Kitty Courbois is overleden

Actrice Kitty Courbois is op zaterdag 11 maart 2017 in Amsterdam overleden aan de gevolgen van een hersenbloeding. ‘Een eigenzinnige, bezielde vrouw die het toneel een onvergetelijke stempel meegaf. Een ensemblespeler pur sang die de kunst verstond om als geen ander moeiteloos tussen het theater, televisie, radio en film te balanceren. Een voorbeeld voor velen na haar. Een onvergetelijke ‘grande dame’ van het Nederlandse toneel.’, aldus Ivo van Hove.
Catharina Anna Petronella Antonia Courbois werd geboren op 13 juli 1937 in Nijmegen. In 1960 studeerde zij af aan de Toneelacademie Arnhem, waarna ze debuteerde bij de Nederlandse Comedie. In het eerst seizoen speelt ze in De getatoueerde roos van Tennessee Williams de rol van Rosa delle Rose, waarvoor ze wordt genomineerd voor de Colombina (1961). Elf jaar blijft ze bij de Nederlandse Comedie spelen. Daarnaast speelt ze in Vrijdag van, en geregisseerd door Hugo Claus.
Vanaf 1971 speelt Kitty Courbois bij diverse gezelschappen: het Amsterdams Toneel, Zuidelijk Toneel Globe en Baal waar ze in 1979 voor haar rol in Nekrassov de Colombina ontvangt. Tot 1987 werkt ze bij dit gezelschap.
Wanneer in 1987 Toneelgroep Amsterdam wordt opgericht, vraagt Gerardjan Rijnders haar om bij dit nieuwe gezelschap te komen werken. En tot op heden – sinds 2001 onder de vleugels van Ivo van Hove – was Courbois een van de vaste acteurs. Bij Toneelgroep Amsterdam speelde ze o.a. in Medea (1989), Mooi weer vandaag (1993), Richard III (1994), Klaagliederen (1994), Rijgdraad (1995), Angst en ellende in het rijk van Kok (1999), Oidipous (2001), Sonic Boom (2003), Zomertrilogie (2010), Phaedra (2010), Na de zondeval (2012) en Kings of war (2015).
Gedurende haar hele carrière wisselt Kitty Courbois theater met acteerwerk in film en TV-series af. Zo was ze o.a. te zien in Het ganstermeisje (1966), Een mens van goede wil (1974), Vrijdag (1980) van Hugo Claus, Paul Verhoevens Flesh + Blood (1985), Twee vorstinnen en een vorst (1981), Leedvermaak (1989), De zomer van ’45 (1991) en natuurlijk Op hoop van zegen (1986). In 1992 wijdde het Nederlands Film Festival een retrospectief aan haar.
Als kroon op haar vijftigjarige jubileum werd de naar haar vernoemde theaterprijs de ‘Courbois-parel’ in het leven geroepen om actrices te eren die gedurende hun jarenlange carrière zowel op de theaterplanken, als in de film- en televisiewereld een onuitwisbare indruk hebben gemaakt bij een breed publiek. In 2010 ontving Courbois het ereteken van verdienste van de stad Amsterdam als blijk van waardering voor haar werk en de monumentale bijdrage die ze aan de Amsterdamse theater- en Nederlandse film- en televisiewereld leverde.
Courbois wordt vaak genoemd als voorbeeld voor jonge actrices. Ook na de pensioengerechtigde leeftijd bleef Courbois acteren: ‘Het vak heeft mij heel veel gebracht, heel erg veel gezelligheid, hard werken, succes en mislukking. Film, theater en tv: met in het bijzonder drama. Ik ben het best in emoties opwekken, drama is mijn favoriet, vooral stil drama. Ik word gezien als een dramatisch type, maar ik vind mijzelf nogal vrolijk.’
Niet de hoofdrol maar de dragende rol was Kitty Courbois toevertrouwd als de dochter Christiane in de oerversie van het toneelstuk Vrijdag van Hugo Claus, geregisseerd door de auteur. In een productie van de Nederlandse Comedie vond de première plaats op 15 november 1969 in de stadsschouwburg van Amsterdam. Succes voor zowel de acteurs, regisseur als de auteur. De oerversie wordt nog steeds beschouwd als de meest zuivere, perfecte. De samenwerking tussen Kitty Courbois en Hugo Claus baarde een intieme verhouding van ruim anderhalf jaar.
Nadat de passie bekoeld was, bleef er een hechte vriendschap over die gedurende korte tijd bekoelde. De reden hiervoor was de roman Het Jaar van de Kreeft van Hugo Claus, die in 1972 verscheen. Het is een verslag van de verhouding, weliswaar onder andere namen, maar iedereen van de literaire grachtengordel wist meteen wie Pierre was en wie Toni. De heisa die er rond ontstond werd extra aangewakkerd door een uitgekiende reclamecampagne van de auteur. Die begon met een interview met Henk van der Meyden, de roddeljournalist par excellence van De Telegraaf.
In 2016 maakte Luk Perceval voor Toneelgroep Amsterdam een toneelvoorstelling van de roman. Pierre werd gespeeld door Gijs Scholten van Aschat en Toni door Maria Kraakman. Kitty Courbois hield zich ver van alle tamtam errond en de auteur was al overleden. De voorstelling kende veel succes en uitverkochte huizen. Ook in Gent, waar Claus, naast Amsterdam, zijn beste werk geschreven heeft.