Een organisatie die de Engelse gemeenschap van Québec vertegenwoordigt, zegt zich ernstig zorgen te maken over de mogelijke gevolgen van de nieuwe taalwet van de provincie. Het Quebec Community Groups Network (QCGN) zegt dat het voorliggende wetsvoorstel 96 ‘een belangrijke herziening van de rechtsorde van Québec inhoudt’.

Grondwetswijziging

Québec is van plan zijn grondwet te wijzigen. Volgens de federale, Canadese wetgever kan dat, eenzijdig. Zolang het gebeurt met respect voor de provinciale taalwet. De hervorming die nu voorligt, op initiatief van de (federale) nationalistische partij Bloc Québécois, is geen klein bier. ‘Bill 101’ wil bevestigen dat het Frans de enige officiële taal van de provincie is en de gemeenschappelijke taal van de ‘natie’ Québec.

Bloc Québécois-leider Yves-François Blanchet legde in het Lagerhuis van Québec een motie voor waarin de wetgevers werd gevraagd dat recht te erkennen. Die werd met 281 tegen 2 aangenomen en gesteund door álle partijen. Het wetsvoorstel maakt de weg vrij voor de erkenning door het Huis van de poging van de nationalistische minister-president François Legault om de provinciale grondwet te wijzigen door te bevestigen dat Québec een natie is met (enkel) het Frans als officiële taal.

Discriminatie

Dat zorgt voor het nodige rumoer. En niet enkel bij de Engelstalige minderheid in de Canadese provincie. Grondwetspecialisten vrezen dat constitutionele erkenning van een ‘aparte samenleving’ rechtbanken ertoe zou aanzetten om wetten in Québec anders te interpreteren. Alvast de liberale premier Justin Trudeau heeft gezegd dat een eerste analyse door het ministerie van Justitie heeft geconcludeerd dat de provincie door kan gaan met de veranderingen. Al zijn sommige deskundigen het daar niet mee eens. Volgens hen is groen licht nodig van het parlement voor grondwettelijke wijzigingen in het taalgebruik.

Hoewel de federale premier er geen graten in ziet, zien de Engelstalige Québécois dat anders. En dat zijn doorgaans kiezers van de Trudeau’s Liberale Partij. Marlene Jennings, woordvoerster van het Engelstalige netwerk QCGN, deelde mee dat haar groep er bij de federale minister van Justitie David Lametti op heeft aangedrongen het Hooggerechtshof van Canada te vragen de legitimiteit van het ingrijpende wetsvoorstel 96 te onderzoeken. In haar visie is het wetsvoorstel ‘a clear attack on the equality of Canada’s official languages.’

Verkiezingen

De kans bestaat dat er later dit jaar verkiezingen worden uitgeschreven in Canada. Daar wordt althans openlijk over gespeculeerd in hoofdstad Ottawa. Of de inzet van de verkiezingen het autonomiestatuut en de taalwetgeving zal behelzen is nog maar de vraag. Maar de nationalistische Québecois willen alvast de andere partijen en onafhankelijke parlementsleden kleur doen bekennen in deze nieuwe taalstrijd.

Federaal wetsontwerp

Een en ander kadert in een initiatief van de Canadese (federale) minister Mélanie Joly. Haar wetsontwerp zou immers komaf maken met de ondertussen 51 jaar oude ‘Official Languages Act’ op Canadees niveau. Het zou Québec ook de instrumenten in handen geven om de taalwetgeving in de provincie volledig naar eigen hand te zetten. Wordt het federale wetsvoorstel goedgekeurd, zou het voor het eerst betekenen dat de ‘nationale’ taal van Québec het Frans is. New Brunswick zou dan officieel tweetalig worden. Het wetsvoorstel erkent immers ‘the diversity of provincial language regimes’. Die zou elke provincie autonoom zeggingskracht geven over (onder meer) de taalwet, die nu federaal geregeld is.

En meer: volgens het wetsvoorstel zouden rechters van het Hooggerechtshof voortaan tweetalig moeten zijn, Engels-Frans. Dat zou vertaalkosten sparen, is de logica. Een zo mogelijk nog verder gaande eis, die vandaag minder rumoer opwekt.

Tot slot wil het wetsvoorstel overheidsbedrijven met meer dan 25 mensen opleggen Franstalige werknemers in hun taal te woord te staan. Zij moeten ook het recht krijgen Frans te praten op de werkvloer en hun job in het Engels uit te voeren. Momenteel zou 55 procent van de overheidsdiensten in Québec die laatste regels al toepassen. Dat laatste is wonderwel niet naar de zin van de Québecois minister voor de Franstaligheid, Simon Jolin-Barrette. ‘De bescherming van onze taal is een historische verantwoordelijkheid van de regering van Québec,’ zo tweette Jolin. ‘Wij zijn voornemens deze fundamentele rol volledig op ons te nemen.’ Lees: het mag wel wat meer zijn én taal moet provinciaal niveau worden geregeld, niet op federaal niveau.

Minderheden

Volgens de liberale Talenminister Joly moeten minderheden zich niet druk maken om het wetsvoorstel, dat hen voldoende waarborgen biedt, naar goede gewoonte. Onrechtstreeks reagerend op Marlene Jennings, zei ze dat die laatste misschien maar eens moet gaan zitten en de tijd nemen haar voorstel aandachtig te lezen. Ondertussen speculeert men druk dat de Franstalige minister Joly haar overstap zou maken naar de soevereinistische Bloc Québécois, dat opnieuw de wind in de zeilen heeft.

Vermits er wetgevend initiatief is op federaal niveau en op provinciaal niveau, lijkt het vast te staan dat men aan de taalwetgeving van het federale Canada zal sleutelen. Of Québec de volledige bevoegdheid krijgt over taal, is nog de vraag. De authentieke ‘native American’ minderheden zien het alvast niet zitten. Zij spreken al van een ‘tweede kolonisering’.