Lock him up? Lock her up?

Op 25 maart 2019 schreef David Neyskens op deze site dat nu eindelijk de heksenjacht op Trump gedaan is. Er is geen bewijs gevonden van een samenzwering tussen de Trump-campagne en Rusland om de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden. Dat klopt. Er zou ook geen sprake zijn van belemmering van de rechtsgang (obstruction of justice). Dat klopt misschien.

Wat besloot Mueller?

Dat weten we dus niet. Of ten minste, niet rechtstreeks. Het enige waar we momenteel over beschikken is de voorlopige samenvatting die geschreven werd door Trumps Minister van Justitie, Bill Barr (hier te vinden). Het volledige rapport is tot nader order niet publiek.

Wat staat er dan juist in die brief? Mueller besloot — en Barr lijkt te aanvaarden — dat Rusland wel degelijk geprobeerd heeft de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden, op twee manieren. Ten eerste door een desinformatiecampagne (fake news, weet u wel) door het Internet Research Agency, een Russische organisatie.

De tweede manier waarop Rusland de verkiezingen wilde beïnvloeden, was door de befaamde hacks  van de Democratic National Committee-servers en de Clinton-campagne (de Podesta-hack). In beide gevallen leidde het onderzoek van Mueller tot aanklachten tegen Russische burgers, militairen en organisaties.

In geen van beide gevallen vond Mueller — volgens Barrs brief dus — bewijs dat leden van Trumps campagne betrokken waren bij de beïnvloeding (in Barrs woorden: ‘[…] the Special Counsel did not find that the Trump campaign, or anyone associated with it, conspired or coordinated with the Russian government in these efforts, despite multiple offers from Russian-affiliated individuals to assist the Trump campaign’, mijn nadruk)

Dood en begraven?

De idee dat er enige samenwerking was tussen de Trump-campagne en Rusland mag dus gerust dood en begraven genoemd worden. Er was geen coördinatie, en geen samenzwering, ondanks pogingen van Rusland om een samenwerking op te zetten. Er was dus ook geen ‘collusie’, een term die trouwens juridisch betekenisloos is.

Wat dan met de belemmering van de rechtsgang? Hier is Mueller, volgens Barrs brief, veel voorzichtiger in zijn conclusies. Hij weigert er namelijk te trekken.

The Special Counsel therefore did not draw a conclusion — one way or the other — as to whether the examined conduct constituted obstruction. […] The Special Counsel states that ‘while this report does not conclude that the President committed a crime, it also does not exonerate him’.

De Speciale Onderzoeker trekt dus geen conclusie — in eender welke richting — over de vraag of het onderzochte gedrag belemmering van de rechtsgang is. […] De Speciale Onderzoeker stelt dat ‘hoewel dit rapport niet concludeert dat de President een misdaad beging, pleit het hem ook niet vrij’. (mijn vertaling)

Altijd fijn wanneer je met een conclusie alle kanten uit kan. Het rapport van Mueller laat de beslissing aan de Minister van Justitie — of eventueel aan het Congres — of de daden van de President belemmering van de rechtsgang vormen. Minister Barr en Onderminister Rosenstein — die het Mueller-onderzoek superviseerde — besluiten dat er voor belemmering niet voldoende bewijs is.

Betwistbare conclusie

De juridische redenering die zij hiervoor volgen is dat er geen bewijs is voor een ‘onderliggende misdaad’ die verhuld moest worden, en er dus ook geen sprake van belemmering kan zijn. Dat is betwistbaar — en zal ongetwijfeld in de volgende weken uitgebreid betwist worden. Om maar één celebrity-voorbeeld te geven: Martha Stewart werd veroordeeld voor belemmering, maar niet voor de onderliggende misdaad waarvan ze beschuldigd werd (beursfraude).

Barr verwijst ook naar het ‘publieke’ karakter van de daden die tot de beschuldiging van belemmering leidden. Het zeer publieke ontslag van FBI-Directeur Comey bijvoorbeeld, waarvan Trump publiek toegaf dat het Rusland-onderzoek zijn beslissing beïnvloedde. Maar enkel omdat iemand incompetent is in het uitvoeren van belemmering, wil niet zeggen dat er geen belemmering was.

Het beste zou zijn dat het volledige rapport nu wordt vrijgegeven. David Neyskens argumenteert — terecht — dat het ongebruikelijk is om een onderzoek te publiceren als er geen aanklacht volgt. Dat klopt, maar gezien het belang voor het vertrouwen in de instellingen en democratie in de VS, zou de Minister van Justitie — of misschien Trump zelf — kunnen besluiten hierop een uitzondering te maken. Voor Trump zou dat ook de politiek verstandige beslissing zijn: zo maait hij het gras voor de voeten van zijn critici weg. Tenzij er natuurlijk toch iets in zou staan dat we niet mogen weten?

