Middenvakrijders zijn een zegen voor het verkeer

Wel, dat is alvast een controversiële stelling. Op 15 november, nationale dag van de verkeersveiligheid, publiceerde VIAS immers de resultaten van een enquête waaruit duidelijk blijkt dat er onder Vlamingen, Walen en Brusselaars alvast consensus heerst over één zaak: de afkeer voor de middenvakrijder. Zo’n schreeuw naar actie vanwege het populus laat ietwat politicus uiteraard niet links liggen. Er volgden meteen oproepen om dit ‘criminele’ gedrag harder te bestraffen en de bestaande boetes (wist ú dat?) fors te verhogen. MR-minister Bellot likkebaardde bij het vooruitzicht om de huidige boete van 58€ te verdubbelen. Net nog goten Open VLD kamerleden Tim Vandenput  en Sabien Lahaye-Battheu dit in een wetsvoorstel. Om ú te beschermen, uiteraard.

Mea culpa

Als politici over boetes spreken, spits ik altijd de oren. Zal ik een slachtoffer worden van deze boete? Loop ik kans om als verkeersmisdadiger gebrandmerkt te worden? Sinds 15 november heb ik alvast mijn rijgedrag meticuleus geanalyseerd en na enkele maanden moet ik ootmoedig bekennen: jawohl, ich bin ein middenvakrijder. Niet altijd, niet per definitie, maar toch geregeld. Tijdens die 2 maanden heb ik van de gelegenheid gebruik gemaakt om mijn eigen reactie op ándere middenvakrijders te bestuderen en ook die is niet mis. Laten we het erop houden dat er krachttermen aan te pas komen. Is dit een typisch geval van de balk in eigen oog niet zien? Net zoals we allemaal een hekel hebben aan hardrijders, dronken chauffeurs, luidruchtige cinema-bezoekers of voorkruipers in een wachtrij en dat uiteraard zélf nooit doen.

Waarom?

De vraag die zich meteen opdringt: waarom blijven we (jawel, ‘we’) massaal op die middenrijstrook hangen? Ik meen dat ik ergens een studie zag voorbijflitsen dat België een Europese koploper is qua middenvakrijden, dus dat kan al een stevige indicatie geven over het waarom. België is immers een land met een zeer specifiek autosnelwegnet. Relatief veel snelwegen op een klein grondgebied, met heel veel op– en afritten. Het is eveneens een transitland voor vrachtverkeer. Véél vrachtverkeer. De reden waarom we vaak de middelste rijstrook verkiezen, kunnen we misschien beter beantwoorden door de kijken waarom we van de rechtse rijstrook wegrijden. Dat lijkt mij tweeërlei te zijn: het voertuig voor ons rijdt trager dan wij wensen te rijden of uit hoffelijkheid om een ‘invoeger’ op de autosnelweg de nodige ruimte te geven. Het lijkt niet onlogisch dat een land met extreem veel opritten en traag vrachtverkeer, zorgt voor uitwijkgedrag, weg van die rechterrijstrook.

Vloeken

Steek de hand op als volgende situatie u bekend voorkomt: je rijdt als een brave huisvader uiterst rechts, ziet een vrachtwagen voor je opdoemen, maar kan niet links inhalen omdat op dit vak net een sliertje wagens rijdt, sneller dan jou. Enige mogelijkheid: op je rem trappen, wachten tot het sliertje voorbij is, dan gas geven en de vrachtwagen vloekend voorbijrijden. Vooral vloekend op jezelf, omdat je zo dom was om enkele honderden meters tevoren, vanaf het cruisende middelste baanvak de onzalige, maar legale rechterrijstrook op te zoeken. Net na dit inhaalmanoeuvre wil je uiteraard meteen weer helemaal legaal rechts rijden, maar dan zie je 300m verder weer zo’n vermaledijde vrachtwagen aan 90km/u voortploeteren. Die ene neem ik nog mee via het middelste vak en dán rijd ik braafjes rechts. Beloofd!

