Nationalisme als grondstroom

Het nationalisme is terug van weggeweest, terug van verbanning. De postmoderne intellectueel en dus wereldburger had het nationalisme verketterd tot iets barbaars. De kerktoren werd geruild voor de hele wereld. Dat was onze nieuwe thuis. We hadden niemand nodig, we konden als individu gelukkig zijn in de wereld, we maken onszelf en onze wereld. Maar dat wereldburgerschap is een farce. Zeker voor de gewone man/vrouw. De wereldburger bestaat niet, tenzij je die kleine, heel rijke kosmopolitische elite bedoelt die zich in elke Hilton ter wereld onmiddellijk thuis voelt (naar een citaat van Peter De Roover).

Jaak Peeters legt in deze Doorbraak uit dat er nog altijd van die donkerblauwe liberalen zijn die geloven in die geïndividualiseerde mens. Hij noemt het een fictief personage. Maar het verklaart ook zijn aanvallen op het nationalisme. Want als er één ding is dat nationalisme kenmerkt, dan is het wel de overtuiging dat een mens moet ingebed zijn in een gemeenschap om volledig tot ontplooiing te komen. Het opnieuw benadrukken van die gemeenschap, die thuis, is een wereldwijd gebeuren, niet enkel in Vlaanderen of Europa, maar overal in de wereld.

Globalisatie

De opleving van het nationalisme wordt gezien als een reactie op de globalisatie. Die is vooral een economische realiteit. Onze kledij (en andere producten) wordt voor een appel en een ei geproduceerd in lageloonlanden en per container verscheept naar om-het-even-waar. Met alle gevolgen vandien, voor de – vaak uitgebuite – arbeiders overzee en voor de – werkeloze – arbeiders hier. Is er dan geen culturele globalisatie? Het wereldwijde web bijvoorbeeld of de muziekcultuur? Het web blijft vooral het voorrecht van de rijke westerse wereld, zo wereldwijd is dat niet, tenzij voor hen die tot de rijkste van de planeet behoren. De commerciële cultuur en ja ook de andere is even beperkt wereldwijd. Maar dat is genoeg om ook onze artiesten zelfverklaarde wereldburgers te laten zijn. Ook zij voelen zich in elke Hilton ter wereld thuis. Het mag ook een Sheraton zijn trouwens. Het is gek dat diezelfde artiesten die met hun succes surfen op de golven van de globalisatie, die globalisatie in hun wereldburgerschap uitdragen, ook de uitbuiting van de lageloonarbeiders aanklagen. Zijn die niet het slachtoffer van hun wereldburgerschapsideologie?

Die hele globalisatie is niet enkel een succesverhaal. Mensen zoeken naar nestwarmte als buffer tegen die grote globalisatie. Het wapent om beter overeind te blijven in de globalisatie. in november 2003 schreven de economieprofessoren Alberto Alesina en Enrico Spolaore het boek The Size of Nations waarin ze met economische wetmatigheden beargumenteerden dat in deze globalisatie een klein homogeen land beter de belangen van zijnbevolking kan verdedigen. Homogeen is dan begrepen als zich identificeren als burger van. Grote heterogene landen hebben ook nadelen, inwoners van een onderdeel voelen zich wel eens onbegrepen door een beleid dat ze niet willen. We behandelen in deze Doorbraak Beieren en Texas als voorbeeld. We hadden het met Thierry Baudet vorige maand over zijn kritiek op Europa als (grote heterogene) federale staat. Het past allemaal in die ‘globale’ trend van nationalisme, het terrein wordt weer wat afgebakend. Niet om zich op te sluiten achter grote muren, maar als definiëring van ‘de thuis-gemeenschap’. En dat vindt ook zijn weerslag in de politiek.

In Vlaanderen

Ook in Vlaanderen heeft deze wereldwijde opstoot van gemeenschapsdenken-nationalisme op een of andere manier voeling gekregen met een politiek programma. Of een politieke partij heeft ‘een grondstroom’ in de samenleving opgepikt en politiek vertaald. Het heeft de Vlaamse beweging veranderd en zal de Vlaamse beweging nog grondig veranderen. Er is een jonge generatie die met heel andere premissen in het Vlaams-nationalisme binnenkomt. De vraag is of en hoe de Vlaamse beweging daarop zal reageren en of ze de oude roep naar een onafhankelijk Vlaanderen kan laten aansluiten op die nieuwe grondstroom.