A Sun: verborgen parel op Netflix

A Sun is een fascinerende film, betoverend mooi qua fotografie. Dat is meteen duidelijk tijdens de generiek. Daar zien we twee jongeren met een gestolen moto door de striemende regen rijden. Licht, regen en snelheid zijn de componenten van de cinematografie. De camera volgt het tweetal doorheen een restaurant tot bij een tafelende jonge gast. Met een machete hakt een van de motards diens hand af. En die belandt in een borrelende Taiwanese noedelsoep met paksoi.

Carpe Diem

Een openingsscène in medias res van een bloederige gangsterfilm gesitueerd in het Taipei van vandaag? Helemaal niet. Wel het begin van een beklijvend familiedrama waarin niets lijkt wat het is. De daaropvolgende 150 minuten van Taiwanees regisseur Chung Mong-hongs vijfde langspeelfilm zijn een illustratie van de wijze raad, ‘pluk de dag, bepaal je pad’. Die geeft pater familias A-wen in de film aan zowat iedereen mee. Het is ook het advies van de autorijschool waar vader A-wen (Chen Yi-wen) instructeur is. Niet geslaagde rijleskandidaten pept hij ermee op. Iedereen, behalve zichzelf. Hij gelooft nog wel dat het leven een rijles is. Rustig starten, voorzichtig gas geven, en braaf stoppen voor rood. Maar of dat genoeg is om je eigen pad te bepalen?

In elk geval heeft hij alle hoop opgegeven om zijn punker van een zoon en zwart schaap van de familie A-ho (Wu Chien-ho) nog op het rechte pad te krijgen. Hij adviseert zelfs de jeugdrechter om de Kaïn van de familie voor langere tijd op te sluiten. Terwijl A-ho tracht te overleven in de gevangenis, ondergaat zijn boosaardige kompaan, de roodharige Radish van het ‘hakwerk’, hetzelfde lot. Thuis moet men A-ho’s puin ruimen. Hij heeft een 15-jarig meisje zwanger gemaakt. En er dient een vergoeding betaald te worden aan het verminkte, eenhandige slachtoffer. Diens vader blijft aandringen op een compensatie. Hij dreigt er zelfs mee een septische tank niet alleen op de terreinen van de rijschool te ledigen.

De zon van de titel

Gelukkig is er nog de moeder, een kapster die een schoonheidssalon wil openen waar zij haar toekomstige zwangere schoondochter kan tewerkstellen. En natuurlijk is er de Abel van de familie, broer A-hao. Diens naam verschilt maar één letter van A-ho, maar is zijn totale antipode. Knap, rustig, ietwat introvert en zeer altruïstisch. Hij is de goede zoon die geneeskunde gaat studeren. Hij is de zon uit de titel die met een woordspeling duidelijk maakt dat A-hao behalve de zoon ook het zonnetje in huis is, door de film heen gebruikt als metafoor voor licht versus duisternis, goed versus kwaad.

‘Het eerlijkste ter wereld,’ zo omschrijft hij de zon, want ‘ze is er voor iedereen, ook voor hen in de schaduw’. Wanneer men vader A-wen vraagt hoeveel zonen hij heeft, antwoordt hij steevast één, hij die elk jaar een dagboek als geschenk krijgt met daarop zijn motto, dat Ronsard ooit verwoordde als ‘Cueillez dès aujourd’hui les roses de la vie’. Hij is de voorbeeldige zoon die aan zijn vriendinnetje het verhaal van Sima Guang vertelt over de zoektocht naar een verloren meisje. Het verhaal wordt in de film geïllustreerd door sfeervolle animatiebeelden. Hij is ook de jongen die, halfweg de film, ‘s avonds zijn broek keurig weghangt en bijna ritueel zijn tanden poetst. Wie wil weten waarom hij dat doet, maar de spoilers er niet wil bijnemen, leest de laatste paragraaf best niet.

Een goed verborgen schat op Netflix

A Sun is een complex familiedrama in de traditie van Taiwanese films zoals Ang Lee’s The Wedding Banquet of Edward Yangs Yi. De misdaadelementen van de film zijn de impulsen voor een ongemeen sterke analyse en psychologische karaktertekening, die de clichés en platgetreden paden van het genre vermijden. Ik zag de film op het festival van Singapore eind 2019, buiten competitie omdat hij al een zegetocht gemaakt had langs andere festivals. Een glorieuze triomftocht in 2020 in bioscopen in het westen was de volgende stap. Dat dachten we toen alvast, twee maanden voor corona. In de plaats daarvan krijgt deze schitterende A Sun een goed verborgen plaatsje op Netflix. In de schaduw van rijkelijk gepromote prullaria. Maar geen nood. Zoals het einde van A Sun ons voorhoudt: het ware zonlicht zal altijd door de bomen heen schijnen.

A Sun is een tot nadenken stemmende film boordevol subtiele, emotionele details. A-ho die tijdens de rekenles zijn medegevangene helpt door 6 x 6 plastisch voor te stellen: wanneer zes drugsverslaafden elk zes drugs nemen, hoeveel kan je er dan verkopen? De medegevangenen die samen een afscheidslied zingen wanneer A-ho naar huis mag. A-ho’s vader die zijn bloeddruk meet voor het huwelijk van zijn zoon in de gevangenis. Scènes in het begin krijgen een verrassende pay-off later in de film: moeders fietstochtje met de jonge A-ho achterop en de volwassen A-ho’s rit met een gestolen fiets en moeder achterop als afsluiter. Vooral vaders zoektocht naar Longlife-sigaretten, eerst met goede zoon A-hao, daarna met ‘verloren’ zoon A-ho is het begin van hun herwonnen relatie. Vele scènes krijgen pas later in de film een betekenis.

Verbazingwekkende wendingen, met spoilers

Chung Mong-hongs film is een sterk visueel gedicht met grote impact, totaal onvoorspelbare wendingen en een pakkend en verbijsterend einde. Halfweg de film krijgen we de ‘coup de théâtre’ wanneer de goede zoon plots zelfmoord pleegt. Zoiets verplicht ons de ganse film te her-denken. Waren er indicaties? Was de druk om ideaal te zijn te groot? Wou hij een zoenoffer brengen voor zijn ‘mindere’ broer? Moest er iemand opdraaien voor de Bijbelse ‘zonden van de vader’? Op het Singapore filmfestival vonden de Chinese critici het een Oosterse interpretatie van het Kaïn en Abelverhaal uit het oude testament en de parabel van de verloren zoon uit het nieuwe. De Chinezen van Taiwan en die van het vasteland, toen nog niet op oorlogspad, zowel als die van Singapore zelf, kwalificeerden hem als de volgende Oscarwinnaar.

Het cathartische einde, een Griekse tragedie waardig, wanneer vader A-wen zijn ‘verloren’ zoon redt door af te rekenen met gangster Radish, is ontroerende cinema. Hij verzeilt echter nooit in melodramatische valkuilen, onder meer door het ingehouden acteren en de bescheiden, begeleidende muziekscore.

Grootse cinema, knap geschreven en geregisseerd, ijzersterk geacteerd en met boeiende thema’s als schuld en verzoening gelardeerd.