Kanseliersstrijd in CDU/CSU op leven en dood

De strijd om de kandidatuur van de toekomstige christendemocratische kanselier van Duitsland, wordt met de dag spannender. De kersverse CDU-leider Armin Laschet (1961), kreeg afgelopen weekend nog de steun van het CDU-partijkader. Maar hij wordt uitgedaagd door een bij de potentiële kiezer veel duidelijker kandidaat: de Beierse minister-president en CSU-leider Markus Söder (1967). Het is niet onbelangrijk te weten wie de ‘Spitzenkandidat’ wordt, want die wordt gegarandeerd de volgende Duitse kanselier. Tenminste, als die CDU/CSU kan behoeden voor een fiasco. In de peilingen staat de Union er niet goed voor. De partij zit in zwaar weer, want wordt verantwoordelijk gehouden voor een te weifelende coronapolitiek. Bovendien worden parlementsleden van beide partijen ervan beschuldigd zich te hebben verrijkt door te lobbyen voor mondkapjesproducenten.

Kanselierskandidatuur

De strijd zou kunnen gestreden worden in de parlementsfractie van de Bondsdag. Als de twee kandidaten in de nabije toekomst geen overeenstemming vinden, moet de Bondsdagfractie beslissen in een bijzondere vergadering, zo eisten verschillende vertegenwoordigers van de Union.

Volgens de populaire krant bereidt CDU- parlementslid Christian von Stetten (Baden-Württemberg) een bijzondere vergadering voor van de parlementsfractie. Bild meldt dat hij daartoe al gesprekken voert. Ook Christoph Ploß, CDU-chef in Hamburg, eiste in Der Spiegel: ‘Als Armin Laschet en Markus Söder het voor het weekend niet eens worden over de kanselierskandidatuur, moeten we daar dinsdag in de fractievergadering over stemmen.’ Dat is immers het enige gezamenlijke orgaan van de twee zusterpartijen.

Enig overlegorgaan

CDU en CSU zijn immers twee aparte partijen, die gezamenlijk naar de Duitse federale en naar de Europese verkiezingen trekken. Los daarvan, zijn het twee autonome identiteiten. CDU komt op in vijftien van de zestien deelstaten. In Beieren is zusterpartij CSU almachtig. Christendemocratische kanselierskandidaten van CDU haalden het telkens van CSU-kandidaten. Edmund Stoiber (2002) en de legendarische Franz Josef Strauss (1980) mochten het ooit proberen voor de hele Union, maar kwamen er bekaaid vanaf. De toen nog grote sociaaldemocratische partij SPD won telkens het pleit; Strauss had dan wel overtuigend gewonnen maar niemand wou met hem in zee. Beten beide kandidaten federaal in het zand, tijdens de daaropvolgende verkiezingen in Beieren haalden ze telkens een landslide overwinning.

Vermits de federale Kamerfractie het enige orgaan is waar CDU- en CSU-vertegenwoordigers elkaar (op regelmatige basis) ontmoeten, lijkt de kans groot dat daar het pleit wordt beslecht tussen Laschet en Söder. Ook CDU-parlementslid Sylvia Pantel (Nordrhein-Westfalen), woordvoerder van de ‘conservatieve Kreis’ in de Bondsdag, steunt dit. ‘De CDU/CSU-fractie is het enige orgaan waar zo’n grote dichtheid van volksvertegenwoordigers van heel Duitsland bijeen is. Het zou snel kunnen gaan. De indruk mag niet ontstaan dat het standpunt van de parlementsfractie irrelevant is,’ zei zij tegen Bild.

Op het eerste zicht zou men zeggen dat de CDU-vertegenwoordigers voor hun partijleider zullen kiezen, zoals de CSU-parlementsleden dat voor de hunne zouden doen. Maar zo ver reiken de particratische tentakels niet. Laschet heeft een grijze centrumsmoel. Söder is een eerder conservatiever type en voor zijn optreden in de coronacrisis wordt hij in het hele land geprezen. Söder combineert zo twee eigenschappen die belangrijk zijn om te winnen: populariteit en leiderschap.

De Thüringse en Berlijnse CDU spraken maandag hun steun uit voor Söder, net als een aantal CDU’ers uit Baden-Württemberg en Rheinland-Pfalz. En Söders collega Reiner Haseloff (CDU) pleitte als eerste minister-president (van Sachsen-Anhalt) voor de CSU-leider als kanselierskandidaat. Haseloff is pragmatisch: het gaat om de macht, en niets dan de macht. En dus stelt hij openlijk de vraag: ‘met wie hebben we de beste kansen?’ Söder weet het wel. Op de Beierse radio verklaarde hij maandagavond: ‘Natuurlijk zijn opiniepeilingen niet alles, maar wanneer zij over een periode van maanden een duidelijke tendens vertonen, kun je dat als partij en als politieke kracht niet zomaar negeren.’

Strijd voor mandaten

Dit is precies het argument dat de aanhangers van het Söder-kamp in de Unie hanteren. Zij voeren aan dat kanselierskandidaat Söder procentueel een beter verkiezingsresultaat zou kunnen behalen dan Laschet. En dat zou dus ook meer afgevaardigden voor de Unie in de Bondsdag brengen. Söder is nu eenmaal populairder bij de kiezer dan bij de partijbonzen. Voor Laschet geldt net het omgekeerde.

Ondertussen zou Laschet akkoord gaan met een beslissende stemming in de Bondsdagfractie. Hij heeft er alle vertrouwen in dat hij de beslissing daar in zijn voordeel kan doen omslaan en is er ‘rotsvast’ van overtuigd dat hij zal verkozen worden tot kanselierskandidaat.

Laschet en Söder hebben dinsdag allebei campagne gevoerd in de parlementsfractie. Volgens de berichten was de stemming in de fractie eerder pro Söder. Na de bijeenkomst verzekerden zowel Laschet als Söder dat zij tegen het einde van de week tot een akkoord zouden komen. Tot dusver heeft geen van beide kandidaten echter te kennen gegeven op te willen geven ten voordele van de andere. Momenteel zijn ze druk handtekeningen aan het ronselen.