Kloof in sociale zekerheid tussen Vlaanderen, Brussel en Wallonië stijgt

Elk jaar (zie artikels uit 2013, 2015, 2016, 2017)berkent het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds de uitgavenverschillen tussen Vlaanderen en Wallonië op basis van de gegevens van de Landsbond van de Neutrale Ziekenfondsen. Dat is een steekproef van 4,81 % van de hele bevolking of zo’n half miljoen inwoners.

Uitgavenkloof stijgt

De verschillen in uitgaven per hoofd tussen Vlaanderen en Wallonië voor de sociale zekerheid zit de laatste tijd opnieuw in de lift. In 2014 was het verschil tussen de gemiddelde ziektekosten in de gemeenschappen 113,46 euro. Dat steeg tot €136,07 per persoon in 2015. In 2016 was het verschil tussen de gemiddelde ziektekosten voor een Vlaming en een Waal gedaald tot €84,26 per persoon. Maar in 2017 steeg het verschil opnieuw naar 103,19 euro. In 2018 was het verschil tussen de gemiddelde ziektekosten voor een Vlaming (€2.268,38) en een Waal (€2.382,76) 114,39 euro per persoon, opnieuw een stijging. In Wallonië werd er in 2018 per hoofd 5,04 % meer uitgegeven aan gezondheidszorg. In 2017 was dat nog 4,66%.

Inkomstenkloof

Naast een stijgende kloof in de uitgaven is er ook een kloof bij de inkomsten. Op basis van de bijdragen voor de volledige sociale zekerheid in 2017 (laatste bekende jaar) stelt het VNZ vast dat een Vlaamse titularis binnen de Neutrale landsbond jaarlijks 9.226 euro aan de sociale zekerheid bijdraagt via de werknemers- en werkgeversbijdrage, tegenover een Franstalige ‘slechts’ 7.041 euro. Een verschil tussen noord en zuid van 2.185 euro. Dat verschil is even groot als in 2016.

Een Vlaming betaalt met andere woorden gemiddeld 31 % meer bijdragen dan een Franstalige landgenoot.

Voorkeurregeling

Een andere indicator is de voorkeursregeling of verhoogde tegemoetkoming. Daar stelt het VNZ grote verschillen tussen de landsdelen vast. De voorkeurregeling geeft recht op een betere terugbetaling van geneesmiddelen en geneeskundige verzorging (consultaties, bezoeken, hospitalisaties, verpleegkundige verstrekkingen,…). Om de voorkeurregeling (of het recht op de verhoogde tegemoetkoming) te genieten, moet je aan één van de volgende criteria voldoen (we nemen het ‘ambtenarees’ over als stijlfiguur) : gepensioneerd, invalide, weduwnaar/weduwe, agent der Openbare Dienst in disponibiliteit, langdurige gecontroleerde werkloze, militair wegens gezondheidsredenen uit het ambt ontheven voor minstens 1 jaar, personen met een erkenning van gehandicapte door het RIZIV of door DGPH of gerechtigde binnen een één-ouder gezin.

Het V&NZ bestudeerde hiervoor de cijfers van alle ziekenfondsen. Zo zien we dat in Brussel ruim 32% van de bevolking de voorkeurregeling heeft, dat is één op drie Brusselaars.

Als we diezelfde cijfers bekijken voor Wallonië dan ‘geniet’ meer dan 21% van de bevolking van het recht op verhoogde tegemoetkoming. Van de meer dan 2 miljoen rechthebbenden op een voorkeurregeling in België is meer dan de helft Waal of Brusselaar. In Wallonië en Brussel samen heeft bijna een kwart van de inwoners recht op een verhoogde tegemoetkoming. In Vlaanderen is dat 15,43%, minder dan de helft van in Brussel. Die cijfers doen vragen rijzen naar de oorzaken van die verschillen. Het ziekenfonds merkt op ‘Dit alles kan maar gefinancierd worden dankzij de enorme solidariteit vanuit Vlaanderen met Wallonië en Brussel.’

Uitkeringsdagen

Het VNZ bekeek ook het verschil in aantal uitkeringsdagen. Waar dat tussen Vlaanderen en Wallonië tien jaren geleden nog 2,5 dagen bedroeg, is dit intussen opgelopen tot 6,1 dagen méér uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid of invaliditeit per titularis of 27,9 % méér.

Volgens het Vlaams Neutraal Ziekenfonds is dit ‘een reden om te pleiten voor meer responsabilisering en voor de volledige communautarisering van de ziekte- én invaliditeitsverzekering.’

Aanbevelingen

Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds stuurt met de cijfers in deze verkiezingstijd ook enkel aanbevelingen mee voor de gezondheidspolitiek. Het VNZ vraag de volledige communautarisering van de ziekte- en invaliditeitsverzekering , geen privatisering van de sociale zekerheid en een beter Vlaams gezondheidsbeleid.

Het VNZ sluit zich aan bij de analyse die over de bevoegdheidsversnippering in de gezondheidszorg. Er is nood aan homogene verantwoordelijkheden en een doeltreffend en transparant beleid. Het ziekenfonds vindt het ook ongehoord dat er tijdens de laatste beleidsperiode geen werk is gemaakt van de communautarisering van de ziekteverzekering. Het laakt ook dat de Federale minister van Volksgezondheid alweer voor de Franstaligen door de knieën ging in de discussie over het aantal Franstalige artsen dat mag afstuderen.

Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds wil ook geen privatisering van de sociale zekerheid. ‘De zorg voor de minder begunstigden moet een taak blijven van de overheid. Alleen in dit geval kan de toegankelijkheid tot kwaliteitsvolle medische zorg, de solidariteit tussen jong en oud, gezonde burgers en zieken en de betaalbaarheid van medische kosten gehandhaafd blijven.’

Een beter Vlaams gezondheidsbeleid

Vlaanderen heeft geen reden om achterover te leunen volgens het VNZ. In het licht van de demografische evolutie en de technische vooruitgang in de geneeskunde vragen ze voldoende middelen voor de ziekteverzekering (minimum 2 % groeinorm). De overheid moet meer inzetten op preventieve gezondheidszorg (vaccinatie, rookstop, borstkanker- en darmkankerscreening, tandpreventie, e.a.). De huisarts moet centraal blijven en dat mag voor het VNZ ook financieel gestimuleerd worden. (bv. volledige terugbetaling remgeld huisarts bij doorverwijzing naar specialist).

Volgens het VNZ heeft de Vlaamse regering nog veel werk in de Vlaamse gezondheidszorg. De verhoging van de zorgbudgetten kan ze halen in de afbouw van de transfers in de sociale zekerheid, de verdere digitalisering van de sector en een zware aanpak van fraude door instellingen, verstrekkers en individuen.