Lee: Amerikaanse oorlogsfotografe in Hitlers badkuip

Lee is een biografische film over de beroemde Amerikaanse oorlogsfotografe Lee Miller die vanaf december 1942 bij het Amerikaanse leger werkte als oorlogscorrespondente.

De film is het regiedebuut van cinematografe Ellen Kuras en focust op Lee Millers verblijf in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar ze enkele van de meest schokkende en krachtige oorlogsbeelden vastlegde, waaronder de gruwelen van concentratiekampen. Samen met de Joodse fotograaf David Scherman volgde Lee de geallieerde troepen een maand na de landing in Normandië. Als een onverschrokken vrouwelijke oorlogsfotografe maakte zij andere foto’s dan haar mannelijke collega’s: verpleegsters die hun gewassen slipjes te drogen hangen of uitgehongerde kinderen die je getraumatiseerd aankijken.

Lee Miller in Hitlers bad.

Ze toonde niet alleen de wreedheid van de oorlog, maar ook de veerkracht van de slachtoffers. ‘De ogen van mensen zijn vol leven, totdat ze dat niet meer zijn’, constateert ze. Kate Winslet levert een krachtige en genuanceerde vertolking van Lee Miller. De manier waarop ze de complexiteit en vastberadenheid van Miller tot leven brengt, is een Oscar waardig.

De foto die Scherman nam van Miller in de badkuip van Hitlers appartement in München op 30 april 1945, de dag dat Adolf Hitler en Eva Braun zelfmoord pleegden, is een van de meest iconische beelden van hun samenwerking. Met het portret van de Führer op de badrand geplaatst en met haar door de modder van Dachau besmeurde botten voor het bad is het een van de meest morbide oorlogsfoto’s.

De levens van Lee Miller

Lee is gebaseerd op de Biografie The Lives of Lee Miller geschreven door haar enige zoon Antony Penrose in 1985, acht jaar na haar dood. Penrose schreef dit boek om de vele facetten van zijn moeders leven, waarover hij niets wist, te documenteren en om haar nalatenschap te bewaren. Hij ontdekte na haar dood de talrijke oorlogsfoto’s, documenten en liefdesbrieven bewaard in schoendozen. Antony Penrose (Josh O’Connor) is dan ook de interviewer doorheen de film en geeft Lee een ‘flashbackstructuur’.

De reden waarom we pas laat in de film weten dat het haar zoon is die haar interviewt, ligt verborgen in de titel: De levens van Lee Miller. Door de vele levens die ze geleid heeft, is ze nauwelijks moeder geweest. Wat ze dan wel geweest is, tart alle verbeelding. Na een succesvolle carrière als fotomodel in New York, wordt ze in 1927 ontdekt door Vogue en na enkele maanden siert ze al de cover.

In 1929 vestigt ze zich als fotografe in Parijs. Jean Cocteau bewondert haar en ze wordt Man Rays fotomodel, zijn muze en nog veel meer. In 1934 trouwt ze met een Egyptische zakenman en verhuist ze naar Caïro. In 1937 wordt ze het daar beu en keert ze terug naar Parijs waar ze de surrealistische schilder Roland Penrose (Alexander Skarsgard) ontmoet, met wie ze later trouwt. Lee vat deze periode erg nuchter samen: ‘Ik was goed in drinken, seks hebben en foto’s maken, en ik deed alle drie zo veel mogelijk.’

De laatste om naar huis te gaan

De film begint met haar ontmoeting met Roland Penrose tijdens een idyllisch feestje waar ze met ontblote borsten geniet van het landschap, samen met haar twee Franse vriendinnen. Die worden vertolkt door Marion Cotillard en Noémie Merlant, de nieuwe Emmanuelle. Maar Lee is een vrouw die weigert zich te laten definiëren door haar rol als model, muze of echtgenote en ze besluit zichzelf te transformeren tot oorlogsfotografe, wetende dat collega-fotografen Gerda Taro — die samenwerkte met Robert Capa tijdens de Spaanse Burgeroorlog — en Anja Niedringhaus stierven in volle actie.

Niet te verwonderen dat ze na haar terugkeer naar Engeland leed aan PTSS, een posttraumatische stressstoornis. Op de vraag waarom ze pas op het einde van de oorlog terugkeerde en niet vroeger antwoordt Miller: ‘Waarom ben ik niet gewoon naar huis gegaan? Ik denk dat het had gekund, maar ik ben altijd degene die als laatste een feestje verlaat.’

Lee is zonder meer een klassiek, integer eerbetoon aan Lee Millers leven en werk. In de film Civil War vertolkt Kirsten Dunst de oorlogsfotografe Lee Smith, ook een hommage aan Lee Miller. Wat Lee niet vermeldt, is Millers laatste beroep. Ze ruilt haar donkere kamer in voor haar keukenfornuis en ze wordt gourmetkok met als gastronomische verwennerij: marshmallows in colasaus. Kwestie van de Engelsen te schandaliseren met Amerikaanse ‘lekkernijen’!