Maatregelen tegen het hysterievirus

Noot van de auteur: ‘Ik heb de indruk dat men dit leest als een relativering van het virus en als een protest tegen de strenge maatregelen. Dat is het niet. Het is een aanklacht tegen hypocriet gedrag. Ik wil mijn verantwoordelijkheid in deze crisis opnemen. Maar blijven we even voorzichtig na de Corona-periode? ‘

We noteren vrijdag de 13de. Kan het symbolischer? Lange rijen paniekerige burgers aan de inkomdeuren van de supermarkten, wachtend totdat de deuren openen om zich te spoeden naar levensmiddelen met een lange houdbaarheidsdatum en praktische producten zoals toiletpapier, zakdoeken en handzeep. Hier en daar wat geduw, getrek en gegrabbel om toch maar die overlevingskit te kunnen bemachtigen. Ontsmettingsgel is nergens nog te vinden.

Het is de ochtend na de laatavond-aankondiging van zeer strenge maatregelen om SARS-CoV-2, beter gekend als het coronavirus, te neutraliseren. De verspreiding moet kost wat kost tegengegaan worden en dat kan alleen door menselijke contacten tot een absoluut minimum te herleiden. Scholen, winkels, horeca, recreatieplaatsen, enzovoort moeten de deuren sluiten voor onbepaalde tijd. Bezoek aan zorginstellingen is uit den boze. Begroetingen gebeuren vanop afstand. Thuiswerken voor iedereen die dat kan. Enkel de voedingswinkels en apotheken blijven volledig toegankelijk. Wie toch nog durft buiten te komen wast zijn handen en ontsmet ze tot onder de vingernagels.

Krachtdadig optreden

Het moet gezegd, na veel getreuzel, onduidelijke communicatie, geruzie en relativering hebben de overheden zich verenigd achter eenzelfde duidelijke visie in de strijd tegen het oprukkende virus. Experten pleitten al meerdere dagen voor de invoering van strengere en eenduidige maatregelen over het hele land. Onder druk van deze stemmen, maar ook van vele kritiek op sociale media, mainstream media en bij oppositie én partijgenoten bekeerden de overheden zich tot forse daadkracht.

De samenleving wordt enkele weken op non actief gezet, of toch op een minimale graad van activiteit. Zulke extreme noodmaatregelen zijn nog nooit getroffen in België, zelfs niet tijdens de destijds fel onderschatte Spaanse griep die woedde aan het einde van de Eerste Wereldoorlog.

Perspectief

Het SARS-CoV-2-virus zorgt klaarblijkelijk voor een erg gevaarlijke pandemie die ons allen tot extreme voorzichtigheid noopt. Alles wat een samenleving draaiende houdt is voor onbepaalde tijd ondergeschikt aan de bestrijding ervan, zelfs de economie. Wat staat er op het spel? Mensenlevens! Maar hoeveel, dat is natuurlijk de hamvraag.

Elk jaar sterven in België gemiddeld 600 mensen als gevolg van een verkeersongeval. Dat zijn er op het moment dat ik dit schrijf 597 meer dan het aantal Belgische coronadoden. 75% van deze slachtoffers is jonger dan 60, zo’n 23% jonger dan 30 en ongeveer 5% jonger dan 10. Dit jaarlijkse risicofeit zorgt anderzijds tot weinig paniek en dus ook tot weinig politieke actie. Weinig tot geen coronahelden die ons elk uur op onze verantwoordelijkheid wijzen wanneer we ons in het verkeer begeven.

Fijn stof is ook zo’n jaarlijkse seriemoordenaar die niet achter slot en grendel komt te zitten. Jaarlijks eisen deze luchtpartikels 130 mensenlevens in ons land. In Europa 800.000 en wereldwijd maar liefst 9.000.000! Dan spreken we nog niet over het aantal levensjaren die gemiddeld worden vernietigd door fijnstof. Schoorvoetend worden hier en daar wat maatregelen getroffen, maar om één of andere reden fulmineren de meeste burgers bij elke introductie van een nieuwe maatregel omdat deze een praktische of financiële impact heeft. Vreemd, want ook die dienen om hun ouders, grootouders en kinderen te beschermen.

Het is geen gewone griep!

Dat klopt wanneer we alle analyses van dit virus op een rijtje zetten. Het jaarlijkse griepvirus of influenza is om te beginnen al medisch ontleed waardoor een vaccin kon worden ontwikkeld. Alleen dat feit betekent al een wereld van verschil. Daarenboven is de griep met een sterftegraad van 0,1% veel minder dodelijk dan Covid-19, dat op dit ogenblijk een sterftepercentage lijkt te hebben van zo’n 3%.

