Land Invest en Apache: nieuwe poging tot censuur

Het is weer zover, de collega’s van Apache  mogen het nog eens gaan uitleggen voor de rechtbank. En ook deze keer is het journalistieke werk over Land Invest de aanleiding. Na juridische klachten van Joeri Dillen (N-VA) en Land Invest Group (klacht ongegrond) en Erik Van der Paal (u weet wel, van dat filmpje van ’t Fornuis, die klacht loopt nog) is het nu aan de beurt aan Ogeo Fund, het Luikse pensioenfonds dat tot vorig jaar voor de helft eigenaar was van Land Invest.

Politieke verwevenheid

Apache en het Waalse weekblad Le Vif/Express brachten de voorbije maanden verschillende artikels uit over de rol die Ogeo speelde in de Land Invest-saga. De sterke man van Ogeo was tot voor kort Stéphane Moreau, voormalig PS’er en spilfiguur in de Publifin-affaire. Die affaire kostte Moreau uiteindelijk het burgemeesterschap van Ans en het lidmaatschap van de PS, maar hij kon aanblijven als CEO van Nethys.

Onderzoeksjournalisten Tom Cochez en David Leloup beten zich vast in het Land Invest-dossier en brachten heel wat pijnlijke details boven. Wat te denken van de 906,000 euro die Land Invest Group betaalde aan een goede vriendin van Stéphane Moreau tussen 2014 en 2017, blijkbaar in hoofdzaak voor een wekelijkse vergadering van twee uur? Of de 700,000 euro die Land Invest Group spendeerde aan restaurantkosten op vier jaar tijd, gefinancierd door het pensioengeld van Waalse ambtenaren? Het zijn pertinente vragen, die duidelijke antwoorden vereisen.

Gezien de vroegere bevoorrechte positie die Land Invest Group leek te genieten in Antwerpen, verdient ook de Vlaamse kiezer — en in de eerste plaats de Antwerpse — antwoorden op deze vragen.

Raad van Europa

We zijn op Doorbraak  niet altijd even grote fan van de Raad van Europa, maar het mag ook gezegd worden als het goed is. Op 11 maart 2019 stuurde de Raad een waarschuwing aan België, op vraag van de Europese Federatie van Journalisten (EFJ), om bezorgdheid te uiten over het veelvoud aan klachten uit de omgeving van Stéphane Moreau tegen Tom Cochez en David Leloup.

David Leloup kreeg in 2018 alleen al vijf juridische klachten aangesmeerd, en vier klachten bij de CDJ, de Franstalige tegenhanger van de Raad voor Journalistiek. Die klachten kwamen van Alain Mathot, federaal parlementslid voor de PS; van Nethys, waar Moreau bestuurder was; en van Ogeo, ook weer met Moreau als bestuurder. Zowel Moreau als Mathot waren trouwens aanwezig in ’t Fornuis voor de verjaardag van Erik Van der Paal. Tom Cochez had tegen zich tot vandaag geen juridische klachten lopen, maar werd er wel mee bedreigd en heeft ook twee ethische klachten aan zijn broek.

En als klap op de vuurpijl: Nethys en Moreau eisen van de EFJ dat ze alle referenties aan hen verwijderen uit de waarschuwing die de Raad van Europa stuurde.

Patroon van intimidatie

Voor een journalist — en voor de media in het algemeen — is integriteit het hoogste goed. Zonder integriteit hebben we ook geen geloofwaardigheid. Het is dan ook goed dat journalisten verantwoordelijk gehouden voor feitelijke onjuistheden, en al zeker voor kwaadwillig rapporteren. Maar in dit dossier gaat het niet om een enkele klacht of om feitelijke onjuistheden, maar om een patroon van juridische klachten, dreigen met klachten, en klachten bij beroepsorganisaties.

Dat dergelijke klachten voortdurend verworpen worden in dit dossier, doet daarbij niet ter zake. Het gaat puur om judiciële pesterijen, een strategie die we vooral associëren met mensenrechtenactivisten in niet-democratische regimes. Ook de adembenemend hoge bedragen die worden geëist — maar liefst 500,000 euro dit keer — vormen deel van dit patroon. Ook al zijn veroordelingen onwaarschijnlijk, de klachten veroorzaken zware emotionele en financiële druk — advocaten werken zelden gratis — op journalisten en redacties. En daar is het uiteindelijk om te doen: het bereiken van een chilling effect.

Ghelamco

Voor wie het niet meer weet, ook bij Doorbraak  hebben we ervaring met dit soort praktijken. In het najaar 2017 staat Doorbraak op het punt het boek van Ignace Vandewalle over de Ghelamco-arena in Gent te publiceren, wanneer er op een vrijdagnamiddag een dagvaarding in de bus valt. Ghelamco eiste een dwangsom van 500 euro per verkocht boek, zonder het boek ooit gelezen te hebben, zich enkel baserend op de titel. Het kort geding vond de maandagochtend erop plaats.

Ook daar zien we hetzelfde patroon. Een disproportionele schadevergoeding voor een klacht zonder — ons inziens — enige grond. Uitgever en Doorbraak-redacteur Karl Drabbe sprak toen al over regelrechte censuur. Doorbraak  heeft toen uiteindelijk moeten plooien: een proces, dat we welhaast zeker gewonnen hadden, had ons toch failliet doen gaan, en dan had u nu dit stuk niet op deze site kunnen lezen. Dat doet ons nog steeds pijn.

De kwestsbare nieuwe journalistiek

Bij Doorbraak  zijn we er van overtuigd dat nieuwe mediaplatformen als het onze, maar ook dat van de collega’s van Apache, de toekomst zijn van de media in Vlaanderen, België en Europa. Voor wie daar nog van overtuigd moet worden, lees even Johan Sanctorums nieuwe boek Na het journaal volgt het nieuws.

Maar onze platformen staan nog in de kinderschoenen. We hebben niet de bescherming van een groot mediaconcern achter ons. En al helemaal geen miljardairs als Jeff Bezos. Maar we hebben wel onze integriteit en onze solidariteit. Ook al hebben Doorbraak  en Apache  een heel ander DNA, we geloven allemaal dat journalisten vrij moeten kunnen werken. Vrij van intimidatie, van welke kant ook. Vrij van laster. Vrij van pesterijen. Aan intimidatie van de pers — eender welke pers — moet een einde komen

Als redactie spreken we dan ook onze steun en sympathie uit voor de collega’s van Apache.