De showman: de invasie die de wereld schokte en van Volodymyr Zelensky een leider maakte

Simon Shuster is al zeventien jaar verslaggever voor ‘Time’ in Oekraïne en Rusland. Zijn vader is Oekraïner, zijn moeder Russisch. In 2014 was hij als eerste buitenlandse journalist op de Krim na de Russische bezetting. Toen in februari 2022 de invasie begon, was hij maandenlang ‘embedded’ bij Team Zelensky. Tussen 2019 en december 2022 mocht hij de president zelfs vijf keer interviewen, en nu lanceert hij het boek De showman over hem.

Het boek begint met kaarten van Oekraïne op 1 april 2022 en op 1 december 2022: zo zie je dat het land toen Charkiv en Cherson heroverd heeft. Dan geeft de auteur een gedetailleerd overzicht van de strijd en van de pogingen tot onderhandelen vanaf de inval tot begin 2023. Terloops blikt hij terug naar 2019 en naar 2013-2014. Op het einde beweert Shuster dat er na anderhalf jaar aan beide kanten al honderdduizenden doden zijn gevallen. Het gaat om soldaten én burgers. De censuur in beide landen houdt de juiste cijfers geheim. Het overzicht eindigt helaas al in januari 2023.

Held van de oorlog

Shuster schrijft vlot en heeft als dichte getuige veel informatie over de president van Oekraïne. Hij kent hem en zijn entourage zeer goed. Zelensky is volgens Shuster de held van de oorlog: hij heeft nooit angst, maar gedraagt zich wel autoritair tegenover ex-generaal Zaloezjny en soms ook tegenover de VS en de EU. Hij is een geweldig redenaar, die overal steun verkrijgt en het moreel van de bevolking hoog houdt. Bescheiden is hij niet, maar hij wenst geen verheerlijking.

De titel ‘De showman’ is misschien wat ongelukkig: ze past meer bij het vroegere leven van de president dan bij de periode sinds de oorlog. In die twee jaar is Zelensky tien jaar ouder geworden. De tijd van de shows is voorbij. In de bunker wordt weinig gelachen. Het boek is ook geen biografie van Zelensky, maar een verslag van het eerste oorlogsjaar met een terugblik naar 2013-2014.

Shuster toont wel duidelijk aan dat Oekraïne vanaf het begin van de invasie onvoldoende wapens kreeg van het Westen. Hij toont ook aan dat Zelensky bereid was om te onderhandelen en concessies te doen, maar dat Poetin daar niet op in wou gaan. En op het moment dat de Russen misschien wel bereid waren, na hun verlies van Charkiv en Cherson, zorgde overmoed bij de Oekraïners dat ze verder vochten en geen concessies meer wilden doen.

De volgorde is helaas rommelig: in 2022 springt de auteur ineens terug naar 2019 en daarna naar 2013-2015. En zoiets gebeurt herhaaldelijk. Een chronologische volgorde ontbreekt dus. Maar het verslag is spannend vanaf het begin: de lezer beleeft het eerste oorlogsjaar opnieuw, van dag tot dag, soms van uur tot uur.