Schuld en boete

Na enkele maanden onderzoek is het voor mij dus redelijk duidelijk waarom ik geregeld op de middenrijstrook blijf hangen. De volgende vraag die zich stelt is of ik mij daarvoor schuldig moet voelen. Politici die boetes willen verhogen, wijzen op het gevaarlijke aspect van middenvakrijden. Daar kan ik mij best wel iets bij voorstellen. Hoe meer manoeuvres je uitvoert, hoe gevaarlijker het rijden. Niet alleen voor jezelf, maar voor iedereen rondom jou. Indien ik een trage middenvakrijder wens voorbij te steken, vanaf mijn brave rechterrijstrook heb ik 2 mogelijkheden: langs rechts voorbijsteken en dus erop gokken dat die halve zool niet plots het licht ziet en toch naar rechts opschuift of via 4 rijstrook-veranderingen langs links voorbijsteken.

Hierbij liefst de zondagsrijder op de middenstrook zo kort mogelijk afsnijdend, zodat je non-verbaal duidelijk maakt wat je van zijn rijvaardigheden vindt. Ik moet hierbij toch even opmerken dat het ‘gevaarlijke’ gedrag in beide gevallen uitgevoerd wordt door de niet-middenvakrijder, hoewel deze uiteraard wel als oorzaak kan geduid worden van het roekeloze gedrag van de ‘ongeduldige’ chauffeur. Een derde optie is dat ik mij aanpas aan de snelheid van de traagste en dus gewoon verder blijf rijden op mijn rijstrook. In dit geval zijn dus al 2 van de 3 rijstroken vertraagd tot min of meer dezelfde constante snelheid.

Cruisen

Middenvakrijders zouden ook files veroorzaken. Het zorgt er immers voor dat de rechterrijbaan (u weet wel, waar al die vrachtwagens rijden) onderbenut wordt en de mogelijkheid tot links inhalen gereduceerd wordt tot 1 rijstrook. De middenvakrijder moet zich dus schuldig voelen voor extra files en gevaar.

Ik zou eerder stellen dat gevaar bij autorijden wordt veroorzaakt door het uitvoeren van manoeuvres. Hoe meer manoeuvres, hoe meer gevaar, hoe minder manoeuvres, hoe veiliger het rijden wordt. Laat dit nu net dé eigenschap van de middenvakrijder zijn, een absolute aversie van manoeuvres. Wat is immers het eerste dat ik doe als ik een veilige verkeerssituatie heb? Ik zet mijn cruise control op de maximum toegelaten snelheid en leun achterover. Wat verstoort dit geluk? Verplichte manoeuvres, vaak veroorzaakt door niet-conform rijgedrag van mijn medeweggebruikers.

De laagvlieger die aan 200km/u de law abiding citizen naar rechts duwt en Pee Klak die aan 70km/u de middenrijstrook bezet en het verkeer langs links of rechts duwt. Het is dus niet het middenvakrijden an sich dat problemen veroorzaakt, maar eerder het oneigenlijk gebruik van de rijstrook. De vrachtwagen die aan 90km/u dendert op het rechterbaanvak is niet het probleem, het wordt pas vervelend als hij zich aan die snelheid waagt op het middenbaanvak, tot grote frustratie en ergernis van chauffeurs die geforceerd worden hun snelheid aan te passen (remmen veroorzaakt files) of uit te wijken (manoeuvres zijn gevaarlijk én veroorzaken files).

Minister Bellot kan dus beter zijn boetes reserveren voor onaangepaste snelheid dan voor het middenvakrijden.

Alternatief

Laten we echter de verkeersregels even op een hoopje gooien en een alternatief voorstel formuleren. De regel is heel simpel: aan de maximum toegelaten snelheid mag je in je eigen rijbaan blijven rijden, ongeacht wat er links of rechts van je gebeurt. Wil je trager rijden, dan moet je naar het eerste baanvak, helemaal voor jou en de vrachtwagens. Wil je sneller rijden, dan heb ik nieuws voor jou: dat is niet toegelaten door de wegcode.

Een middenvakrijder die aan de maximaal toegelaten snelheid rijdt, kan geen belemmering vormen voor legitiem verkeer. Een linksrijder evenmin. Echt wereldschokkend is dit niet, in Amerika gold jarenlang de pick your lane and stick to it-wegcode. Ik heb nooit op een meer relaxte manier met de auto rondgereden dan op de Amerikaanse autosnelwegen in de jaren ’90.

Zegen

Oké, Dirk, we weten nu waarom jij je geregeld bezondigd aan middenvakrijden en dat je je niet schuldig voelt aan de negatieve effecten ervan, maar waarom zou dit een zegen zijn voor het verkeer, zoals de titel beloofde?

