Na anderhalf jaar in deze pandemie, lijkt China momenteel het laatste land dat nog stand houdt met zijn zero-covid beleid. Tot voort kort slaagden tal van andere Zuid-Oost-Aziatische landen er evenzeer in corona zo goed als uit te roeien, net als Australië en Nieuw-Zeeland. Deze lente kwam daar echter verandering in door de meer besmettelijke delta-variant. Eén voor één vielen deze landen plots ten prooi aan hun hoogste besmettingscijfers tot nu toe.

Daar waar het virus in Thailand in maart nog zo goed als uitgeroeid leek, zat men in augustus plots aan meer dan 20 000 gevallen per dag. Idem voor Vietnam waar corona in maart zo goed als verdwenen leek maar nu elke dag meer dan 10 000 gevallen heeft en er niet lijkt in te slagen dat aantal terug te dringen. Ook het noordelijke buurland Mongolië ging van een paar tiental gevallen per dag in januari naar de grootste uitbraak tot nu toe, met meer dan 1000 gevallen per miljoen inwoners per dag, meer dan 5 keer zoveel als in België vandaag. Enkel China houdt op dit moment nog stand. Hoe precies?

Doortastend autoritair

Ten eerste is er het hermetisch afsluiten van de grenzen dat tot in de puntjes werd geperfectioneerd, zoals ik het vorige stuk beschreef. Niettemin is het zelfs voor China onmogelijk om het besmettingsgevaar volledig uit te sluiten. Eén kleine (menselijke) fout kan voldoende zijn om met een nieuwe uitbraak geconfronteerd te worden. Zo gebeurde in juli in Nanjing toen het virus via een aantal luchthavenarbeiders toch opnieuw verspreid raakte over tal van Chinese provincies. Toch kon China ook die nieuwe uitbraak weer volledig uitroeien door een combinatie van zeer verregaande contactopsporing, individuele quarantaine van iedereen die mogelijk besmet werd, massaal testen en zelfs lokale lockdowns wanneer nodig.

De verregaande contactopsporing kon ik vorige week aan den lijve ondervinden. Na de quarantaineperiode van 2 weken (in sommige steden zelfs 3 weken) moet elke binnenkomende reiziger, Chinees of buitenlands, zich nog 2 keer laten testen op dag 17 en 21. Er zijn immers ook een aantal (zeer zeldzame) gevallen bekend van mensen die na 2 weken quarantaine steevast negatief testen, maar op een later tijdstip toch nog positief testen. Zo gebeurde op woensdag 1 september in het centrale Jing´an district van Shanghai bij een test in het Huashan ziekenhuis. Door een onfortuinlijke speling van het lot bevond ik mij die dag helaas in dezelfde rij als de positief geteste reiziger.

Eenzame opsluiting

De dag erop werd ik meteen gecontacteerd en net als honderden anderen, mogelijk zelfs duizenden, verzocht een nieuwe test te doen. Om 23h00 ´s avonds kreeg ik bezoek van een koppeltje vriendelijke hazmat-Chinezen die hun testplicht kwamen vervullen. Ik kreeg geen bijkomende quarantaineverplichtingen opgelegd maar werd wel verzocht voorlopig thuis te blijven. Gelukkig testte ik opnieuw negatief, net als alle anderen die die dag in de buurt waren geweest van de betrokken persoon, die dus duidelijk geen superverspreider bleek te zijn.

Een paar maand geleden had een Nederlandse collega van me minder geluk. In Beijing was zij één van het dertigtal passagiers van een taxichauffeur die besmet bleek te zijn. Elk van deze passagiers werd meteen opgespoord, wat in China vrij simpel is omdat iedereen altijd digitaal een didi (equivalent van Uber) bestelt. Mijn collega moest net als alle andere passagiers verplicht twee weken in thuisquarantaine, ondanks negatieve testresultaten. Een waterdichte quarantaine, met een elektronisch slot op de deur zodat even een luchtje scheppen geen optie was. Eten werd aan de deur bezorgd.