Dat is dus een factor 30 risicovoller, maar is daarmee alles gezegd? Het sterftepercentage is een leuk weetje, maar het enige wat van belang is, is natuurlijk hoeveel mensen er nu juist sterven als gevolg van een welbepaalde oorzaak. In België zijn er ondertussen 3 coronaslachtoffers. Dit zal hoogst waarschijnlijk nog fel oplopen, daar we enerzijds aan het begin van de pandemie staan en er anderzijds nog veel besmettingen niet geregistreerd werden.

Afhankelijk van hoe krachtig het jaarlijkse griepvirus is, raken in België gemiddeld tussen de 450.000 en 1.100.000 mensen besmet waarvan 0,1% overlijdt, dus 450 à 1.100. Wereldwijd sterven jaarlijks gemiddeld 375.000 mensen aan de gevolgen van het griepvirus. Op het eerste zicht, hoewel het daarvoor nog wat vroeg zal zijn, is het ‘gewone’ griepvirus vele malen besmettelijker waardoor het zelfs met de lage sterftegraad een veel hogere absolute dodentol eist.

La bella Italia

In Italië waar het coronavirus het lelijkste huishoudt en waar de voorzorgsmaatregelen erg laat getroffen werden zijn momenteel 18.000 geregistreerde besmettingen en bijna 1.300 overlijdens te betreuren. Uit een studie, uitgevoerd door International Journal of Infectious Diseases, blijkt dat Italië tijdens de jaren 2013 tot en met 2016 maar liefst 68.000 overlijdens telde die gelinkt zijn aan influenza. Dat is een heel pak hoger dan het wereldwijde gemiddelde en komt voornamelijk door de erg hoge gemiddelde leeftijd en een lagere vaccinatiegraad van ongeveer 50%.

In België noch in Italië, waar de influenza-sterfteratio ontzettend hoog is, konden we de voorbije jaren symptomen van ongerustheid ontwaren bij de burgers, politici of wetenschappers. Geen griepalarmisten die het massaal onverantwoordelijk verspreidingsgedrag veroordelen. Hoeveel influenzaslachtoffers zouden de coronahelden van vandaag zélf al op hun geweten hebben? Ik hoor ze zo nog opscheppen dat ze zelfs met de griep niet thuisblijven van het werk. Uitspraken die nog niet zo lang geleden redelijk wat applaus oogstten.

Massahysterie

En zo komen we tot de psychologische conclusie van deze acute gezondheidscrisis: paniek. Op zich niet onlogisch op een moment dat de bevolking geconfronteerd wordt met een onbekend virus dat zich sowieso verspreidt en dat 3 op 100 mensen doodt. Ook al zijn de meeste leeftijdsgroepen vrij veilig, niemand wenst zijn of haar ouder of grootouder te zien lijden of te verliezen door dit virus.

Maar omdat het zo onbekend is en vooral omdat we al lang niet meer stilstaan bij andere massale doodsoorzaken, laat staan de statistieken ervan, reageren we angstig en erg defensief op dit ene onbekende risico. Ook al zien we na verloop van enige tijd dat sommige cijfers doen uitschijnen dat het risico op overlijden kleiner is dan bij andere gebeurtenissen, toch dwingt de angst ons tot disproportionele acties. Niet dat de gevolgen van de maatregelen per definitie disproportioneel zijn tegenover de gevolgen van het virus zelf, want dat valt nog af te wachten. Neen, de maatregelen zijn niet in verhouding tot de maatregelen die (niet) getroffen worden in het kader van andere levensbedreigende fenomenen.

Dood is dood

Waaraan een dierbare sterft doet er niet toe. Een coronadode is niet meer of minder te betreuren dan een verkeersdode. De rouw is even intens en pijnlijk. Dus laat het duidelijk zijn: ik pleit niet voor minder strikte maatregelen tegen het coronavirus. Zeker niet omdat nog onbekend is wat het virus zou veroorzaken in geval veel soepelere maatregelen zouden gelden. Het enige waaraan ik mij stoor, is de hypocrisie die een massahysterie met zich meebrengt. Eens kijken hoe verantwoordelijk we met ons allen zullen zijn in het post-corona tijdperk?

Ik groet u vanop afstand, proper gewassen en gedesinfecteerd.