘uit angst voor de joden’ samen in Jeruzalem. Pinksteren herinnert aan het punt dat de eerste volgelingen van Jezus die angst overwonnen en begonnen te prediken. Gelovigen zien daarin het werk van de Heilige Geest en we vieren dat op Pinksteren. Het verhaal kan u nalezen in Handelingen 2, 1-11.

Dat verhaal past bij deze tijd. Ik heb het gevoel dat christenen bang samenhokken in de kerken en parochiezalen, ‘bang voor de buitenwereld’. Dat is een probleem op het moment dat de rol van religie in de samenleving ter discussie staat. Hoewel ter discussie, de christelijke stem wordt daarin te weinig gehoord, omdat we zelf zwijgen. De enige opiniemakers die zich beroepen op het christendom doen dat vaak om partijpolitieke redenen. Dat maakt het probleem enkel groter.

Zwijgen is goud

Waar zijn ze, de christelijke opiniemakers in het debat over de plaats van religie in onze samenleving? In Leuven zit een hele faculteit theologen. Welke lezer kan er me een van noemen? Is er niemand van die theologen in staat om zich in de media te mengen in de huidige discussie? Is er niemand die de Patrick Loobuycks en de Maarten Boudrys van antwoord kan of wil dienen? Hebben zij niet de taak vanuit hun academische achtergrond deel te nemen aan het maatschappelijk debat?

Naast de theologen zijn er in Vlaanderen vijf bisschoppen, en een hulpbisschop vrijdag 18 mei werd bekendgemaakt dat er eentje bij komt. In 2014 waren er in Vlaanderen nog 2.211 priesters. Waarom zijn die priesters en bisschoppen zo terughoudend in het maatschappelijk debat? Een priester als mol in De Mol (Vier), die er als gewoon -niet wereldvreemde- deelnemer aan de maatschappij wordt voorgesteld, was al een verademing. Maar waarom zijn kerkelijke verantwoordelijken, die theologisch en filosofisch geschoold zijn, zo geremd in het maatschappelijk debat?

Zwijg en gij zult niet gehoord worden.

Er zijn redenen genoeg om zich in de discussie te mengen. Een vooraanstaand filosoof en opiniemaker zoals Maarten Boudry riep openlijk op (in De Volkskrant) om de vrijheid van religie gewoon af te schaffen. Onder opiniemakers en politici dreigt een consensus te groeien voor het terugdringen van religie tot iets privé, dat niet thuishoort in het openbare leven. Die consensus groeit zonder grote tegenspraak. Het levensbeschouwelijk onderwijs staat onder druk, verschillende partijen willen dat afschaffen. De maatschappelijke consensus over de invulling van de scheiding tussen kerk en staat, komt onder druk. De roep wordt luider om ook desubsidiëring van religies te herzien. Hoe langer de gelovigen zwijgen hoe meer de samenleving ervan overtuigd geraakt dat ze overal mee akkoord gaan. Bart Maddens noemde dat in Tertio de ‘spiraal van stilte’, het is tijd om die te doorbreken.

Waarom wordt er gezwegen? Zijn we bang om gewezen te worden op historische fouten van de kerk in het verleden? De smet van het seksueel misbruik zullen we als kerk moeten meedragen als levende vingerwijzing dat religie niet mag misbruikt worden. Als smet dat er voor de glorie en eer van de kerk is gezwegen.

Of zijn we bang om herinnerd te worden aan de vroegere dominante maatschappelijke positie van de kerk? Vroeger probeerde de kerk immers de ‘penséé unique’ te controleren. We hebben als kerk de juiste conclusie getrokken, enkel nederigheid kan het juiste antwoord zijn. Maar die nederigheid mag niet ingeroepen worden als reden om vandaag niet deel te nemen aan het maatschappelijk debat. Het kan ook niet de reden zijn om de vele communicatiekanalen die de kerk nog altijd heeft, niet ten volle in te zetten.

Gelovig spreken

Wil iemand de Heilige Geest de weg naar Vlaanderen tonen ajb? De Geest kan dan de christelijke opiniemakers bevrijden uit hun angst om zich als christen te uiten of christenen aanzetten om zich in het maatschappelijke debat te mengen. Ik wil zo vrij zijn de Geest te wijzen op zij die al een bepaalde maatschappelijke positie innemen. Nog luider dan andere jaren zal ik zondag, op Pinksteren, zingen: ‘Veni Creator Spiritus’. (Hoewel wij dat in het Nederlands zingen ‘Kom Schepper Geest daal tot ons neer’, ‘Verlicht ons duistere verstand’). De nieuwehulpbisschop Koen Vanhoutte koos als bisschopsleuze Veni sancte Spiritus – Kom, heilige Geest. Ik kan enkel hopen dat het een aanwijzing is.

Envoi

In deze tekst staat bewust niets over de islam. Christenen hebben de islam niet nodig om de plaats van religie in onze samenleving te verdedigen.