Omdat de middenvakrijder zijn tijd vooruit is. Hij/zij kent het verkeersplan van de toekomst en heeft zich al aangepast aan dat nieuwe stramien. De middenvakrijder van nu probeert zijn meest optimale snelheid te zetten (maximum toegelaten snelheid) en constant aan te houden met zo min mogelijk disruptie (manoeuvres). Op die manier weet hij dat hij met het meeste comfort (cruise control) en op de snelst toegelaten wijze op zijn bestemming geraakt. Hij forceert immers effectief de snelheid van het ganse netwerk naar de maximum toegelaten snelheid. Onder de alternatief voorgestelde wegcode, zal zijn collega op de linkerrijstrook hetzelfde doen of geforceerd worden door gelijk wie op deze strook de nieuwe regel toepast.

Wat is het grote nadeel van deze wegcode? Dat er geen snelheidsovertredingen meer mogelijk zijn en dat het niets oplevert om van rijstrook te veranderen. Laat dit nu net 2 puntjes zijn die altijd worden opgeworpen om het verkeer veiliger te maken, als we even abstractie maken van mens-gerelateerde factoren als vermoeidheid, dronkenschap en onoplettendheid.

Blokrijden

Uiteraard kennen we dit concept en zijn optimaliserende effecten al langer dan vandaag. De politie gebruikt het om grote verkeersstromen efficiënter naar en van de Vlaamse kust te krijgen. Blokrijden heet dat dan. Het maakt niemand echt blij, maar het werkt wel.

Toekomst

Met de zelfrijdende wagen, v1.0 (nú beschikbaar bij je verdeler) heb je eigenlijk niet veel meer dan een veredelde cruise control ter beschikking. Je kan nog autonoom het stuur nemen om je wagen via ongeoorloofde manipulaties door het verkeer te sturen, maar die vrijheid zal geen lang leven beschoren zijn. In een zelfrijdende wereld is geen plaats meer voor de laagvliegers van de maatschappij die disruptief door het wegennetwerk laveren.

Met de zelfrijdende wagen, v2.0 zal het netwerk en de congestie je snelheid en aankomsttijd bepalen. Een manoeuvre uitvoeren in een zelfsturend netwerk zal enkel zijn om vrijgekomen slots efficiënter te benutten of om een afrit te nemen. Deze ‘slimme’ wagens praten met elkaar, geven hun rij-intentie door en passen snelheid en lokalisatie aan in functie van het algemeen belang (lees: een maximaal renderend verkeers-netwerk).

Deze versie gebruikt nog de bestaande weg-infrastructuur en plaatst de technologie in de wagen om optimaal deze infrastructuur te gebruiken en bezetten. Niet-geconnecteerde wagens zullen heel snel uit het wegbeeld verdwijnen door het onaanvaardbaar geworden risico op de rest van het netwerk. Het grote voordeel van deze modus is dat wagens veel korter bij elkaar zullen kunnen rijden, wat het debiet maximaliseert.

Vanaf zelfrijdende wagen, v3.0 zit de technologie niet meer in de wagen, maar in de infrastructuur. De weg bepaalt de positie van de ‘domme’ wagen. De straat zelf zorgt ervoor dat uw wagen niet van de weg raakt of botst. Wilt u zélf nog met de hand een wagen besturen, dan zal het op uw eigen stukje privé-weg moeten zijn. Het is dan slechts een klein stapje tot het Hyperloop concept van Elon Musk. Het wegennet wordt vervangen door een packet-switched high speed-netwerk, waarbij de wagen wordt vervangen door pods die lokaal aan relatief lage, maar intercontinentaal aan gigantische snelheden onder de aarde voortgestuwd worden.

Ik moest dan ook glimlachen toen Ben Weyts onlangs kordaat 130km/u op sommige stukken van de autosnelweg onaanvaardbaar vond, omdat het enkel zou leiden tot meer verkeersdoden. Hij heeft wellicht gelijk, maar dát is niet het toekomstgerichte verkeersvraagstuk op dit moment.

Om te besluiten, beste collega-chauffeurs, als u zich weer eens ergert als ik, voeten op het dashboard en smartphone-surfend die middenrijstrook bezet houd en belemmer dat u voorbijflitst, weet dan dat de toekomst aan mij is.