Open brief aan minister van Staat Johan Vande Lanotte

Geachte heer Vande Lanotte,

Recent zei u in een interview met Knack: ‘Regeringsdeelname maakt het Vlaams Belang niet kapot, maar normaliseert het alleen maar.’ Ik wil voor alle duidelijkheid hier in géén geval een discussie beginnen over Vlaams Belang of over uw impliciete goedkeuring voor het ‘kapot maken ervan’. Ik wil het hebben over de gevolgen van een al of niet deelname van het VB aan een regering.

FPÖ in Oostenrijk en oorlogstaal in België

Als defensieattaché voor Oostenrijk in de periode 1997 tot 2002 waren de ambassadeur (van PS-strekking – niet onbelangrijk) en ikzelf geprivilegieerde waarnemers bij de gecontesteerde deelname van de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) aan een regering met de christendemocraten (ÖVP). Uit onze talrijke gesprekken bleek dat we beiden hetzelfde dachten: de FPÖ was vooral een uiterst rechtse populistische partij. Wat we ook wisten is dat veel Oostenrijkers na de Duitse ‘Anschluss’ met het Duitse leger hebben meegevochten en niet alleen omdat het verplicht was. Dat bleek onder meer uit mijn onderzoek naar de talrijke namen van gestorven Oostenrijkers op de oorlogsmonumenten in de vele gemeenten en steden die ik bezocht. Allemaal gesneuveld na de ‘Anschluss’.

Over ons wedervaren in de ambassade zou ik veel kunnen vertellen dat men hier in België niet graag had willen horen. Één anekdote wil ik wel kwijt: toen ik in overeenstemming met onze evaluatie, genuanceerde rapporten schreef, kreeg ik een telefoontje vanuit Evere met de dringende oproep om voortaan géén rapporten meer te schrijven. De oorlogstaal van zowel Minister Michel als Flahaut was bedoeld voor intern gebruik. Lees: een aanval op de Vlaamse extremisten.

Die discussie heeft mij één belangrijke les geleerd: dat getuigenissen vanuit ‘het terrein’ belangrijk zijn en het heeft mijn achterdocht voor partijpolitieke recuperatie en gemanipuleerde media verhalen versterkt.

De ruzie tussen de EU en Oostenrijk eindigde zoals u weet nadat een trio EU-wijzen tot de conclusie kwam dat deze Bondsregering geen gevaar was voor de democratie in Oostenrijk. De regeringsdeelname van de FPÖ met ÖVP was trouwens niet de eerste. Dat was ook al het geval in 1983 toen socialistische (SPÖ) politici Sinowatz en aansluitend Vranitzky al een regering met de FPÖ vormden.

Wat was het gevolg van de deelname van de FPÖ aan de Bondsregering in Oostenrijk?

De hevige tegenstand van de EU (met onder andere Louis Michel en André Flahaut als luidste critici) zorgde ervoor dat uiteindelijk niet Oostenrijk maar België met zijn extreem standpunt geïsoleerd stond tijdens de Europese bijeenkomsten. Terug naar af én heel wat schade aan de bilaterale samenwerking. Het doet mij denken aan die andere politieke blunder van formaat, toen België weigerde artilleriemunitie te verkopen aan het VK voor de door de VN gesteunde bevrijding van Koeweit! In het VK zijn ze dat vandaag nog niet vergeten.

Wat gebeurde er nadien in Oostenrijk?

De nieuwe defensieminister van de FPÖ, Herbert Scheibner, was een correcte en gematigde politicus. De FPÖ veranderde nauwelijks iets aan het regeringsprogramma waaronder ook Defensie. Alleen voor de benoemingen (in Oostenrijk moeten alle ambtenaren een partijkaart hebben) die vroeger verdeeld werden onder de SPÖ en de ÖVP was er een beperkte verschuiving. Het feit dat het Oostenrijkse leger zo veel generaals (van ÖVP-strekking) telt, is enkel het gevolg van een politiek akkoord waarbij de SPÖ een even talrijk aantal vergelijkbare functies mag benoemen bij de politie.

Even terzijde, dat Oostenrijk intussen lid is van de EU maar niet van de NAVO is het gevolg van het akkoord dat men met de Sovjet-Unie sloot in 1955 waarbij Oostenrijk beloofde om niet toe te treden tot de NAVO.

Na nog een korte regeringsperiode van 2017 tot 2019 (ÖVP en FPÖ) vormen sindsdien de ÖVP en Die Grüne een coalitie. Kortom de FPÖ die hier als extreemrechtse partij ‘kapot moet’, heeft nauwelijks de politiek agenda in Oostenrijk bepaald.

Belangrijker zijn de thema’s die vandaag ook in Oostenrijk op het politieke voorplan staan; onder meer de migratieproblemen waarmee Oostenrijk heel wat moeite heeft. Dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau met zijn partij een nieuwe koers inzake migratie wil varen, getuigt alvast van meer realiteitszin dan zijn voorgangers die het allemaal niet zo erg vonden.

Meneer de Minister van Staat,

U heeft wel gelijk dat het bestaan van de FPÖ inderdaad werd genormaliseerd. In Oostenrijk is er nu plaats voor samenwerking terwijl hier de traditionele politieke tegenstellingen de samenwerking onmogelijk maken. Dat is géén versterking van de democratie maar een krampachtig vasthouden aan de macht. En dan maar klagen dat de breuklijnen in onze maatschappij dieper worden en de kiezers afhaken!?

Met vriendelijke groet,

Pierre Therie