Namen noemen

Begin juli maakte Tom Naegels in De Standaard de journalistieke tussenstand als ombudsman van diezelfde krant. Na twee jaar blijkt die oefening hoofdzakelijk nog zweverige bespiegelingen en wat oppervlakkig, vergelijkend telwerk tussen verschillende krantentitels op te leveren. Dergelijke routine moet bestendig aantonen dat mediacritici te vaak te hard van stapel lopen. ‘Critici van het nieuws zetten altijd hoog in uit angst om anders niet gehoord te worden’, klonk het tussendoor enigszins bitter en geïrriteerd.

Mogelijk krijgt Geert Buelens vooralsnog het gelijk aan zijn zijde. Ruim een jaar nadat hij eind 2009 in De Standaard zijn – al bij al erg mild geformuleerde – mediakritiek in essayvorm publiceerde, moest de ongeduldige hoogleraar vaststellen dat ‘het klimaat in de mediawereld niet was veranderd, noch structureel was verbeterd’ en dat ‘heel wat belangrijke verhalen de media gewoon niet meer halen’.

Onlangs gaf Geert Noels – niet meteen bekend om zijn fantasmen – lucht aan gelijkaardige ervaringen. Econoom Ivan Van de Cloot, vulde recent in Terzake aan dat ‘een intimidatiecultuur ervoor zorgt dat bepaalde dossiers niet bovenkomen zoals dat hoort in een democratie’.

Buelens’ recentste mediakritische bespiegeling dateert inmiddels van begin 2011. ‘Ik ga niet sterven voor mediakritiek’, liet de professor in diezelfde periode aan Apache weten en lijkt inmiddels te hebben afgehaakt.

Misschien geen onverstandige afweging als je terugblikt op het lijstje Vlaamse journalisten, commentatoren en opiniemakers die hun kritische natuur met (poging tot) broodroof moesten bekopen. Zulke liquidaties gebeuren in Vlaanderen doorgaans door hoofdredacteuren op aangeven van politici. Meteen de reden waarom zelfcensuur de meest voorkomende vorm van journalistieke censuur is en steeds meer redacteurs zich lijken te bekwamen in het genre van de vrijblijvende journalistiek.

Toegegeven, één enkele keer heeft Tom Naegels in een dergelijke situatie verontwaardigd gereageerd. Namelijk in De Standaard, één jaar nadat wijlen Roger Van Houtte bij Gazet van Antwerpen op aangeven van Steve Stevaert door Luc Rademakers werd geliquideerd. Maar daarvoor hadden wel eerst niet-journalisten het dossier moeten bovenspitten en in een boek publiceren.

In een dergelijk verkrampt klimaat is het niet onbegrijpelijk dat redacties steekhoudende analyses over falende journalistiek weren en zich uitputten in heilloze zoektochten naar nieuwe betaalmodellen die de journalistiek moeten redden. In die context moeten we misschien zelfs begrip opbrengen voor de ijver waarmee ook Tom Naegels pertinente mediakritiek minimaliseert.

Nog meer begrip hebben we evenwel voor Van de Cloot, die onlangs in de Terzake-studio weigerde de naam vrij te geven van de Vlaamse minister (m/v) zou hebben verklaard dat journalisten die kritiek leverden op het ACW ‘één voor één zouden worden aangepakt’. Terecht stelde de econoom dat het een taak is van journalisten om zulke kwesties uit te klaren en namen te noemen.