Michel II: twistpunten en gevolgen van een minderheidsregering

Met het ontslag van de N-VA-ministers en -staatssecretarissen komen we in een ‘oranje-blauwe’ coalitie of een minderheidsregering. Met dit laatste hebben we geen enkele ervaring in dit land. Want Michel II had reeds geen meerderheid in Franstalig België en nu ook in Vlaanderen alsook op federaal vlak. Een analyse.

Samenstelling

Als OpenVld en CD&V elk hun staatssecretaris mogen upgraden naar minister, dan zijn er zes Vlaamse ministers en zeven Franstaligen. De grondwet laat dat toe omdat de eerste-minister niet tot een taalgroep moet gerekend worden. Maar de MR met 20 Kamerleden heeft dan zeven regeringsleden en de twee Vlaamse regeringspartijen met 32 Kamerleden hebben maar zes ministers! Bovendien is er discussie over de vraag of die twee nieuwe ministers geen eed moeten afleggen. De stelling van regeringsleider Michel is dat zij reeds een eed hebben afgelegd als regeringslid. Maar een eed wordt afgelegd in de functie die men bekleedt! Een ministerschap is een andere functie dan die van staatssecretaris. Al is het maar omdat een minister lid is van de ministerraad en een staatssecretaris niet! Dit laatste is zeker stof voor een politiek-grondwettelijke discussie en getuigt van de vaagheid alsook de onduidelijkheid van onze grondwet.

Parlement

Moet deze regering Michel II zich presenteren voor de Kamer? In feite niet, omdat er geen nieuwe regering is ontstaan. De bestaande regering doet verder, weliswaar in een andere samenstelling. Maar het eerste probleem dat zich stelt, is het budget 2019. Dit laatste is opgesteld door de Zweedse coalitie. We blijven dus over met drie partijen in de minderheidsregering Michel II en die zijn goed voor 52 kamerzetels. Gaat deze regering worden uitgebreid en met wie? De socialisten (23 PS en 13 sp.a) geven een voldoende meerderheid. Maar electoraal hebben die daar geen belang bij. De groenen (6 Ecolo en 6 Groen) volstaan niet. Bovendien moet in beide gevallen een ruk naar links worden gemaakt in een nieuw regeerprogramma en dat ligt moeilijk voor de liberalen. De enige realistische mogelijkheid is de intrede van het cdh (9 zetels). Dan geeft dat dezelfde meerderheid als in het Waalse Parlement. Lutgen kan dat nu aanvaarden omdat de N-VA er toch niet meer bijzit. Maar de MR zal dan ministers moeten afstaan en dat ligt moeilijk op enige maanden voor de verkiezingen van mei 2019. Bovendien stelt zich de vraag wat het nut zou zijn van een dergelijke uitbreiding, want het lost het structurele probleem van Michel II niet op!

Uiteraard gaat de linkse oppositie de begroting 2019 niet goedkeuren. Bovendien is de onderbouw van Michel II het regeerakkoord van Michel I. Met andere woorden: de eerste belangrijke afspraak in het parlement wordt de begroting.

Begroting

Ten laatste op 31 december dient de Kamer van Volksvertegenwoordigers de Middelen- en de Uitgavenbegroting 2019 goed te keuren. Dus moet de regering Michel II nog 24 stemmen zoeken voor deze goedkeuring. Aangezien de N-VA dit budget 2019 mee heeft opgesteld, zou ze dit vanuit de oppositie mee kunnen goedkeuren. Want als eerste-minister Michel moet gaan shoppen bij de echte oppositie, dan wordt het ontwerp van begroting niet goedgekeurd. Uiteraard gaan de socialisten en de groenen veranderingen vragen aan deze begroting. Dan stelt zich de vraag of de drie regeringspartijen daartoe bereid zouden zijn. Want op vijf maanden voor de verkiezingen is dat vooral voor de liberalen een electoraal probleem.

Dus ofwel stemt de N-VA mee de begroting 2019 of er komen voorlopige kredieten en die zijn gebaseerd op de laatst goedgekeurde begroting: 2018.

Dan moet de N-VA gaan uitleggen dat ze nu vanuit de oppositie de regering gaat steunen, waar ze zelf uit vertrokken is. Verder liggen er nog de dossiers over de arbeidsdeal, de justitie hervormingen, ARCO deal, de militaire aankopen en het Europees begrotingssemester op tafel. Want als de regering Michel II het ontwerp van begroting 2019 laat goedkeuren met de hulp van de oppositionele N-VA, dan wordt het huidige begrotingsbeleid verder gezet! Met andere woorden: dan kan de desbetreffende uitvoering alleen maar gebeuren via de N-VA. Want de begroting 2019 voldoet niet aan de politieke eisen van de socialisten en de groenen en het CDH.

Speaker

De N-VA-ministers en -staatsecretarissen verlaten de regering. Maar de Kamervoorzitter is verkozen per parlementaire zitting. Dat laatste is pas begonnen eind september en zodoende gaat een oppositielid de Kamer van Volksvertegenwoordigers leiden. Dat is geen primeur in onze vaderlandse politieke geschiedenis. Herinner u nog Achiel Van Acker!

Twistpunten en gevolgen

Ongetwijfeld gaat de wisselmeerderheid over de resolutie-Marrakesh alsook het opblazen van de politieke consensus binnen de regering gevolgen hebben.

Daarnaast gaat deze federale politieke crisis ook zijn gevolgen hebben voor de werking van de Vlaamse Regering. Al is het maar omdat de N-VA een federale oppositie is geworden. Ook wordt het uitkijken naar de kansen van een Bourgondische coalitie te Antwerpen. Als daar begin januari geen voordrachtsakten van schepenen liggen, dan mag de nieuwe verkozen gemeenteraad even later – in geheime stemming- die schepenen aanwijzen.

Partijen

De MR komt zeker niet ongeschonden uit deze twist. De partij staat zwak in het Franstalig landsgedeelte en ze is aangewezen op de goodwill van de PS om in de toekomst in regionale regeringen te geraken. Een heruitgave van deze Zweedse coalitie is uitgesloten. Hier komt ook het probleem van de N-VA, een centrumrechts federaal kabinet is voor jaren uitgesloten. Het is maar de vraag of de N-VA ooit terugkeert op het federale niveau. Desalniettemin zit de politieke macht op dit bestuursniveau. Erop rekenen dat men alleen Vlaams kan besturen, betekent ook een sterke beperktheid van de macht voor de N-VA. Bovendien stelt zich de vraag of de andere partijen het zien zitten om Vlaams met de N-VA te besturen en federaal niet? Voor OpenVld is er nu een situatie ontstaan dat ze alleen staat op sociaaleconomisch vlak. De N-VA is weggevallen als partner! Ook de CD&V staat te zwak en sleept het ARCO-dossier nog mee.

Verkiezingen

Vervroegde verkiezingen zijn uitgesloten. Meerdere partijen hebben geen geld om twee campagnes te betalen. Een voordeel voor de drie partijen in Michel II is het gegeven dat ze lang de kabinetten gaan kunnen bemannen, wat een voordeel is naar informatie en macht. Het zal een campagne worden van allen tegen twee (N-VA en Vlaams Belang) over het item migratie. Op zichzelf is dit een voordeel voor de N-VA, maar ze zal zeer goed moeten oppassen betreffende haar positie tegenover het Vlaams Belang.

Ook zal de oranje-blauwe regering Michel II worden geconfronteerd met de dalende groei en de gevolgen daarvan voor de openbare financiën. Desalniettemin weet men nooit: toch nog vervroegde verkiezingen?