Naar een centrumrechts kabinet in Israel?

De meeste Vlaamse commentatoren hebben niet veel kaas gegeten van de Israëlische politiek zowel naar de politieke geschiedenis van Israël zelf als naar de analyse van de huidige resultaten.

De versnippering van het politiek landschap – 32 partijen – is een vast gegeven, doet zich bij elke verkiezing voor, en kent geen partij- of ideologische grenzen.

Denk aan David Ben Goerioen, gedurende jaren de ongecontesteerde leider (meermaals premier) van de Arbeiderspartij; echter begin de zestiger jaren keerde hij zijn partij de rug toe en stichtte een nieuwe.

Ariel Sharon – hét boegbeeld van Likoed gedurende meer dan een decennium – heeft zijn partij verlaten en Kadima opgericht, eens een machtige partij maar nu een marginale afspiegeling van weleer.

Met het oog op de huidige verkiezingen heeft premier Netanyahoe een bijna fusieoperatie met de partij van Lieberman (ex-minister Buitenlandse Zaken) doorgevoerd zonder al te veel succes.

Centrum

De emergentie van zogenaamde (liberale) centrumpartijen is een constante in de Israëlische politiek sedert 1977 en ’toevallig’ zien zij alle het daglicht in de aanloop van wetgevende verkiezingen. Hun kenmerk: een kort leven.

In 1977 veroverde Ygal Yadin, oud-stafchef van het Israëlische leger en eminent archeoloog met zijn partij ‘Dash'(Democratische Beweging voor Verandering) uit het niets tien zetels. Hij werd prompt vicepremier in de eerste regering-Begin. Met de verkiezingen van 1981 bleef hij verweesd achter als enige verkozene.

In 2005 tikte de partij Shinui (de verandering) af op 15 zetels maar verloor al haar zetels bij de verkiezingen van februari 2009. De leider van die partij was Tommy Lapid (minister van Justitie in de regering-Sharon), jawel de vader van de huidige Lapid, voorzitter van Yesh Hadit (er is een toekomst).

Deze centrumpartijen zijn vooral gekenmerkt door hun wil de religie en de staat van elkaar te scheiden: naar Westerse normen zijn ze voorstanders van een seculiere staatsvorm.

De Knesset – het Israëlische parlement – is samengesteld uit 120 leden, wat het minimale quorum voor een meerderheid op 61 brengt.

Ontegensprekelijk heeft Netanyahoe verloren daar het aantal Likoed parlementsleden met 11 is gereduceerd.

Merkwaardig is dat de linkse partij Meretz die zich steeds profileert als dé partij van de Vrede drie zetels heeft gewonnen, wat haar totaal aantal zetels op zes brengt.;

De Verenigde Arabische partij strandt op vijf zetels en wordt gerekend bij de linkse partijen.

Coalitie?

Indien men ervan uitgaat dat een stabiele meerderheid noodzakelijk is dan zijn Likud (31 zetels) en Yesh Hadit (19 zetels) tot elkaar veroordeeld. Onvermijdelijk zullen beide partijen moeten uitkijken naar minstens een derde partner.

Indien Lapid voet bij stuk houdt in verband met zijn staatkundig concept met betrekking tot algemene verplichte legerdienst voor de orthodoxen en de beperking van subsidies aan religieuze instellingen zal men naar links moeten kijken in de richting van de Arbeiderspartij met haar 17 zetels. Maar de voorzitster van deze partij heeft al laten weten onder geen beding een coalitie te willen vormen met de aftredende premier.

Maar hoe dan ook, het puzzelen aan een stabiele coalitie zal geen eenvoudige opdracht zijn gezien het grote aantal kleine partijen.

Ter centrumrechterzijde, om het eenvoudig te stellen, zijn drie partijen nodig om een coalitie te vormen: Likoed (31 zetels),Yesh Atid (19) en de orthodoxe-religieuze Shas (11).Maar ik verwijs naar hetgeen ik reeds schreef in verband met de houding van Lapid tegenover de orthodoxie.

Ofwel wordt een beroep gedaan op de partij van Benett die men gemakkelijkheidhalve als nationalist en annexionist zou kunnen bestempelen. De regeringsdeelname van Benett zou mijn inziens een te groot risico voor de stabiliteit van het land inhouden, en zou ongetwijfeld negatief worden gepercipieerd door de internationale gemeenschap .

Mocht Netanyahou niet lukken in zijn formatieopdracht en de klus zou moeten geklaard worden door Lapid dan zijn er minstens zes partijen nodig onder dewelke Meretz (extreem-links) én Shas (ultrareligieus). Niet helemaal onoverkomelijk. Want Shas heeft in de negentiger jaren deelgenomen aan de regring-Rabin die de Osloakkoorden heeft genegotieerd.

Campagne

Tijdens de campagne werd er vooral aandacht besteed aan economische en sociale problemen enerzijds en anderzijds is er een groot debat op gang gekomen over de secularisering van het land.

Vanzelfsprekend zijn de veiligheidsaspecten nooit afwezig maar deze problematiek dringt zich dermate op dat ze niet determinerend is wat betreft het stemgedrag van vele Israëli’s die zoals overal bekommerd zijn om de levensduurte, werkloosheid en dure woongelegenheden.