Billy the Kid en Wyatt Earp: roemruchtige iconen uit het Wilde Westen

Kunnen de docuserie Wyatt Earp and The Cowboy War op Netflix en de westernserie Billy the Kid op Canvas en VRT Max de twee meest legendarische Amerikaanse iconen van het Wilde Westen in het juiste daglicht plaatsen?

Figuren uit het Wilde Westen hebben altijd al indruk gemaakt, ook op Vlamingen. Nog altijd tooit een Sioux-opperhoofd de vlag van KAA Gent, ook bekend als De Buffalo’s — een naam afkomstig van de kreet ‘Buffalo! Buffalo!’ die werd overgenomen na het bezoek van Buffalo Bills-circus aan Gent in 1906. Volgens de New York Times een misplaatst symbool van het koloniale verleden.

De Geronimo!-kreet van de beruchte leider van Apache wordt ook bij ons gebruikt als een uitroep van moed, vooral wanneer iemand iets gedurfds doet. Eén dame staat symbool voor de onafhankelijk denkende vrouw van die tijd: Calamity Jane. Wild Bill Hickok is de legendarische sheriff betrokken bij diverse schietpartijen. Butch Cassidy en Jesse James zijn dan weer notoire bankovervallers met wie twee oudgedienden uit het Brusselse gangstermilieu, Alain De Rouck en Stéphane Roussel, zich graag vergeleken.

Billy en Wyatt

Maar de twee meest iconische figuren die een blijvende indruk hebben achtergelaten op de geschiedenis en folklore van het Wilde Westen, zijn Billy the Kid (1859-1881) en Wyatt Earp (1848- 1929). Ze waren tijdgenoten en enorm populair tijdens hun leven dankzij de sensatiekranten. Billy the Kid vergaarde roem als beruchte crimineel, Wyatt Earp als heldhaftige ordehandhaver. Ze zijn fascinerende iconen in de populaire westerncultuur en hun verhalen worden telkens opnieuw verteld in verschillende media. Wyatt werd 81, Billy slechts 21.

‘The left-handed gun’ alias Billy the Kid stond bekend om zijn vele ontsnappingen en confrontaties met de wet. Tijdens zijn jonge leven doodde hij 21 mensen tot sheriff Pat Garrett Billy, de meest notoire revolverheld van het Wilde Westen, doodschoot. Het wapen waarmee hij dat deed is in 2021 voor een recordbedrag van meer dan 6,03 miljoen dollar geveild.

Wyatt Earp is, samen met zijn broers en zijn vriend Doc Holliday, vooral berucht voor zijn betrokkenheid bij een uit de hand gelopen vuurgevecht in 1881. Die legendarische shoot-out bij de O.K. Corral vond plaats in Tombstone, waar op het kerkhof tussen de grafschriften als ‘Hij noemde Bill Smith een leugenaar’ en ‘Per ongeluk opgehangen’ vooral één opvalt: ‘Hij stierf een natuurlijke dood’.

Niet geromantiseerd

Zowel het leven van Billy als dat van Wyatt is verschillende keren geromantiseerd in talrijke films en tv-series. Billy wordt zelfs geparodieerd in het twintigste stripalbum uit de Belgische stripreeks Lucky Luke. Daarin wordt hij neergezet als een verwend klein kind dat een pak slaag krijgt van Lucky Luke.

Beide tv-producties trachten de legendarische iconen waarheidsgetrouw neer te zetten. In de documentaireserie Wyatt Earp and the Cowboy War komt de vete tussen Wyatt Earp en de Ike Clanton-clan tot leven door een mix van nagespeelde scènes, interviews met deskundige historici én de commentaarstem van acteur Ed Harris. De documentaire toont dat Earp, ondanks zijn streven naar gerechtigheid, soms dezelfde gewelddadige methodes gebruikt als zijn tegenstanders. Dit schetst een complexer beeld van Wyatt Earp en maakt hem een antiheld met grijze tinten, eerder dan een onberispelijke wetsdienaar.

Ook van Billy krijgen we een genuanceerder portret. Lang stond hij bekend als The Left-Handed Gun vanwege een misverstand dat voortkwam uit een omgekeerde foto. Hij was helemaal niet linkshandig en volgens de fictieserie werd Billy een outlaw uit noodzaak omdat hij op jonge leeftijd wees werd. Toen hij werd aangeworven door de rechtschapen Engelse veehouder JohnTunstall werd Billy een spilfiguur in de Lincoln County War. Acteur Tom Blyth weet de melancholie en de vastberadenheid van het personage goed over te brengen.

Laat de oorlogshonden los

Nadat Tunstall, een surrogaatvader voor Billy, lafhartig wordt vermoord, zweert Billy wraak. Samen met een groep ‘regulators’ begint hij een vergeldingsactie. Net voor hij sterft citeert Tunstall Shakespeare’s Julius Caesar: ‘Laat de oorlogshonden los.’ Het is tijdens zulke oorlogen dat zowel Billy als Wyatt het beste functioneert.