Onderwijsdiscussie verdrinkt in LEF

N-VA heeft heel hard ingezet op de verbetering van het onderwijs in Vlaanderen. Ons onderwijs was jaren top, maar taant de jongste jaren en zakt weg in vergelijkende onderzoeken. De tegenstem van prof. Wouter Duyck klinkt daarbij luid, net als die van Dirk Van Damme, een onderwijshervormer die van kamp veranderde toen hij de resultaten zag.

Kerntaken

De N-VA raakt in de leraarskamer een gevoelige snaar als ze van de bovenstaande onderwijsspecialisten overneemt dat gelijke kansen geen gelijke uitkomsten zijn. Ons onderwijs daagt de sterke niet genoeg uit en maakt de zwakke niet sterk genoeg. Met als gevolg dat beide groepen niet goed scoren. Ook in de samenleving leeft het onderwerp, zo stelde Pro Flandria een lijst op met kerntaken voor het Vlaams onderwijs, na een recent colloquium.

Werk genoeg dus, voor de volgende minister van Onderwijs. Dat zou best een minister zijn die niet uit de ‘consensuspartijen’ komt die de voorbije jaren ons onderwijs gebracht hebben waar het nu staat. Tijd voor een frisse wind, tijd om enkele vastgeroeste denkbeelden te doorbreken. Daartoe geeft die nota van Pro Flandria al een mooie aanzet. N-VA heeft de onderwijsdiscussie op de kaart gezet, ze zou die ommekeer dan ook best zelf uitvoeren.

Taalbeheersing

Daarbij is het belangrijk goed voor ogen te houden wat we eigenlijk willen met ons onderwijs. Willen we de kwaliteit verhogen? Willen we de macht van de koepels breken? Willen we vijf jaar lang een nieuwe schoolstrijd over de plaats van levensbeschouwelijke vakken op school? De auteurs van het Vlaamse regeerakkoord zullen moeten kiezen. Wie te veel ineens wil veranderen, eindigt na vijf jaar zonder resultaat.

Er zijn snelle stappen te zetten. Als we taalbeheersing zo belangrijk vinden, lijkt het nuttig en wenselijk dat ook in niet-taalvakken taal- en spelfouten worden aangerekend. Elke leerkracht wordt zo taalleerkracht, elk lesuur wordt ingezet voor goede taalbeheersing en -verwerving. Waarom zou je in de les aardrijkskunde immers fout mogen spellen?

Dat is niet moeilijk te realiseren. Eén brief van de inspecties, een regel van de koepels en het is verworven.

Foute discussie

Daarnaast is het best dat de volgende onderwijsminister ervoor zorgt dat leerkrachten kunnen doen waarvoor ze worden betaald: lesgeven. Onderwijs leidt naar betere burgers door kennis en kunde. Niet door een vak burgerzin. Bekijk welke maatschappelijke problemen de laatste jaren op het onderwijs zijn afgewimpeld en haal die uit de vakoverschrijdende en vakspecifieke eindtermen. De school moet leerlingen meer mens maken, niet de opvoeding overnemen. Ouders moeten op hun verantwoordelijkheden worden gewezen.

Daarom is het net zo kwalijk dat door de focus van enkele laïciseringsfanaten het onderwijs dreigt terecht te komen in een vijf jaar durende discussie over het godsdienstonderwijs. Een discussie die elke andere hervorming onmogelijk zal maken en zal afstralen op de hele regering.

LEF

In die discussies komt al tien jaar LEF ter spraken. LEF, Levensbeschouwing Ethiek en Filosofie, is een dada van de verlichte seculiere kerk in Vlaanderen. Altijd opnieuw komen ze daarmee af, het zou een ‘neutraal’ vak levensbeschouwing zijn. Dé oplossing in deze diverse tijden. Is dat niet allemaal een beetje té mooi om waar te zijn?