Maskerplicht aangehouden

De verregaande contactopsporing wordt mee mogelijk gemaakt door het gebruik van de zogenaamde jiankangma of ‘gezondheidscode’ die op tal van plaatsen verplicht moet getoond worden bij het betreden van een gebouw. Op die manier kan men bij een eventuele besmetting meteen iedereen opsporen die op een bepaalde dag op die plaats geweest is. Wanneer nodig worden ook soms volledige steden getest, zoals in augustus nog gebeurde in Wuhan (11 miljoen inwoners) en Nanjing (9 miljoen inwoners), tot wel 3 keer.

Tot slot blijven ook in China heel basale maatregelen van kracht. Op de metro en trein blijft het gebruik van mondmaskers verplicht, net als in shopping centers. Dit soort maatregelen lijkt vandaag eigenlijk overbodig, maar zodra er terug één geïmporteerd geval door de mazen van het net zou glippen, zorgen ze er wel voor dat de verspreiding toch veel minder snel kan gaan en men alsnog via contactopsporing elke besmette persoon kan isoleren. Ook op straat blijven veel Chinezen een mondmasker dragen, uit voorzorg en bescherming voor zichzelf.

Vechten tegen de bierkaai

De grote vraag is natuurlijk of dit ook echt houdbaar zal blijven, zeker nu ook de buurlanden de controle over corona kwijt zijn. Momenteel worden er elke dag zo´n 20-40 importgevallen gedetecteerd. Door de uitbraken in de buurlanden zal de grenscontrole over land verder opgevoerd moeten worden en raakt China de facto ook steeds verder geïsoleerd. De trend van ‘ontkoppeling’ tussen China en het Westen lijkt hiermee op minder dan 2 jaar tijd door corona in een nieuwe stroomversnelling gekomen te zijn. Op vandaag kent China echter nul aanmoediging om het eigen succesvolle zero-covid-beleid los te laten. De eerste prioriteit blijft sowieso de interne, sociale stabiliteit. De dreiging van een onvoorspelbaar virus met overlopende ziekenhuizen is daarbij veel gevaarlijker dan de gevolgen van een eventuele economische groeivertraging als gevolg van dat isolement.

Vorig weekend glipte er opnieuw een geval door de mazen van het net. Een man was teruggereisd uit Singapore naar de provincie Fujian. Tijdens zijn 2 weken hotelquarantaine én extra week op een andere locatie testte de man 9 maal negatief, maar pas daarna bleek hij toch positief te zijn. Een incubatieperiode van meer dan 21 dagen is echter hoogst uitzonderlijk, wat ook meer twijfel doet ontstaan of de infectie wel in Singapore is gebeurd.

Een nieuwe lokale uitbraak

Intussen worden in verschillende grootsteden in de provincie Fujian (39 miljoen inwoners) elke dag opnieuw tientallen nieuwe gevallen vastgesteld. Het gebruikelijke recept wordt toegepast: alle transport naar de getroffen gebieden wordt geannuleerd, massatesting wordt binnen de week uitgevoerd, niemand mag het gebied verlaten en het sociale leven (scholen, cafés, fitnesszalen, cinemas) wordt per direct stilgelegd. Wie toch nog de provincie Fujian heeft kunnen verlaten, wordt op de plaats van bestemming getest bij aankomst. Volgend weekend is er een verlengd vakantieweekend in China. Toeristische trekpleisters als Xiamen zullen het daarbij zonder toeristen moeten doen.

Dankzij de snelle reactie en de draconische maatregelen is de kans groot dat China ook deze lokale uitbraak opnieuw klein zal krijgen. Maar het is evenzeer duidelijk dat de deltavariant de kosten van deze aanpak zwaar heeft opgedreven. Nu alle buurlanden van China hun zero-covid-beleid hebben losgelaten, is de kans op nieuwe besmettingen in China ook verder toegenomen. Intussen is wel 75,8% van de bevolking minstens deels gevaccineerd, net iets minder dan de 78,7% in Singapore. Het lijkt echter weinig waarschijnlijk dat China zijn zero-covid-beleid zal durven loslaten voor de Olympische Winterspelen van februari 2022. Het wordt ook in China opnieuw een spannende winter.