Jaar na verkiezing van meest rechtse regering ooit: stand van zaken in Nederland

In Nederland is intussen, na de verkiezingen op 23 november vorig jaar, een regering gevormd met de PVV van Geert Wilders, de rechtsliberalen van de VVD, het NSC van Pieter Omtzigt en de BBB van Caroline van der Plas. Dit is hoe de partijen er volgens de laatste peiling na een jaar voor staan.

(Tussen haakjes het verschil in zetels na één jaar.)

• PVV: 38 (+1)
• GL en PvdA: 25 (-)
• VVD: 19 (-5)
• CDA: 14 (+9)
• D’66: 11 (+2)
• BBB: 7 (-)
• SP: 6 (+1)
• FVD: 5 (+2)
• VOLT: 4 (+2)
• PDD: 4 (+1)
• SGP: 4 (+1)
• CU: 4 (+1)
• DENK: 4 (+1)
• NSC: 3 (-17)
• Ja21: 2 (+1)

Twee regeringspartijen komen er slecht uit: de VVD en het NSC. Dilan Yesilgöz (VVD) krijgt nergens haar stempel gedrukt: niet op haar partij en al zeker niet op de regering. De PVV blijft het daarentegen goed doen, wat erop wijst dat de Nederlandse kiezers willen dat de immigratie en andere thema’s die Geert Wilders op de kaart heeft gezet worden aangepakt.

Caroline van der Plas kan haar BBB op gelijke voet houden, maar het NSC stort wel in elkaar. De huidige miserie van Pieter Omtzigt (ex-CDA) zal de Nederlandse christendemocraten veel plezier doen. Dé winnaar in deze peiling is trouwens het CDA van Henri Bontenbal.

Interne moeilijkheden

De linkse oppositiepartijen kunnen volgens deze peiling met de interne moeilijkheden in het kabinet van de voormalige hoge ambtenaar Dick Schoof hun voordeel niet doen. Het kartel van GroenLinks (GL) en de PvdA is geen succes te noemen. De PvdA, klassiek een partij met veel joodse stemmers, botst ook meer en meer met het anti-Israëlische GroenLinks. De recente gebeurtenissen in Amsterdam en de wanordelijke aanpak ervan door GL-burgmeester Femke Halsema zal de samenwerking in dit kartel nog meer onder druk zetten.

De kleinere linkse en rechtse partijen boeken allemaal een bescheiden winst. Wat ook zij in 2023 aan het NSC hebben verloren is na één jaar grotendeels teruggewonnen. Voor Omtzigt is de keuze duidelijk: vervroegde verkiezingen betekenen het politieke einde van het NSC. Omtzigt hoopt dat met het regeringswerk te kunnen rechtzetten. Een andere keuze heeft hij trouwens niet.

Nederland kent wel geen officieel cordon sanitaire, maar er zijn nogal wat politieke partijen die niet willen besturen met de PVV. Tegelijkertijd zijn er ook aardig wat reserves tegenover de SGP, de SP, het Forum en Denk.

Drempel

Het kiesstelsel veranderen en een kiesdrempel invoeren zou alvast de versnippering van het politieke landschap tegengaan, maar dat vereist een meerderheid in de Eerste Kamer én de Tweede Kamer. In elk geval zou dat politiek Nederland volledig veranderen.

Bij de laatste Tweede Kamer-verkiezingen behaalde de PVV 23,49 procent, het linkse kartel 15,75 procent, de VVD 15,25 procent, het NSC 12,88 procent, D’66 6,29 procent, de BBB 4,65 procent, het CDA 3,31 procent en de SP 3,15 procent. Als er een kiesdrempel wordt ingevoerd van 3 procent verdwijnen maar liefst acht partijen uit de Tweede Kamer: Denk, de CU, de SGP, VOLT, JA21, het FVD, de PDD en — volgens deze peiling — ook Omtzigts NSC. Een drempel van 4 procent wordt een probleem voor de SP en bij 5 procent sneuvelt ook de BBB.

Deze peiling is goed nieuws voor minister-president Dick Schoof: alleen Wilders heeft er electoraal belang bij om de regering te laten vallen en die gaat dat niet doen. Het zou voor zijn partij het verschil maken tussen 37 en 38 zetels: veel moeite voor niets dus. Het komt er nu dus op aan om met zijn vieren in de coalitie de vele problemen waar Nederland mee kampt aan te pakken en de oplossingen op spoor te zetten. De vier coalitiepartijen kunnen alleen maar hopen er beter van te worden.