Kies als tweede taal niet voor het verleden

Het weekblad Kerk & Leven vroeg de opinie van onze hoofdredacteur, Pieter Bauwens, over Frans als tweede taal in het Vlaams onderwijs. Moest u toch geen abonnement hebben op het grootste weekblad van Vlaanderen, krijgt u hieronder een tweede kans om zijn opinie te lezen.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik begin september nog op zoek ben gegaan naar een opfrissingscursus Frans, jammer genoeg vond ik niet onmiddellijk iets dat paste. Want op ‘mijn Frans’ ligt sinds mijn humaniora wel wat stof, te weinig gebruikt. Ik heb tegenwoordig regelmatiger Frans nodig. Luisteren en lezen zijn ok, maar actief zelf Frans spreken of schrijven is een probleem geworden. Ik heb dus niets tegen Frans, het is een bijzonder mooie taal. Maar ik stel me wel de vraag waarom is Frans bij ons de tweede taal, de eerste vreemde taal die onze kinderen leren?

Frans tweede taal

Ik kan me perfect indenken waarom Frans de tweede taal werd in Vlaanderen op school. Ooit was het dé cultuur- en elitetaal van Europa. Tot een vijftigtal jaar geleden moest je ‘goed je Frans kennen’ om in dit land hogerop te klimmen. Dat is niet meer zo. Het Frans is in die tijd ook teruggedrongen als cultuurtaal, taal van de elites en als algemeen bekende taal. Die rol is nu duidelijk overgenomen door het Engels. Maar de vastgeroeste gewoonte van Frans als tweede taal wordt in ons onderwijs niet in vraag gesteld. Terwijl onze Franstalige landgenoten het Nederlands niet (meer) als tweede taal hebben, ook al geeft hen dat voordelen op de arbeidsmarkt.

De francofielen zullen wel opwerpen dat Frans toch een grote cultuurtaal én een grote wereldtaal blijft. Frans wint aan belang in Europa, zeker na de Brexit. Het Frans is de officiële taal in een 30-tal landen en ruim gekend als tweede taal in de wereld. Mooi, maar voor een groot deel kan je hetzelfde zeggen over Engels, Duits, Spaans of zelfs Portugees, Russisch of Chinees. Stuk voor stuk wereld- en cultuurtalen en bovendien talen die ons in contact brengen met belangrijke economische ruimtes in Europa of de wereld. Keuze genoeg voor een tweede taal in het onderwijs dus.

Kiezen is winnen

Het is dus niet nodig om halsstarrig vast te houden aan Frans als verplichte tweede taal in het onderwijs in Vlaanderen. De wereld is veranderd, we moeten daar oog voor hebben en er op inspelen. Vasthouden aan Frans uit traditie, nostalgie of Belgisch patriottisme zijn dan al helemaal foute argumenten. Ik zie het aan mijn kinderen, waarvan er nu al twee Frans leren, met toewijding, het moet gezegd. Maar wat doen ze met dat Frans in een wereld waar de lingua franca het Engels geworden is? Onlangs zaten we op een concert waar de dirigent enkele woorden tot het publiek sprak, in het Engels…

Ons Vlaams onderwijs kiest dan beter voor Engels als tweede taal, of Duits of Spaans. In de onderwijswereld klinkt het wel vaker dat er meer beslissingsmacht bij de directie van scholen moet gelegd worden. Hier ligt een mooie kans. Laat de scholen een keuze te laten maken uit vier of vijf talen als tweede taal.

Misschien kiest een Nederlandstalige school in Brussel of uit Menen voor Frans en eentje in Aalst voor Engels, in Antwerpen voor Spaans en eentje in Genk kiest voor Duits. Of andersom. Of de school laat de keuze uit twee talen en de leerlingen worden voor de lessen tweede taal in andere groepen onderverdeeld, een groep Frans en een groep Engels of Duits of Spaans. Ook in het secundair onderwijs zijn dan keuzes mogelijk als tweede taal. Scholen kunnen zich aanpassen aan de hedendaagse noden ter plaatse en in de wereld. Een rijke talenkennis in Vlaanderen lijkt me beter voor de toekomst dan uit traditie vasthouden aan het Frans, de taal van ons verleden.