Maar het wordt tijd om dit achter ons te laten.

Gedaan met juridische problemen?

Trump is nog niet verlost van zijn juridische kopzorgen. Het onderzoek naar frauduleus gebruik van campagnegeld om zijn minnares Stormy Daniels te betalen loopt nog steeds. Er blijven ook op staatsniveau onderzoeken lopen naar naar corruptie in het inauguratiecomité, campagnefraude met een zogeheten Super-PAC, de Trump Foundation, het profiteren van buitenlandse overheden (de zogeheten Emoluments Clause  uit de Amerikaanse Grondwet) en een proces wegens laster, aangespannen door Summer Zervos, een voormalige kandidaat in The Apprentice.

Het leidt echter geen twijfel dat Trumps grootste juridische probleem hiermee van de baan is. De andere zaken kunnen ongetwijfeld leiden tot ongemakkelijke momenten, maar tasten de juridische legitimiteit van zijn presidentschap niet aan. We kunnen er nu ook van uitgaan dat er geen poging tot afzetting zal komen door het Huis van Afgevaardigden. Dat was trouwens gedoemd om te stranden in de Senaat.

Time to move on

Democraten en NeverTrump-Republikeinen, en ook de media, hebben de grote fout gemaakt al hun vertrouwen te stellen in het Mueller-onderzoek om Trump te delegitimeren. Als Mueller inderdaad een samenzwering had ontdekt, zou dat terecht geweest zijn. Maar de aanwijzingen dat er van een criminele samenzwering sprake zou zijn, waren altijd maar dunnetjes.

Het trauma van de Trump-Clinton verkiezing was groot. Progressieven — en ook veel conservatieven —  konden het niet geloven en verkroppen. Zo’n boerse man, een xenofoob met autoritaire trekjes, een man beschuldigd van seksuele aanranding, wordt toch verkozen — zij het met een minderheid van de stemmen, met dank aan het bizarre Amerikaanse kiescollege — tot President van de Verenigde Staten. Het was een echte throwback Tuesday, recht naar de jaren vijftig.

Maar liever dan de hand in eigen boezem te steken, investeerde men alle energie in het juridiseren van de nederlaag. In plaats van te ijveren voor een grondwetswijziging die het kiescollege hervormt, ijverde men voor het vrijgeven van Trumps belastingsaangifte. In plaats van te analyseren waarom een xenofoob in 2016 zo veel succes kan hebben, trekt men zich terug in de eigen bubbel.

Juridiseren van het debat

Het lijkt wel eigen aan de moderne politiek om het debat te juridiseren. Ik beeld me nu veel knikkende conservatieven in, maar ook de Republikeinen hebben boter op het hoofd. Lock her up  kwam niet van progressieven. Trump dreigde Clinton, Comey en andere tegenstanders juridisch te vervolgen. Het nonsensicale Benghazi-onderzoek? Republikeinen. Het Lewinsky-spektakel? Republikeinen.

Ook nu roepen een aantal Republikeinen op om Democraten te onderzoeken en ineens ook maar op te sluiten.

En om af te sluiten, de woordvoerder van het Witte Huis die oproept om degenen die betrokken waren bij het onderzoek de doodstraf te geven:

Noot van de auteur: in de commentaarsectie werd er op gewezen dat Sarah Sanders Huckabee de Democraten niet van verraad beschuldigt, maar beweert dat Democraten de President van verraad beschuldigden. Zowel in dit interview als haar interview met CNN gebruikt ze bovenstaande woorden, die inderdaad ambigu zijn en op beide manieren geïnterpreteerd kunnen worden. Aangezien Trump tijdens zijn persconferentie met Benjamin Netanyahu zijn opposanten beschuldigt van verraad (‘people who have done some very bad things, I would say treasonous things against our country’) sta ik achter mijn originele interpretatie, maar deze update geeft beide standpunten weer.

Natuurlijk moeten strafbare daden onderzocht en eventueel bestraft worden, maar we glijden af naar een situatie waar het justitie-apparaat wordt ingezet om politieke tegenstanders te delegitimeren en af te straffen. Dergelijk spekatel is nefast voor het publieke en politieke debat, eender welke kant het wapen inzet. Maar vooral: het is nefast voor het vertrouwen in de rechtstaat en de onafhankelijkheid van justitie.

En zoals we allemaal weten, als het vertrouwen in de neutrale instellingen verdwijnt, dan verdwijnt de cohesie van de samenleving. Dan trekken we ons allemaal terug in onze eigen bubbel, geloven we in ‘alternatieve feiten’ als ze onze overtuiging maar sterken, woekeren samenzweringstheorieën.