1883: how the west was won… and lost

In de tien afleveringen van de grandioze Amerikaanse westernminiserie 1883, nu eindelijk te zien op VRT MAX en STREAMZ, volgen we de Duttons op de beruchte Oregon Trail, de legendarische 3.400 kilometer lange karavaanroute die een cruciale rol speelde in de verovering van het Wilde Westen in de negentiende eeuw.

Net na de Amerikaanse Burgeroorlog verlaat de familie Dutton Tennessee om te ontsnappen aan een armoedig bestaan. Vader James Dutton (Tim McGraw), een voormalige kapitein in het Zuidelijke leger, onderneemt de tocht per huifkar.

Zijn familie reist per trein naar Fort Worth, Texas. Van daaruit sluiten ze zich aan bij een karavaan van totaal onervaren Duitse migranten die hen door de kilometerslange grasvlakten van The Great Plains naar Oregon moet brengen op zoek naar een nieuwe thuis.

Maandenlange reis in huifkarren

Vandaag is dat een comfortabele vlucht van enkele uurtjes, toen een maandenlange reis in huifkarren, te voet en te paard. Een epische tocht vol uitdagingen en ziektes: pokken, ratelslangen, riskante oversteekplaatsen, barre weersomstandigheden en menselijke conflicten.

Vanaf het begin worden we geconfronteerd met het sombere lot van de hoofdrolspelers in dit epos. In een vooruitblik naar het einde van de tocht zien we dochter Elsa (Isabel May), een vrijgevochten jonge vrouw, geëmancipeerd ‘avant la lettre’, doorboord door een Lakota-pijl.

Geweld stemt tot nadenken

In een gewelddadige confrontatie tussen de Native Americans en de migranten horen we een van Elsa’s vele provocerende, tot nadenken stemmende bespiegelingen. ‘Jij spreekt Engels. Hoe kun je dit doen!’ schreeuwt ze tegen haar aanvaller. Waarop de Native American antwoordt: ‘Jij spreekt Engels en al jouw mensen doen dit.’

Voordat Elsa hem doodschiet, schiet hij een pijl door haar maag en Elsa informeert ons in haar inmiddels iconische monoloog: ‘Sommigen noemden het de Amerikaanse woestijn, anderen de Great Plains. Maar die termen zijn bedacht door professoren aan universiteiten, omringd door de illusie van orde en hun fantasie van goed en kwaad. Om het te weten, moet je bloeden tot het donker is, verdrinken in rivieren. Het is de hel. En ik ben al dood.’

Iconografie

Vervolgens zijn we getuige van een gelijkaardige, grimmige, door de dood getekende scène: Shea Brennan (Sam Elliott), gewezen kapitein van het Noordelijke leger steekt zijn huis in brand om zijn aan de pokken gestorven vrouw en dochter te cremeren.

Thomas (LaMonica Garrett), een veteraan van het Buffalo Soldier-regiment (waarnaar Bob Marley in zijn bekend protestnummer verwijst), kan Shea ervan overtuigen geen zelfmoord te plegen en de karavaan migranten naar het beloofde land te leiden.

Verliefde gids

‘De route naar het Westen zit boordevol tegenslagen, maar het was de droom die ons er naartoe leidde’, vertelt Elsa ons. Telkens opnieuw vertolkt Elsa de rol van verteller en gidst ze ons door het verhaal.

Onderweg wordt ze twee keer verliefd: eerst op cowboy Ennis, die wordt gedood door bandieten, en vervolgens op Comanche-krijger Sam, aan wie ze belooft terug te keren nadat haar familie hun boerderij in het Wilde Westen heeft gevonden.

Maar, getroffen door de Lakota-pijl vertelt ze ons: ‘De dood loert overal op de prairie. Ik keek voorbij de glimlach van mijn vader en keek diep in zijn ogen. Toen wist ik dat ik ging sterven.’ Ter ere van haar sticht James de boerderij van de familie Dutton op de plaats van haar graf, niet in Oregon maar in Montana.

Terugblik op de geboorte van de Yellowstone Ranch

1883 is een essentieel onderdeel van de Amerikaanse pioniersgeschiedenis en een eerbetoon aan de moed van degenen die de wildernis trotseerden om hun geluk te vinden in het ongerepte Montana en daar een erfenis op te bouwen die generaties zou overleven.

1883 onthult ook hoe de Duttons het land verwierven dat later de beroemde Yellowstone Ranch zal worden, het onderwerp van de immens populaire westernserie Yellowstone. Het geweld dat de Duttons overal achtervolgt, is het hoofdthema van 1883 en 1923, de prequel-spin-offs van Yellowstone, alle drie gecreëerd door Taylor Sheridan.

Wie meer wil weten over de Duttons van Yellowstone, 1923 en 1883 kan terecht bij de Dutton-stamboom om te ontdekken dat James Dutton de patriarch en overgrootvader is van Kevin Costners John Dutton III uit Yellowstone. En dat diens rebelse dochter de reïncarnatie is van Elsa, de meest authentieke westernheldin sinds Calamity Jane.

De prequel 1883 toonde ons hoe het Wilde Westen veroverd werd, Yellowstone waarschuwt ons dat het snel kan verdwijnen in een zoveelste Amerikaans pretpark.