Uiteindelijk zijn de secularisten die pleiten voor de complete laïcisering van het land en het opsluiten van de religies achter de voordeur, een kleine minderheid. Die kunnen terecht in het vak zedenleer in het officiële onderwijs. Daarnaast zijn er ouders die ook die zedenleer te ‘confessioneel’ vinden. Die willen liever iets neutraal. Dat lijkt een groeiende groep.

Vrijstelling

Die vrijstellingenvragers is een luide groep van hoger opgeleide ouders. In de realiteit stellen ze niets voor. In 2018 waren er 1419 op 439.603 leerlingen in het secundair onderwijs. Nog minder dan de ‘één procent’ (namelijk 0,3%) waar het zo vaak over gaat. Daarbij zijn ook alle getuigen van Jehova die in het officiële onderwijs een vrijstelling vragen. Daarover schreef ik al eerder op Doorbraak.

Die groep van vrijstellingen wordt politiek versterkt door wie de invloed van de islam wil verkleinen en dat verpakt in een algemeen discours over ‘levensbeschouwelijk onderwijs’. Die voelen zich dan intellectueel verplicht ook maar LEF te steunen.

Naast de kritiek op ‘het vak godsdienst’ is er vaak stilte over ‘niet-confessionele zedenleer’. Dat is confessioneler dan de naam laat vermoeden. Tot die conclusie kwam ook de Raad van State in 1985 met het ‘arrest Sluijs’. De Raad besliste, na studie van de inhoud van het vak dat niet-confessionele zedenleer geen neutraal vak was, maar vrijzinnig-humanistisch geïnspireerd. Het is met andere woorden een levensbeschouwing en geen neutraal vak en meer belijdend en wervend dan het vak rooms-katholieke godsdienst in deze tijden. Maar die discussie wordt maar heel mondjesmaat gevoerd.

Pro LEF

LEF is geen mirakeloplossing voor alle levensbeschouwelijke problemen van de samenleving. In ons systeem is er vrijheid van onderwijs en recht op levensbeschouwelijk onderwijs. LEF presenteren als ‘neutraal vak’, als alternatief voor levensbeschouwelijk onderwijs is fout. Een dergelijk vak kan niet bijdragen aan de identiteitsontwikkeling van leerlingen. Een leerkracht met engagement is een verrijking in de les, al is het maar om het met de overtuiging van de leerkracht oneens te kunnen zijn.

De insteek van de voorstanders is dat ze het vak willen voor die 1500 die vrijstelling gevraagd hebben. Eigenlijk zou ik dat wel eens willen zien. Want nu is het leuk om voor LEF te zijn. Het is een vrij zwevend ‘leuk’ ideetje. Dat wordt opgepikt door partijen zoals Groen en PVDA. Maar waar staat dat inhoudelijk voor? Welke inhoud kies je daarvoor? Kan LEF ‘neutraal’ gegeven worden? Ja filosofie wel, maar hoe geef je levensbeschouwing en ethiek als neutrale leraar?

Ik wil met andere woorden graag het pedagogisch project, leerplannen en doelstellingen van zo’n LEF-vak zien. En ik ben benieuwd of het enthousiasme nog altijd even groot zal zijn als de fata morgana moet geconcretiseerd worden. Benieuwd of de Raad van State al dan niet zal vaststellen dat ook dat vak eigenlijk gewoon een levensbeschouwing uitdraagt.

Meer! Meer! Meer!

Daarnaast ben ik sowieso fan van meer filosofie op school, net zoals ik fan ben van meer esthetica op school. Ons onderwijs is al te ver doorgeschoten in een nutsdenken. We moeten met ons onderwijs zelfstandige mensen vormen die kunnen en durven meedenken, geen tandwieltjes die naadloos in te passen zijn in onze economie. Leren is meer dan wiskunde en wetenschappen. Leren is meer dan kunnen, het is ook kennen. Kennis is macht, in menig opzicht.