De Lange Mars van Xi: acht lessen over de Chinese dreiging

Rien T. Segers was vaak in China op handelsmissies en als gasthoogleraar. In de acht hoofdstukken van zijn boek De Lange Mars van Xi wijst hij de westerlingen op de Chinese dreiging voor onze economie en waarden.

China wil volgens Segers de leider worden met ‘sharp power’: met leningen aan meer dan 150 landen, politieke invloed en controle.  Sinds het aantreden van Xi in 2012 is de repressie uitgemond in een dictatuur. Op de persvrijheidsindex staat China nu op plaats 175, iets boven Noord-Korea.

Slachtoffers

De Oeigoeren zijn er het ergste slachtoffer van. Xi beschouwt hen als terroristen die een islamitische staat willen. Sinds 2017 bestaan er 386 ‘heropvoedingskampen’ waarin 1 miljoen Oeigoeren slecht behandeld worden en 500.000 kinderen zitten in speciale kostscholen. Er zijn ook een economische redenen voor die slechte behandeling: Xinjiang grenst aan zeven landen van de Nieuwe Zijderoute, het bezit de grootste kolen- en gasreserves van China, en 80.000 Oeigoeren werken in Chinese fabrieken  voor buitenlandse merken.

Aan Hongkong was autonomie beloofd tot 2047. Maar vanaf 2018 werd ‘dialect’ werd vervangen door het Mandarijn, in het onderwijs moest men de autocratie verheerlijken en rechters moesten voortaan ‘vaderlandslievend’ zijn. Vanaf 2019 kwam de bevolking massaal op straat en duizenden betogers werden gearresteerd.

Coronacrisis

Ook de omgang van China met de coronacrisis komt ter sprake. De pandemie werd aangepakt met massale quarantaines, afsluiting van steden en enkel Chinese vaccins. Na massale protesten werden op 7 december 2022 alle beperkingen plots opgeheven. Zes weken later was 80 procent van de bevolking besmet en stierven 1 miljoen Chinezen.

In het vierde hoofdstuk krijgen we een overzicht van de economische geschiedenis vanaf 1949. Tussen 1949 en 1976 presteerde China ondermaats en vielen er tientallen miljoenen hongerdoden. Daarna opende Deng de markt en richtte hij ‘Speciale Economische Zones’ in. De zwartste pagina was het onderdrukken van de protesten op de Tiananmen.

Land zuiveren

Vanaf 2001 ging de Chinese economie steil bergop. De VS lieten China toe tot de Wereldhandelsorganisatie en in 2010 stak China Japan voorbij als tweede grootste economie. In de komende jaren kan het land de VS inhalen. Maar sinds 2021 wil Xi zijn land zuiveren van kapitalistische excessen, die de ideologie van zijn partij de CCP bedreigen. De macht van de bedrijven is te groot geworden en de ongelijkheid ook. Er zijn nog andere problemen: failliete bouwbedrijven en arme landen die hun schulden niet kunnen terugbetalen.

Met de Nieuwe Zijderoute wil China de landen met ruim 75 procent van de wereldbevolking aan China binden en zo de macht van de VS bedreigen. Maar het land betrok de lokale bevolking er zelden bij.

China en Rusland

Segers bespreekt ook de relatie tussen China en Rusland. Xi heeft er begrip voor dat Rusland Oekraïne wil inlijven zoals hij Taiwan wil veroveren. De auteur vertelt er hier niet bij dat China Rusland op vele manieren helpt in deze oorlog. Hij geeft wel toe dat Xi doorgaat met zijn economische en militaire samenwerking.

De relatie met de VS is op een dieptepunt beland. De VS ergeren zich aan de groei van het Chinese leger, China ergert zich aan de Amerikaanse steun voor Taiwan, Tibet en de Oeigoeren en aan de militaire aanwezigheid in Oost-Azië. De Chinese spionageballon boven Amerika in februari 2023 dreef de spanningen nog meer op.

Samenwerking

De samenwerking tussen China en de EU botst op de Chinese spionage. Taiwan is de volgende prooi. Jonge Taiwanezen voelen zich absoluut niet Chinees. En na de Russische invasie in Oekraïne vrezen ze nog meer dat het ook hen zal overkomen. De economie draait intussen uitstekend. De annexatie van Taiwan hoort bij Xi’s droom en hij zou dat volgens de auteur liefst vóór 2027 willen verwezenlijken.

In het laatste hoofdstuk legt Segers uit waar de Lange Mars van Xi niet zal eindigen: China wordt zeker geen democratie, het zal niet instorten en er komt geen politieke toenadering tussen de VS en China. De vredelievende retoriek van Xi contrasteert met zijn gedrag: repressie van de Oeigoeren, afschaffing van de democratie en de vrije pers in Hongkong, en digitale controle van zijn bevolking.

De Lange Mars van Xi is een briljante analyse van iemand die China door en door kent.  Het is een boek dat onze beleidsmakers en China-supporters zeker moeten lezen.